Πώς ο κορωνοϊός επηρεάζει τις διεθνείς εξελίξεις

Οι πανδημίες ανά τους αιώνες στο ξέσπασμά τους κατάφερναν με τον έναν ή τον άλλο τρόπο να αλλάζουν τη ροή της Ιστορίας. Η µαύρη πανώλη, η οποία για κάποιους άρχισε από την Κίνα ή την Κριμαία, προκάλεσε τέτοιο πλήγμα στην Ευρώπη, που έφερε μεγάλες ανακατατάξεις σε κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό επίπεδο. Εντούτοις, ο κορωνοϊός σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να συγκριθεί με τον «μαύρο θάνατο». Η θνητότητα του νέου αυτού ιού φτάνει περίπου στο 2% και δεν αναμένεται να έχει τον αντίκτυπο των χειρότερων επιδημιών στην Ιστορία. Παρ’ όλα αυτά, για τη σύγχρονη κοινωνία οι προβλέψεις προκαλούν ανησυχία. Τις ανησυχίες εντείνουν πειραματισμοί όπως η πολιτική της Βρετανίας με την «ανοσία της αγέλης», την οποίο δείχνει να εγκαταλείπει σταδιακά ο πρωθυπουργός της χώρας, Μπόρις Τζόνσον, αλλά και οι πιο απαισιόδοξες εκτιμήσεις ειδικών ότι ίσως νοσήσει από τον ιό μέχρι και 70% του πληθυσμού. Με βάση αυτά τα δεδομένα, δεν είναι δύσκολο να δημιουργηθούν αυτές οι συνθήκες, οι οποίες θα μπορούσαν να επηρεάσουν σημαντικά πολιτικά γεγονότα σε όλον τον κόσμο. Πιο κάτω ακολουθούν κάποια παραδείγματα από τη διεθνή πολιτική, τα οποία αναμένεται να «προσβληθούν» από τον νέο κορωνοϊό.

Το στοίχημα της οικονομίας στις ΗΠΑ

Έπειτα από μια σειρά μη συντεταγμένων μέτρων από τις πολιτείες των ΗΠΑ και αρκετών ασαφών οδηγιών από τον Λευκό Οίκο, ο Αμερικανός Πρόεδρος, Ντόναλντ Τραμπ, πήρε στα σοβαρά την πανδημία και τελικά κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης στη χώρα, ανακοινώνοντας ότι 50 δισεκατομμύρια δολάρια καθίστανται διαθέσιμα σε Πολιτείες για την καταπολέμηση του ιού. Το δυνατό χαρτί του Τραμπ ανέκαθεν ήταν η οικονομία και φαίνεται ότι η επανεκλογή του είναι άμεσα συνυφασμένη με την οικονομική κατάσταση των ΗΠΑ. Οι τελευταίες εξελίξεις δικαίως προκαλούν ανησυχία στον πλανητάρχη, αφού η πανδημία θα μπορούσε να φέρει τα πάνω-κάτω στις εκλογές. Έτσι, εάν οι προβλέψεις του ότι η πανδημία θα περιοριστεί εύκολα αποδειχθούν υπερβολικά αισιόδοξες, τότε δεν αποκλείεται να δεχθεί πλήγμα στα εκλογικά ποσοστά των επερχόμενων εκλογών.

Έτσι κι αλλιώς ένα ιστορικό προηγούμενο «δικαιολογεί» εν μέρει την ανησυχία Τραμπ. Συγκεκριμένα, μετά την οικονομική κρίση του 2008, οι ψηφοφόροι στράφηκαν από το κυβερνών κόμμα των Ρεπουμπλικάνων στους Δημοκρατικούς, στέλνοντας στον Λευκό Οίκο τον Μπαράκ Ομπάμα. Ειδικοί μάλιστα αναφέρουν ότι οι ομοιότητες της σημερινής κατάσταση με το 2008 είναι τρομακτικές.

Την ίδια ώρα όμως «τρωτή» είναι και η προετοιμασία της διοίκησης Τραμπ για το ενδεχόμενο επιδημίας. Μετά το ξέσπασμα του έμπολα ο Ομπάμα είχε συγκαλέσει μια διεθνή διάσκεψη για τη σύναψη μιας συμφωνίας για αντιμετώπιση των μελλοντικών επιδημιών, συγκροτώντας μια ομάδα για να επικεντρωθεί στο θέμα. Το 2018 όμως ο Τραμπ διέλυσε αυτήν την ομάδα, ενώ έκανε μεγάλες περικοπές στο Αμερικανικό Κέντρο Πρόληψης και Διαχείρισης Ασθενειών. Το ξέσπασμα δε της πανδημίας αύξησε τις φωνές που ζητούν περισσότερους πόρους για σύστημα υγείας, γεγονός που δυνητικά θα λειτουργήσει υπέρ του Δημοκρατικού Μπέρνι Σάντερς, ο οποίος υποστηρίζει εθνικοποίηση του συστήματος υγείας.

Η νόσος της κινεζικής κυριαρχίας

Σε αντίθεση με τον Τραμπ, ο Κινέζος Πρόεδρος Σι Τζιπίνγκ δεν χρειάζεται να ανησυχεί για την επανεκλογή του. Όμως η κρίσιμη κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η Κίνα, παρά τον περιορισμό του ιού, ενδέχεται να βλάψει τη δημοτικότητά του και ίσως σε κάποιο βαθμό απειλήσει την κυριαρχία του. Σύμφωνα με αναλυτές, από την πρώτη στιγμή η κυβέρνηση της Κίνας έθεσε το ξέσπασμα του κορωνοϊό στο πλαίσιο μιας φυσικής καταστροφής, ώστε να απομακρύνει από την εξίσωση τους χειρισμούς του Σι Τζιπίνγκ. Κανείς όμως δεν μπορεί να παραβλέψει ότι τα μέτρα στην Κίνα έφεραν αποτέλεσμα. Τις τελευταίες εβδομάδες καταγράφεται μια εντυπωσιακή υποχώρηση της επιδημίας στη χώρα, με τα κρούσματα να μειώνονται θεαματικά. Μάλιστα, κινεζικά πρακτορεία μεταδίδουν ότι η χώρα και κυρίως η περιοχή της Γιουχάν άρχισε να επιστρέφει σιγά σιγά σε κανονικούς ρυθμούς, ενώ κάποιοι περιορισμοί έχουν ήδη αρθεί ύστερα από ενάμιση μήνα αυστηρής καραντίνας.

Η διαχείριση όμως της κατάστασης από την Κυβέρνηση για πολλούς ειδικούς φαίνεται ότι έχει διανθιστεί με προπαγάνδα. Αναλύσεις δείχνουν ότι ο μηχανισμός προπαγάνδας στην Κίνα είχε αναδείξει μόνον τα αποφασιστικά μέτρα για τον έλεγχο της επιδημίας, παραβλέποντας τα λάθη της κυβέρνησης με την καθυστερημένη αντίδραση και την προσπάθεια περιορισμού της ελεύθερης πληροφόρησης για τη διάδοση του ιού. Σε αυτό συνέδραμε και ο βομβαρδισμός των Κινέζων πολιτών με ιστορίες για τον ηρωισμό και τις θυσίες των γιατρών. Αν και κανείς δεν αμφισβητεί αυτά τα γεγονότα, οι ιστορίες αυτές είχαν στόχο να στρέψουν την κοινή γνώμη μακριά από τις αποτυχίες της Κυβέρνησης.

Το άμεσο και έμμεσο blame game

Δεν προκάλεσε μάλιστα έκπληξη τόσο το άμεσο όσο και το έμμεσο blame game για την ευθύνη του κορωνοϊού. Ήδη από το ξέσπασμα της κρίσης ΗΠΑ και Κίνα αναμετρήθηκαν στα ίσα, όταν ο Τραμπ είχε ανακοινώσει την απαγόρευση εισόδου στο αμερικανικό έδαφος σε όλους τους ταξιδιώτες που έχουν επισκεφθεί πρόσφατα την Κίνα, προκαλώντας την αναμενόμενη έντονη αντίδραση του Πεκίνου. Τότε η Κίνα επεσήμανε ότι «οι αμερικανικές ενέργειες το μόνο που πετυχαίνουν είναι να προκαλούν και να διασπείρουν τον φόβο αντί να προσφέρουν βοήθεια». Ιδιαίτερο ενδιαφέρον όμως παρουσιάζει και το έμμεσο blame game, το οποίο παίχτηκε στην έδρα των θεωριών συνωμοσίας και των fake news. Συγκεκριμένα, το κινεζικό διαδίκτυο έχει γεμίσει από θεωρίες συνωμοσίας, οι οποίες υποστηρίζουν ότι πηγή του κορωνοϊού ήταν οι ΗΠΑ και όχι η Κίνα. Ένας χρήστης μάλιστα έγραψε ότι ο κορωνοϊός αποτελεί αμερικανικό γενετικό όπλο. Στο ενδιάμεσο αυτής της κατάστασης η περίπτωση του εκπροσώπου του Υπουργείου Εξωτερικών της Κίνας, Ζάο Λιζιάν, ο οποίος σε ανάρτησή του στο Twitter υποστήριξε ότι ίσως οι αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις να έφεραν την επιδημία στην Ουχάν, διερωτώμενος πότε εμφανίστηκε ο «ασθενής-μηδέν» στις ΗΠΑ. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι ο μηχανισμός λογοκρισίας στην Κίνα, ο οποίος συνήθως ελέγχει τη διάδοση των πληροφοριών, επέτρεψε σε χρήστες μέσων κοινωνικής δικτύωσης στη χώρα να κυκλοφορήσουν παρόμοιους ισχυρισμούς ότι οι ΗΠΑ βρίσκονται πίσω από τον κορωνοϊό.

Η ασθένεια αποτέλεσε ευκαιρία για τον Νετανιάχου

Η εξάπλωση του κορωνοϊού στο Ισραήλ «έβαλε στα σπίτια» των πολιτών τον πρωθυπουργό της χώρας, Bενιαμίν Νετανιάχου, ο οποίος μέσω της τηλεόρασης σχεδόν κάθε βράδυ δίνει οδηγίες και προσπαθεί να κατευνάσει τις ανησυχίες του κόσμου. Ο Νετανιάχου, ο οποίος λόγω κορωνοϊού κατάφερε να απαλλαγεί -προσωρινά- από τους νομικούς μπελάδες με την αναβολή της δίκης του για δύο μήνες, πλέον είναι ελεύθερος να συνεχίσει την προσπάθειά του να παραμείνει στην εξουσία. Έτσι την προηγούμενη εβδομάδα κάλεσε όλα τα κόμματα, εκτός των Αράβων, για δημιουργία κυβέρνησης εθνικής ενότητας, ώστε να αντιμετωπίσουν την κρίσιμη κατάσταση. «Τροποποιούμε την εσωτερική ρουτίνα μας προκειμένου να διαχειριστούμε μια εξωτερική απειλή, την απειλή του ιού», είπε ο Νετανιάχου, κατά τη διάρκεια τηλεοπτικής παρέμβασής του. Εντούτοις, εμπόδιο στο σχέδιό του έθεσε ο Ισραηλινός Πρόεδρος, Ρέουβεν Ρίβλιν, αναθέτοντας στον Μπένι Γκαντς τον σχηματισμό νέας κυβέρνησης. Μετά τις βουλευτικές εκλογές του Μαρτίου, τις τρίτες μέσα σε διάστημα μικρότερο του ενός έτους, το Λικούντ, το κόμμα του Μπενιαμίν Νετανιάχου, κέρδισε τον μεγαλύτερο αριθμό εδρών: 36 από τις 120 του κοινοβουλίου, έναντι 33 για τον σχηματισμό «Μπλε-Λευκό» του Μπένι Γκαντς. Όμως, στις διαβουλεύσεις που είχε ο Πρόεδρος του Ισραήλ με τους αντιπροσώπους των κοινοβουλευτικών κομμάτων, 61 βουλευτές συνέστησαν στον Ρίβλιν για την πρωθυπουργία τον Μπένι Γκεντς, έναντι 58 που συνέστησαν τον νυν πρωθυπουργό.

Οι υποστηρικτές του Νετανιάχου βλέπουν στο πρόσωπό του τον ικανό ηγέτη που χρειάζεται η χώρα σε αυτές τις δύσκολες στιγμές. Ο μακροβιότερος πρωθυπουργός του Ισραήλ έχει καθοδηγήσει τη χώρα σε πολλούς πολέμους, συναντήθηκε με δεκάδες παγκόσμιους ηγέτες και σε μεγάλο βαθμό έγινε το πρόσωπο του Ισραήλ. Γι’ αυτούς ο κορωνοϊός είναι μια δοκιμασία την οποία μπορεί να ξεπεράσει μόνον ο Νετανιάχου. Από την άλλην, οι επικριτές του πιστεύουν ότι εκμεταλλεύεται την κατάσταση έκτακτης ανάγκης για να εξυπηρετήσει τις πολιτικές του σκοπιμότητες, αφού μετά από τρεις εκλογικές αναμετρήσεις, στις οποίες δεν κατάφερε να εξασφαλίσει πλειοψηφία, χρησιμοποιεί τον κορωνοϊό ως μοχλό πίεσης για να εισχωρήσει σε έναν de facto κυβερνητικό σχηματισμό.