Αντιμετώπιση της νέας υβριδικής επίθεσης της Τουρκίας κατά της Κύπρου

Είναι θέμα εβδομάδων ή και ημερών προτού εκδηλωθεί μια νέα υβριδική επίθεση της Τουρκίας κατά της Κύπρου. Μια επίθεση με στοχευμένες νέες, μαζικές και αιφνίδιες, ροές οικονομικών μεταναστών, παράνομων μεταναστών και προσφύγων, με τρόπο που να προκληθούν ζητήματα δημόσιας ασφάλειας, οικονομικού κόστους και αναστάτωση της κοινωνίας.

Οι πολίτες τρίτων κρατών που θα κατευθυνθούν παρανόμως στην Κύπρο ελέγχονται και καθοδηγούνται από διακινητές-συνεργάτες του τουρκικού παρακράτους. Οι εντολές δίνονται κατευθείαν από το τουρκικό κράτος, ενδεχομένως από το γραφείο του Ερντογάν, αν όχι και από τον ίδιο. Αυτές είναι οι πληροφορίες που έχει η κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας και εκφράζονται δημόσια πια.

Η Κύπρος ήδη έχει δεχθεί, σε αναλογία πληθυσμού, τον μεγαλύτερο αριθμό αιτητών πολιτικού ασύλου, προσφύγων και παράνομων μεταναστών απ’ όλα τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα όρια διαχείρισης νέων ροών, οι οποίες μπορεί και να είναι μαζικές, είναι περιορισμένα. Τις τελευταίες μέρες έχει δοθεί ένα πολύ ανησυχητικό δείγμα της επερχόμενης κατάστασης.

Το ερώτημα, λοιπόν, είναι τι πρέπει να κάνει η κυβέρνηση της Δημοκρατίας. Οφείλει να προετοιμαστεί κινητοποιώντας όλες τις δυνάμεις του κράτους (σε διοικητικό και επιχειρησιακό επίπεδο), καθώς επίσης πρέπει να αξιοποιήσει και όλες τις δυνατότητες που μπορούν να υπάρξουν από ομάδες εθελοντών. Πρέπει να υπάρξουν σαφή πρωτόκολλα αντίδρασης και εξίσου σαφείς οδηγίες αντίδρασης και εμπλοκής, από τις πιο ήπιες μέχρι και τις πιο ακραίες περιπτώσεις.

Η πρώτιστη έγνοια θα πρέπει να είναι η δημιουργία μιας αξιόπιστης και πειστικής εικόνας αυτοπεποίθησης και αποφασιστικότητας στην αντιμετώπιση της απειλής. Αυτό λειτουργεί και καταστατικά και αποτρεπτικά. Είναι κορυφαίο το ζήτημα αυτό, προκειμένου να ενδυναμωθεί το φρόνημα των ανθρώπων της πρώτης γραμμής. Σημαντικό και για να περιοριστεί η ρήξη στον κοινωνικό ιστό και οι αντιδράσεις της κοινωνίας, στις οποίες επενδύει ο νέος αυτός πόλεμος της Τουρκίας.

Πρέπει επίσης να υπογραμμιστεί ότι, στον πόλεμο αυτό, συμβάλλει και η αποσχιστική οντότητα της Τουρκίας στην Κύπρο, την οποία ελέγχει πλήρως ο Ερντογάν. Δεν έχουμε δει την όποια αντίδραση ή ανησυχία των Τουρκοκυπρίων για το ζήτημα αυτό.

Η Κύπρος, όσο και αν προσπαθήσει, αντικειμενικά δεν μπορεί να τα καταφέρει μόνη της. Κανένα κράτος στον κόσμο, του μεγέθους και των δυνατοτήτων της Κύπρου, δεν μπορεί να αντιμετωπίσει έναν τέτοιο μαζικό ασύμμετρο πόλεμο. Σε εκτατές περιπτώσεις όπως αυτή, απαιτείται η υλική στήριξη τρίτων κρατών και οργανισμών. Η κυβέρνηση της Κύπρου άρχισε να συνειδητοποιεί το κατ’ επείγον της κατάστασης και να κάνει σκέψεις για το είδος της βοήθειας που πρέπει να ζητήσει από την ΕΕ και τους εταίρους της. Οι κινήσεις πρέπει να γίνουν άμεσα.

Ακούστηκε η πρόθεση να ζητηθεί βοήθεια από τη FRONTEX. Αυτό είναι καλό νέο. Σε αρθρογραφία μου τους τελευταίους μήνες έχω υποστηρίξει την άποψη ότι, πρώτον, η ΕΕ πρέπει να αναθεωρήσει (εκεί και όπου χρειάζεται) την αποστολή, το επιχειρησιακό δόγμα και τους στρατηγικούς άξονες της FRONTEX, προκειμένου να καλύπτει και την Κύπρο. Η FRONTEX έχει δημιουργηθεί προκειμένου να διαχειρίζεται τα σύνορα των κρατών μελών της ζώνης του Schengen. H Κύπρος είναι το μόνο κράτος μέλος της ΕΕ που δεν είναι στη ζώνη αυτή, για λόγους που έχουν να κάνουν με την κατοχή του βόρειου μέρους της από την Τουρκία. Δεν μπορεί να «τιμωρηθεί» κι άλλο η Κύπρος, επειδή είναι υπό στρατιωτική κατοχή.

Η ανάπτυξη της τουρκικής υβριδικής απειλής κατά της Κύπρου πρέπει να συνοδευτεί και από την ανάλογη αντίδραση της ΕΕ. Στην Κύπρο φυλάσσονται τα νοτιοανατολικά σύνορα της ΕΕ, τα οποία ήδη τυγχάνουν παραβίασης από την κατοχική Τουρκία. Οι Κύπριοι ευρωπαίοι πολίτες και το κράτος τους βρίσκονται υπό νέα απειλή. Η ΕΕ οφείλει να πράξει τα αυτονόητα.

Δεύτερον, η Κυπριακή Δημοκρατία πρέπει να ζητήσει από την ΕΕ (στο πλαίσιο της FRONTEX ή στο πλαίσιο απόφασης για ειδική αποστολή) ναυτική και χερσαία ευρωπαϊκή παρουσία στην Κύπρο. Οι επιχειρησιακές λεπτομέρειες και οι στόχοι μιας τέτοιας παρουσίας δεν μπορούν να συζητηθούν σε λεπτομέρεια εδώ. Ο στόχος, όμως, είναι σαφής: Ουσιαστική συνδρομή στην ενίσχυση των ναυτικών και χερσαίων μέσων της Δημοκρατίας στην αντιμετώπιση της τουρκικής απειλής και διαχείρισης των ανθρώπων που στέλνει σκοπίμως και με πολιτικά κίνητρα η Άγκυρα στην Κύπρο. Η αποσυμφόρηση της Κύπρου και ο επαναπατρισμός όσων πρέπει είναι αναπόσπαστο μέρος του βασικού στόχου. Βεβαίως υπάρχει και η δύναμη των συμβολισμών μιας ευρωπαϊκής παρουσίας, που δεν πρέπει να παραβλέπεται.

Η Κυβέρνηση της Κύπρου πρέπει να πείσει ότι η κατάσταση είναι επείγουσα. Πρέπει να σκεφτεί σοβαρά, όπως η Ελλάδα έχει ήδη πράξει, την απαίτηση της ενεργοποίησης του Άρθρου 78(3) της Συνθήκης για τη Λειτουργία της ΕΕ. Το Άρθρο αυτό αναφέρει: «Εφόσον ένα ή περισσότερα κράτη μέλη αντιμετωπίζουν επείγουσα κατάσταση, λόγω αιφνίδιας εισροής υπηκόων τρίτων χωρών, το Συμβούλιο μπορεί να εκδίδει, μετά από πρόταση της Επιτροπής, προσωρινά μέτρα υπέρ του εν λόγω κράτους μέλους ή των εν λόγω κρατών μελών. Το Συμβούλιο αποφασίζει μετά από διαβούλευση με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο».

Οι κατευθυνόμενες από την Τουρκία ροές προς την Κύπρο είναι εξίσου και, ενδεχομένως, τηρουμένων των πληθυσμιακών δεδομένων και της κατάστασης που επικρατεί στο νησί, πολύ πιο μαζικές και αιφνίδιες από εκείνες που γίνονται προς την Ελλάδα και προς οποιοδήποτε άλλο κράτος μέλος της ΕΕ.

*Αναπληρωτής Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής και Διακυβέρνησης, Πανεπιστήμιο Λευκωσίας