Η δημόσια υγεία στη μετά Covid-19 εποχή

Η συζήτηση των τελευταίων δεκαετιών όσον αφορά τον χαρακτήρα και τον ρόλο των συστημάτων δημόσιας υγείας φαίνεται να παίρνει ένα απότομο και ταυτόχρονα οδυνηρό τέλος. Η πανδημία του κορωνοϊού προκάλεσε σοκ σε κράτη και κυβερνήσεις, καθώς τα δημόσια νοσηλευτήρια, που έπρεπε να αποτελούν τις ναυαρχίδες της δημόσιας υγείας, βρέθηκαν απροετοίμαστα, πράγμα που σε κάποιο βαθμό δικαιολογείται από το απρόσμενο της πανδημίας.

Αλλά το πιο σημαντικό, αποδείχθηκαν ανεπαρκή, υποστελεχωμένα και καχεκτικά. Ως αποτέλεσμα οικονομικών περικοπών και πολιτικών λιτότητας, αλλά και λόγω αντιλήψεων για τον ρόλο του δημόσιου τομέα υγείας σε οικονομίες ελεύθερης αγοράς. Στο όνομα της πλήρους λειτουργίας των κανόνων της ελεύθερης αγοράς, γιγαντώθηκε η εναπόθεση της δημόσιας υγείας στην ιδιωτική πρωτοβουλία και στις πανίσχυρες ασφαλιστικές εταιρείες. Η λογική; Οι «έχοντες και κατέχοντες» μπορούν σ’ ένα σύστημα ελεύθερης αγοράς να τυγχάνουν πλήρους ακόμα και προνομιακής ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. Οι υπόλοιποι στα «δεύτερης κατηγορίας» δημόσια νοσηλευτήρια.

Η αποθέωση του ιδιωτικού και η δαιμονοποίηση του κρατικού αποτυπώνεται στη «Μητρόπολη» της ελεύθερης αγοράς, τις ΗΠΑ, όπου ο Πρόεδρος Τραμπ προχώρησε μετά την εκλογή του, σε κλείσιμο δημόσιων νοσοκομείων, εναποθέτοντας την υγεία του αμερικανικού λαού στον ιδιωτικό τομέα και τις ασφαλιστικές εταιρείες.

Είναι τώρα δικαιωμένη η πολιτική που επικράτησε στην Κύπρο, με αφορμή την εισαγωγή του ΓεΣΥ, για το μονοασφαλιστικό. Εις πίστιν του τέως Υπουργού Υγείας και της πλειοψηφίας των πολιτικών δυνάμεων, που αντιστάθηκαν στις ασφυκτικές πιέσεις, για εφαρμογή πολυασφαλιστικού συστήματος, που υιοθετούμενο, θα οδηγούσε νομοτελειακά σε προνομιούχους και μη στην παροχή ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης.

Το τι συμβαίνει τώρα σε πλείστες ευρωπαϊκές χώρες με την καταιγίδα του κορωνοϊού είναι εξόχως αποκαλυπτικό και άκρως διδακτικό. Τα δημόσια νοσοκομεία αποδεικνύονται οι πυλώνες αντιμετώπισης της πανδημίας. Με τις αδυναμίες, τα κενά και τις ελλείψεις, που βέβαια οφείλονται στις δραστικές περικοπές που προηγήθηκαν τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο, η βαθιά και μακρά παράδοση του ευρωπαϊκού μοντέλου του κράτους κοινωνικής πρόνοιας απέτρεψε την κατεδάφιση των δημοσίων τομέων υγείας. Κάτι που, αν συνέβαινε, θα άφηνε ανοχύρωτες και απροστάτευτες τις ευρωπαϊκές κοινωνίες στη λαίλαπα της πανδημίας.

Αυτό το σκληρό μάθημα αναμένεται να λειτουργήσει διδακτικά για τη μετά τον κορωνοϊό εποχή. Η συντριβή και χρεοκοπία της αντίληψης για υπαγωγή της δημόσιας υγείας στα ιδιωτικά συμφέροντα, με τη λειτουργία των νόμων της αγοράς και τη λογική του κέρδους, θα οδηγήσει αναπόδραστα σε αποφασιστική ενίσχυση του δημόσιου συστήματος υγείας.

Το υπέρτατο αγαθό, η ανθρώπινη ζωή, και η ποιότητά της, είναι φανερό ότι την επόμενη μέρα αυτής της πανδημίας θα βρεθούν στο επίκεντρο των προτεραιοτήτων των κρατών. Τα ιδεολογικά και εν πολλοίς ιδεοληπτικά δόγματα, περί δήθεν εκσυγχρονισμού, θα καταρρεύσουν και θα υποχωρήσουν μπροστά στην εν εξελίξει θεομηνία του COVID-19 και τα οδυνηρά της διδάγματα.

*Τέως Πρόεδρος Βουλής των Αντιπροσώπων