Το ασύμμετρο βάρος του μεταναστευτικού

Η πιο κρίσιμη περίοδος της μεταναστευτικής κρίσης στη χώρα μας ήταν την περασμένη εβδομάδα, όταν αποδείχθηκε ο μεγάλος αριθμός αιτητών πολιτικού ασύλου που διέρχονται από τη γραμμή αντιπαράταξης και αιτούνται πολιτικό άσυλο, εκμεταλλευόμενοι την προσφυγική κρίση. Το προσωρινό κλείσιμο των οδοφραγμάτων από την Κυβέρνηση έφερε στην επιφάνεια αφενός τον τρόπο δράσης των διακινητών ανθρώπων και, αφετέρου, την αδυναμία της χώρας να αντιμετωπίσει το ασύμμετρο βάρος της φιλοξενίας αιτητών πολιτικού ασύλου.

Δεν μπορεί να αμφιβάλλει κανείς για το μέγεθος της ανθρωπιστικής κρίσης όταν χιλιάδες ψυχές εγκαταλείπουν τη χώρα τους για ένα καλύτερο μέλλον και αναγκάζονται να στοιβαχτούν σε πλοιάρια, πληρώνοντας προηγουμένως μέχρι και τέσσερεις χιλιάδες δολάρια σε έναν άγνωστο στην Τουρκία, ο οποίος τους υπόσχεται ότι θα καταφέρει να τους στείλει στην Ελλάδα ή στην Κύπρο για μια καλύτερη ζωή. Εκατό ζωές στοιβαγμένες σε πλοιάριο δέκα μέτρων να ταξιδεύουν επί δώδεκα και πλέον ώρες, μάνες με μωρά στην αγκαλιά τους και γυναίκες με την κοιλιά στο στόμα, να φεύγουν από το Χαλέπι ή το Ιντλίμπ, όπου μαίνεται ο πόλεμος, και να ζητούν άσυλο σε μια ξένη χώρα, χωρίς να γνωρίζουν τίποτε και κανέναν.

Παρ’ όλα αυτά, την πραγματική προσφυγική κρίση έχει αποδειχθεί ότι εκμεταλλεύονται χιλιάδες άλλοι μετανάστες, οι οποίοι εισέρχονται στην Ευρώπη και αιτούνται πολιτικό άσυλο. Σύμφωνα με στοιχεία της Υπάτης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, μέχρι τις 2 Μαρτίου του 2020 στη Μεσόγειο (Κύπρο, Ελλάδα, Ισπανία, Ιταλία και Μάλτα) καταγράφηκαν 16.777 αφίξεις με τις 13.977 να έχουν εισέλθει διά θαλάσσης. Τα στοιχεία του UNHCR καταγράφουν ότι το 27,8% εξ αυτών προέρχονται από το Αφγανιστάν, το 11,5% από τη Συρία, το 7,8% από το Μπανγκλαντές, το 5,6% από την Αλγερία, το 5% από την Ακτή Ελεφαντοστού, το 4,3% από το Σουδάν, ενώ τα στατιστικά συμπληρώνονται με μετανάστες και πρόσφυγες κυρίως από Κονγκό, Σομαλία και Ιράκ.

Κατακόρυφη αύξηση στις αιτήσεις πολιτικού ασύλου

Κατά το 2019, σύμφωνα με την Υπάτη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, το 60% των αιτητών πολιτικού ασύλου είχαν καταγωγή τη Συρία, το 17% την Παλαιστίνη, το 7% το Ιράκ, το 4% το Ιράν, το 2% την Τουρκία και το υπόλοιπο 10% άλλες χώρες. Όπως παραδέχεται το UNHCR, το 2018 καταγράφηκε μία κατακόρυφη αύξηση στις αιτήσεις πολιτικού ασύλου κατά 72% σε σχέση με το προηγούμενο έτος, “δοκιμάζοντας” τις περιορισμένες, όπως αναφέρεται, δομές φιλοξενίας της Κύπρου. Συνολικά, όπως αναφέρει το UNHCR, σχεδόν 19.000 αιτήσεις βρίσκονταν υπό εκκρεμότητα μέχρι το τέλος του 2019.

Από την άλλη, τις τελευταίες μέρες αποδείχθηκε, τόσο σε Ελλάδα όσο και σε Κύπρο, πως πίσω από τη διακίνηση ανθρώπινων ψυχών υπάρχει ένα καλά οργανωμένο και καλοστημένο κύκλωμα, το οποίο δρα κυρίως στην Τουρκία με αποκορύφωμα την ώθηση προσφύγων και μεταναστών τις τελευταίες ημέρες στα ελληνοτουρκικά σύνορα και την κρίση που βρίσκεται σε εξέλιξη στον Έβρο και στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου. Στη χώρα μας, σύμφωνα με τον Υπεύθυνο Επιχειρήσεων της Υπηρεσίας Αλλοδαπών και Μετανάστευσης, Πέτρο Ζένιο, οι διαδρομές εισόδου είναι γνωστές και γίνονται κυρίως διά ξηράς μέσω της γραμμής αντιπαράταξης, αφού πρώτα φθάσουν αεροπορικώς από χώρες της Ασίας ή της Αφρικής ή δια θαλάσσης από τη Μερσίνα της Τουρκίας καταλήγουν ανοικτά του Κάβο Γκρέκο.

Η μεγαλύτερη πρόκληση, παρ’ όλα αυτά, που έχει να αντιμετωπίσει η χώρα μας είναι αφενός η ραγδαία αύξηση των αιτητών ασύλου, που σήμερα ξεπερνούν το 3,6% του συνολικού πληθυσμού, και από την άλλη η φιλοξενία στα υπερπληθή κέντρα φιλοξενίας αλλά και οι οικονομικές και κοινωνικές προεκτάσεις. Όπως παραδέχθηκε σε γραπτή του δήλωση την περασμένη Παρασκευή ο Υπουργός Οικονομικών, Κωνσταντίνος Πετρίδης, “η ουσία του πολυσύνθετου αυτού προβλήματος είναι οι υπέρμετρες συνεχιζόμενες ροές, οι οποίες αποτελούν μιαν ασύμμετρη απειλή. Η Κύπρος, ανέφερε, μαζί με την Ελλάδα δίνουν εδώ και καιρό μάχες σε ευρωπαϊκό επίπεδο για την ουσία του προβλήματος, και για να αναθεωρήσουν μια παρωχημένη ευρωπαϊκή νομοθεσία, η οποία εναποθέτει το βάρος στις χώρες της πρώτης γραμμής, ενώ πριν από λίγους μήνες κατέθεσαν επίσης από κοινού και με τη Βουλγαρία επίσημη πρόταση για τη δημιουργία Ευρωπαϊκού Μηχανισμού επιστροφών και ανακατανομών σε όλη την επικράτεια της Ευρώπης”.

Αναδύονται και άλλα προβλήματα

Επισημαίνεται ότι σε πολλές περιπτώσεις, υπό την κάλυψη του προσφυγικού προβλήματος και των αιτητών πολιτικού ασύλου, αναδύονται και άλλα προβλήματα. Χωρίς να ταυτίζεται με κανέναν τρόπο η μετανάστευση με την εγκληματικότητα, είναι πραγματικότητα ότι σε ορισμένες περιπτώσεις έχει καταγραφεί και αριθμός εγκληματικών στοιχείων, με κυκλώματα ναρκωτικών και προσπάθεια ελέγχου της νύχτας. Εξίσου σημαντικό πρόβλημα είναι και η γκετοποίηση ορισμένων περιοχών, με παράδειγμα τη Λευκωσία αλλά και την Αγία Νάπα. Στην τελευταία, μάλιστα, κάτοικοι αλλά και τοπικοί παράγοντες καταγγέλλουν ότι εκατοντάδες αιτητές πολιτικού ασύλου μεταφέρθηκαν και διαμένουν σε τουριστικά διαμερίσματα, αφού προηγουμένως έχει γίνει σύναψη συμφωνίας από το κράτος και την διαχειρίστρια εταιρεία, με αποτέλεσμα αφενός να δημιουργείται πρόβλημα στις διαθέσιμες κλίνες και από την άλλη να παρατηρείται γκετοποίηση, όπως καταγγέλλουν, της Αγίας Νάπας από αιτητές πολιτικού ασύλου.

Εν δυνάμει φθηνότερο εργατικό προσωπικό

Από την άλλη, βέβαια, σημειώνεται και το γεγονός ότι, πλέον, οι πολιτικοί πρόσφυγες αποτελούν ένα εν δυνάμει φθηνότερο εργατικό προσωπικό, το οποίο επιδιώκουν να εντάξουν στο δυναμικό τους διάφορες βιομηχανίες, όπως γεωργία και τουρισμός, δημιουργώντας έτσι μια νέα τάξη πραγμάτων στη χώρα, με ενδεχόμενη περαιτέρω μείωση των μισθών του εργατικού προσωπικού. Μάλιστα, σύμφωνα με πληροφορίες της “Σ”, τέσσερεις χιλιάδες, περίπου, άτομα φιλοξενούνται σε τουριστικά καταλύματα με τα έξοδα του επιδόματος ενοικίου και των κουπονιών κατά το 2019, σύμφωνα με τον Υπουργό Οικονομικών, να ανέρχονται σε 11 εκατομμύρια ευρώ από τον εθνικό προϋπολογισμό και 8 εκατομμύρια ευρώ να δαπανώνται σε κατόχους προστασίας - δικαιούχους Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος καθώς και 9 εκατομμύρια ευρώ ως κόστος διαμονής σε ασυνόδευτους ενήλικες. Τα ποσά αυτά, επισημαίνει ο Υπουργός Οικονομικών, είναι πολλαπλάσια από την ευρωπαϊκή βοήθεια και συνεχίζουν να έχουν αυξητικές τάσεις λόγω των αυξημένων ροών με την ανησυχία, βέβαια, του κράτους να εντείνεται υπό τον φόβο της μείωσης του προϋπολογισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το προσφυγικό από 100 στα 46 εκ. ευρώ.

Μέγιστη αλληλεγγύη

Όπως αναφέρει η Κυβέρνηση διά στόματος Υπουργού Οικονομικών, δαπανώνται από εθνικούς πόρους υψηλά ποσά που αφορούν το διοικητικό κόστος του μεταναστευτικού ζητήματος, όπως για παράδειγμα η πρόσφατη λειτουργία και στελέχωση του ειδικού δικαστηρίου, το οποίο λειτούργησε τον Ιούλιο του 2019, ως ένα σημαντικό μέτρο αντιμετώπισης του φαινομένου των μαζικών εφέσεων στις απορριπτικές αποφάσεις της Υπηρεσίας Ασύλου ούτως ώστε να διευκολυνθούν οι επιστροφές, αλλά και άλλων υπηρεσιών του κράτους. Παράλληλα, αναφέρεται ότι “παρά το σημαντικό οικονομικό κόστος, η Κυβέρνηση επέδειξε τη μέγιστη αλληλεγγύη στους πραγματικούς πρόσφυγες και ουδέποτε προέταξε το οικονομικό μέρος ως την πεμπτουσία του μεταναστευτικού. Αυτό άλλωστε θα έδινε εύκολο άλλοθι σε εκείνους στην Ευρώπη οι οποίοι εξαντλούν την όποια έννοια της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης στο οικονομικό σκέλος, αποφεύγοντας τις δικές τους ευθύνες”.