Ο Κανονισμός της Πράσινης Γραμμής και το κλείσιμο των οδοφραγμάτων

Σε σχέση με την απόφαση της Κυβέρνησης της Κυπριακής Δημοκρατίας για το κλείσιμο τεσσάρων οδοφραγμάτων για καλύτερο υγειονομικό έλεγχο του κορωνοϊού και σε σχέση με αναφορές για τον Κανονισμό της Πράσινης Γραμμής, οφείλουμε να εξετάσουμε πρωτίστως το περιεχόμενο του εν λόγω Κανονισμού. Ο Κανονισμός αφορά το καθεστώς βάσει του άρθρου 2 του Πρωτοκόλλου αριθ. 10 της Πράξης Προσχώρησης της Κυπριακής Δημοκρατίας και άλλων κρατών και αναγνωρίζει πρωτίστως την αναστολή της εφαρμογής του κοινοτικού κεκτημένου στις περιοχές της Κυπριακής Δημοκρατίας που βρίσκονται εκτός του αποτελεσματικού ελέγχου της Κυβέρνησης της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η Πράσινη Γραμμή δεν αποτελεί εξωτερικό σύνορο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και γι’ αυτόν τον λόγο το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θεώρησε αναγκαία τη θέσπιση ειδικών κανόνων για τη διέλευση των εμπορευμάτων, των υπηρεσιών και των προσώπων από τη γραμμή, ενώ ρητά αναφέρεται στον Κανονισμό ότι η κύρια αρμοδιότητα για τη θέσπιση των εν λόγω κανόνων ανήκει στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Όσον αφορά τα πρόσωπα, η πολιτική της Κυβέρνησης της Κυπριακής Δημοκρατίας επιτρέπει τη διέλευση της γραμμής απ’ όλους τους πολίτες της Δημοκρατίας, τους πολίτες της ΕΕ και τους υπηκόους τρίτων χωρών που διαμένουν νόμιμα στο βόρειο τμήμα της Κύπρου, καθώς και απ’ όλους τους πολίτες της ΕΕ και τους υπηκόους τρίτων χωρών που εισήλθαν στη νήσο μέσω των ελεγχόμενων από την κυβέρνηση περιοχών. Ο Κανονισμός αναγνωρίζει το δικαίωμα της Κυβέρνησης να καθορίζει ελάχιστους κανόνες για τον έλεγχο των προσώπων στη γραμμή καθώς και να διασφαλίζει την αποτελεσματική επιτήρησή της, προκειμένου να καταπολεμηθεί η παράνομη μετανάστευση υπηκόων τρίτων χωρών καθώς και κάθε απειλή της δημόσιας ασφάλειας και τάξης.

Ο Κανονισμός κάνει αναφορά σε περιπτώσεις επειγουσών καταστάσεων που δημιουργούν απειλή ή κίνδυνο για τη δημόσια υγεία και σε περιπτώσεις άλλης επείγουσας καταστάσεως ή όταν ανακύπτουν άλλες παρατυπίες ή εξαιρετικές περιστάσεις που επιβάλλουν την ανάληψη άμεσης δράσης. Σε σχέση με το προκείμενο ζήτημα προφανώς ενδεχομένως να υπάρξει διαφορετική ερμηνεία των εν λόγω προνοιών του Κανονισμού, όμως τονίζεται ότι τα μέτρα που ανακοινώθηκαν από την κυπριακή Κυβέρνηση δεν αλλάζουν επί της ουσίας την εφαρμογή του Κανονισμού, αφού τα σημεία διέλευσης (οδοφράγματα) που έχουν κλείσει είναι συγκεκριμένα, ενώ παραμένουν ανοιχτά τα κύρια οδοφράγματα μέσω των οποίων γίνεται εφικτή η εφαρμογή του ουσιαστικού περιεχομένου του Κανονισμού που αφορά τη μεταφορά αγαθών και προϊόντων. Επιπρόσθετα, θέματα όπως η δημόσια υγεία και ασφάλεια αποτελούν ξεκάθαρα, στη βάση του διεθνούς δικαίου, ζητήματα που αφορούν στην ενάσκηση της κυριαρχίας των κρατών και δεν άπτονται θεμάτων διαβούλευσης με τρίτους ή άλλους. Σε όλες τις περιπτώσεις, επί του συγκεκριμένου ζητήματος, ο εν λόγω Κανονισμός δεν πρέπει να εξετάζεται από μόνος του, αλλά υπό το πρίσμα των ίδιων των Συνθηκών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που αναφέρονται στην κυριαρχία των κρατών-μελών της, αλλά και των ευρύτερων κανόνων του διεθνούς δικαίου οι οποίοι αναφέρονται στους τρόπους ενάσκησης της κυριαρχίας που αποτελεί τον θεμέλιο λίθο του συστήματος που έχουμε. Προς τούτα, αναφέρεται σχετικά η Συνθήκη της Λισσαβώνας που επισημαίνει ότι η προστασία της δημόσιας υγείας και, ειδικότερα, τα ίδια τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης εξακολουθούν να αποτελούν πρωτίστως ευθύνη των κρατών-μελών.

*Λέκτορας Νομικής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, LL.B Law (Bristol), Ph.D in Law – International Law and Human Rights (Kent), Διευθυντής Μονάδας Νομικής Κλινικής Πανεπιστημίου Λευκωσίας