Εμπόδιο το Κυπριακό για ΕΝΙ, που θέλει «διάλογο αντιπάλων»

Πριν καλά-καλά κοπάσει η λαίλαπα της πανδημίας του κορωνοϊού, που άφησε πίσω της χιλιάδες νεκρούς ανά την υφήλιο, η Τουρκία σπεύδει να ζητήσει πολιτικά ερείσματα ως αντάλλαγμα στην ιατρική βοήθεια που απέστειλε σε χώρες οι οποίες δοκιμάστηκαν από τον ιό και ζήτησαν τη στήριξή της. Πέρα από τις χώρες των Βαλκανίων, που θεωρεί πρώην οθωμανικές κτήσεις, ο μεγάλος στόχος της Άγκυρας είναι να εξομαλύνει τις σχέσεις της με την Ιταλία προσδοκώντας «κατανόηση» από τη Ρώμη για τις νέες παράνομες διεκδικήσεις της στην Ανατολική Μεσόγειο και συγκεκριμένα την Κυπριακή ΑΟΖ. Η επιδερμική λεκτική στήριξη της Ε.Ε. προς την Κυπριακή Δημοκρατία στο πρόσφατο Συμβούλιο Υπουργών Εξωτερικών για τη νέα παράνομη γεώτρηση του Yavuz αφήνει το περιθώριο στην Τουρκία να συνεχίσει ανενόχλητη την πειρατική της δράση στην περιοχή. Μετά την πρόσφατη ανακοίνωση για αναστολή του ενεργειακού προγράμματος της Exxon Mobil στην ΑΟΖ και την παράταση της γεώτρησης από την ιταλική ΕΝΙ και τη γαλλική Τotal, αυτήν την εβδομάδα είδαν το φως της δημοσιότητας δηλώσεις του Αντιπροέδρου της Eni, που θα έπρεπε να προκαλέσουν μεγαλύτερο προβληματισμό στην Κυβέρνηση. Σε αυτό το πλαίσιο πληθαίνουν οι φωνές που θέλουν τον αγωγό East Med να μπαίνει και αυτός στο συρτάρι των ενεργειακών projects, καθώς οι παγκόσμιες οικονομικές επιπτώσεις του κορωνοϊού επηρεάζουν την ενεργειακή βιομηχανία, με την Ιταλία να κάνει δεύτερες και τρίτες σκέψεις για την οικονομική του βιωσιμότητα.

Βλέπουν «θετική δυναμική» με Ιταλία

Μετά και την αποστολή ιατρικού εξοπλισμού στην Ιταλία εκ μέρους του Ερντογάν για καταπολέμηση του ιού, η τουρκική προπαγάνδα άρχισε τη διάδοση άρθρων που εστιάζουν στις προοπτικές στενότερης συνεργασίας μεταξύ Ρώμης-Άγκυρας προς αυτήν την κατεύθυνση. Συγκεκριμένα, η αγγλόφωνη τουρκική ιστοσελίδα TRΤ World, σε άρθρο με τίτλο «Μπορεί η διπλωματία του Covid-19 να δυναμώσει τις σχέσεις Τουρκίας-Ιταλίας», αναφέρει, μεταξύ άλλων, ότι η περιφερειακή συνεργασία στην εποχή της πανδημίας μεταξύ των δύο χωρών μπορεί να αναπτύξει «μια νέα θετική δυναμική» στην Ανατολική Μεσόγειο. «Η ώθηση από την παγκόσμια κρίση πανδημίας μπορεί να υποκινήσει ένα μοντέλο περιφερειακών εταιρικών σχέσεων για την επίλυση συγκρούσεων και να ανοίξει τον δρόμο για τη διαπραγμάτευση διαφορών με άλλες χώρες της περιοχής», σημειώνεται. Μάλιστα, η ιστοσελίδα επικαλείται τις ψευδείς ειδήσεις που διέδωσε τον Ιανουάριο του 2020 το Αnadolu για δήθεν δηλώσεις του Ιταλού Υπουργού Εξωτερικών, Λουίτζι Ντι Μάιο, ότι «δεν πιστεύει στον υποθαλάσσιο αγωγό EastMed». Υπενθυμίζεται ότι τις συγκεκριμένες δηλώσεις διέψευσε το Ιταλικό Υπουργείο Εξωτερικών μετά από κινητοποίηση και του Υπουργείου Εξωτερικών της Κύπρου.

Οι προβληματισμοί της ΕΝΙ

Προβληματισμό εγείρουν και οι δηλώσεις του Marco Piredda, Ανώτερου Αντιπροέδρου της Eni για Διεθνή Θέματα, στο πλαίσιο συνέντευξης που παραχώρησε αυτήν την εβδομάδα στον Οργανισμό Fondazione Degasperi. Συγκεκριμένα, είπε πως από ενεργειακή άποψη η Ανατολική Μεσόγειος βιώνει αυτήν την περίοδο μιαν άνευ προηγουμένου προσοχή. «Οι σημαντικές ανακαλύψεις των τελευταίων ετών έχουν προσελκύσει το ενδιαφέρον διεθνών εταιρειών με σημαντικές επενδύσεις και επέφεραν μια νέα διασυνοριακή ενεργειακή συνεργασία. Ενώ υπολογίζεται ότι υπάρχει μόλις το 1% της παγκόσμιας παραγωγής και το 2% των αποδεδειγμένων αποθεμάτων, η Ανατολική Μεσόγειος έχει γίνει το ’’hot spot’’ του φυσικού αερίου, με σχεδόν το ένα τρίτο όλων των ανακαλύψεων που πραγματοποίησε η βιομηχανία τα τελευταία 10 χρόνια, παρά τις τεχνικές και γεωφυσικές προκλήσεις τής εξερεύνησης σε εξαιρετικά βαθιά νερά. Η Eni είναι η πρωταγωνίστρια σε αυτήν τη νέα περιοχή φυσικού αερίου, με έργα στην Κύπρο, τον Λίβανο και, ιδιαίτερα στην Αίγυπτο, όπου έχουμε τη μεγαλύτερη ανακάλυψη φυσικού αερίου που έγινε ποτέ στη Μεσόγειο (κοίτασμα Ζορ)».

Συνεχίζοντας, ο Piredda επεσήμανε, ωστόσο, πως όλες αυτές οι σημαντικές ενεργειακές εξελίξεις αποτελούν «μέρος ενός πολύ δύσκολου οικονομικού και διεθνούς πλαισίου, που επιδεινώθηκε περαιτέρω από την κρίση που προκλήθηκε από τον COVID-19».

«Θα ήταν αδύνατο, σε μερικές γραμμές, να μη θυμηθούμε την ιστορική δυναμική και συγκρούσεις που εξακολουθούν να σηματοδοτούν αυτό το μέρος του Mare Nostrum. Μεταξύ αυτών μπορούμε να θυμόμαστε, πρώτα απ' όλα, τις ακόμη ανεπίλυτες διαφορές στα θαλάσσια σύνορα (Κύπρου-Τουρκίας, Λιβάνου-Συρίας και Λιβάνου-Ισραήλ), που εξακολουθούν να εμποδίζουν την κερδοφόρα περιφερειακή συνεργασία.

Ειδική αναφορά στο Κυπριακό

Ειδική μάλιστα αναφορά κάνει και στο Κυπριακό. «Το κυπριακό ζήτημα, οι δράσεις της Άγκυρας και ο ανταγωνισμός μεταξύ των περιφερειακών δυνάμεων στη Μεσόγειο συγκρατούν τις προοπτικές αυτής της οικονομικής ανάπτυξης που θα μπορούμε να ευνοήσει η διαθεσιμότητα νέων ενεργειακών πόρων. Προστίθεται σε αυτό ένα ετερογενές και ακόμη μη ενοποιημένο θεσμικό και κανονιστικό πλαίσιο», είπε.

Προχωρώντας ένα βήμα πάρα πέρα τονίζει πως η ενεργειακή δυναμική της λεκάνης της Λεβαντίνης εξηγείται, κυρίως, σε περιφερειακή κλίμακα, με ένα ευρέως διαδεδομένο τμήμα υδρογονανθράκων, που «μπορεί να καταναλωθεί στις χώρες της περιοχής»:

«Αν λάβουμε υπόψη, αφενός, τους στόχους των ευρωπαϊκών χωρών για μηδενικές εκπομπές άνθρακα και, από την άλλη πλευρά, τη ζήτηση φυσικού αερίου μεσοπρόθεσμα χωρών όπως η Αίγυπτος και η Τουρκία, είναι σαφές ότι θα κερδίσουν πιο ευέλικτες λύσεις, όπως το Υγροποιημένο Φυσικό Αέριο και πιο κοντινές αγορές εξόδου».

Προσωπική του πεποίθηση είναι ότι η σημερινή πρόκληση παραμένει η δημιουργία ευκαιριών και χώρων συνεργασίας, «ξεπερνώντας τις στείρες αντιθέσεις». Από την άποψη αυτή, επισημαίνει, η ελπίδα είναι να ενοποιηθεί ο δομημένος διάλογος - ακόμη και μεταξύ ιστορικών αντιπάλων - που ξεκίνησε με το East Med Gas Forum και ο οποίος βλέπει τα ιδρυτικά μέλη και τους βιομηχανικούς εταίρους της Eni.

«Εδώ επιβεβαιώνονται οι διδασκαλίες και το παράδειγμα ενός μεγάλου πολιτικού, όπως ο De Gasperi, που έλεγε: το μακροπρόθεσμο όραμα για το καλό των μελλοντικών γενεών είναι η αξία της συνεργασίας μεταξύ πρώην εχθρών, η κουλτούρα του πλουραλισμού σε συνδυασμό με μια ισχυρή θρησκευτική πεποίθηση», είπε.

«Πιστεύω ότι η ηγεσία, η προοπτική και η αποφασιστικότητα των ανδρών και των θεσμών των δύο ακτών της Μεσογείου είναι ουσιαστικό συστατικό για την επίτευξη των μεγάλων στόχων της ειρηνικής και βιώσιμης ανάπτυξης, επίσης μέσω μιας κοινής ενεργειακής πολιτικής», κατέληξε μεταξύ άλλων.

Ιταλικός εξευμενισμός του «θηρίου»

Μπορεί εκ μέρους της ιταλικής κυβέρνησης ακόμη να μην υπήρξε οποιαδήποτε δημόσια τοποθέτηση καταδίκης των τουρκικών ενεργειών στα ενεργειακά της Ανατολικής Μεσογείου, καθώς η χώρα παλεύει να διαχειριστεί και να συνέλθει από το θανατηφόρο πέρασμα του κορωνοϊού, ωστόσο υπάρχουν Ιταλοί αναλυτές που φλερτάρουν ανοιχτά με το ενδεχόμενο εμπλοκής της Τουρκίας στις ενεργειακές διεργασίες της περιοχής. Συγκεκριμένα, αυτήν την εβδομάδα το Center for European Reform φιλοξένησε άρθρο Ιταλού αναλυτή που εστιάζει στην κλιμάκωση της έντασης στην Ανατολική Μεσόγειο, εξαιτίας των προστριβών Κύπρου-Τουρκίας. Σε αυτό το πλαίσιο σημειώνεται ότι, παρά το ότι οι ενέργειες της Άγκυρας στην περιοχή αφορούν την Ένωση, ωστόσο υπάρχουν τομείς, όπως το προσφυγικό, όπου οι δύο πλευρές έχουν «κοινά συμφέροντα». Η Ευρώπη, όπως σημειώνεται, πρέπει να βρει έναν τρόπο διαχείρισης της σχέσης της με την Τουρκία, ελαχιστοποιώντας τις συγκρούσεις και διατηρώντας όσο το δυνατόν περισσότερη συνεργασία. Ειδικά για το Κυπριακό αναφέρει πως «μια σημαντική μείωση των εντάσεων θα μπορούσε να ανοίξει τον δρόμο για την επανεκκίνηση των συνομιλιών για επανένωση της Κύπρου που κατέρρευσαν το καλοκαίρι του 2017. Η πρόοδος προς την επίλυση αυτής της διαμάχης θα διευκόλυνε την έναρξη συνομιλιών για τα θαλάσσια σύνορα στην Ανατολική Μεσόγειο, και τελικά της εκμετάλλευσης του φυσικού αερίου με τρόπο που ωφελεί την περιοχή στο σύνολό της, και την Ευρώπη επίσης».

Η λύση του σταθμού υγροποίησης

Σε κάθε περίπτωση, τώρα που τα σχέδια των αγωγών αναστέλλονται για μια σειρά από λόγους που έχουν να κάνουν με τη διστακτικότητα των εταιρειών να επενδύσουν, ενδεχομένως να έφτασε η στιγμή να επανέλθει εκ νέου στο προσκήνιο η ιδέα κατασκευής τερματικού σταθμού στην Κύπρο. Η Ανατολική Μεσόγειος είχε ήδη ισχυρές βασικές αρχές της αγοράς και αυξανόμενη περιφερειακή ζήτηση. Τα έργα ήταν αναμφισβήτητα πιο επικεντρωμένα απ’ ό,τι θα έπρεπε στις εξαγωγές, καθώς οι εταιρείες προσπάθησαν να πετύχουν γρήγορες αποδόσεις κερδών και να αποφύγουν τις περιπλοκότητες της περιφερειακής αγοράς. Ωστόσο, τώρα με μιαν ασθενέστερη εξαγωγική αγορά και καθυστερήσεις στα έργα, ίσως είναι καιρός οι κυβερνήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο να κοιτάξουν μακροπρόθεσμα για την πιο συμφέρουσα εμπορική λύση αξιοποίησης των υδρογονανθράκων. Το υγροποιημένο φυσικό αέριο είναι μια τέτοια επιλογή και η Κυβέρνηση πρέπει να στραφεί προς αυτήν την επιλογή πριν χαθεί και αυτή η ευκαιρία.