Γιατί γονάτισε το Ηνωμένο Βασίλειο από τον κορωνοϊό;

Ο κορωνοϊός (COVID-19) έχει γονατίσει το Ηνωμένο Βασίλειο (ΗΒ) παραπάνω από σχεδόν όλα τα άλλα κράτη του Πλανήτη. Στις 5 Μαρτίου πέθανε το πρώτο νοσηλευόμενο άτομο στο ΗΒ, το οποίο έπασχε από τον κορωνοϊό. Από τότε μέχρι το τέλος του Μαρτίου 2020, 2.352 θύματα αυτής της μολυσματικής ασθένειας έχασαν τη ζωή τους σε βρετανικά νοσοκομεία. Μόνοn η Ιταλία, η Ισπανία, οι ΗΠΑ, η Γαλλία, η Κίνα και το Ιράν έχουν καταγράψει περισσότερους θανάτους.

Στις 28 Μαρτίου, ο Μπόρις Τζόνσον, o Βρετανός Πρωθυπουργός, παραδέχτηκε ότι «τα πράγματα θα γίνουν χειρότερα πριν γίνουν καλύτερα». Την ίδια μέρα, ο Professor Stephen Powis, ο Ιατρικός Διευθυντής της Εθνικής Υπηρεσίας Υγείας (NHS) στην Αγγλία, επιβεβαίωσε ότι «εάν μπορούμε να περιορίσουμε τους θανάτους, έτσι ώστε να παραμείνουν κάτω από 20.000, θα έχουμε κάνει πολύ καλά σε αυτήn την επιδημία».

Τι, λοιπόν, πήγε στραβά στο ΗΒ; Προφανώς η βρετανική κυβέρνηση δεν έλαβε αρκετά σωστά μέτρα, με κυρίαρχο στόχο την προώθηση του δικαιώματος του κάθε προσώπου στη ζωή μέσω της δημόσιας υγείας. Παράλληλα, φαίνεται πως έκανε σοβαρά λάθη. Υπό την ιδιότητά μου ως πολίτη του ΗΒ χωρίς ιατρικά προσόντα, θα επικεντρωθώ σε πέντε από αυτά.

Εφησυχασμός

Πρώτον, η βρετανική κυβέρνηση φαίνεται πως ήταν εφησυχαστική μετά τη δημοσίευση προφητικών προειδοποιήσεων και εισηγήσεων τόσο από το κορυφαίο βρετανικό ιατρικό περιοδικό «The Lancet», στις 24 και 31 Ιανουαρίου, όσο και από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), στις 30 Ιανουαρίου 2020.

Για αρκετές εβδομάδες, ειδικά τον Φεβρουάριο του 2020, η κυβέρνηση δεν ενεργοποίησε σωστά ούτε τους κρατικούς μηχανισμούς ούτε τον βρετανικό λαό. Πιο συγκεκριμένα, δεν εφάρμοσε άμεσα, αυστηρά και αποτελεσματικά μέτρα, όπως την οργάνωση μαζικών διαγωνιστικών τεστ για τον κορωνοϊό, την υιοθέτηση σχετικών ειδικών ελέγχων στα αεροδρόμια και την προετοιμασία των νοσοκομείων του NHS, π.χ., μέσω της διανομής των εξοπλισμών ατομικής προστασίας και της αγοράς των αναπνευστήρων.

Στις 28 Μαρτίου 2020, ο Δρ Richard Horton, αρχισυντάκτης του «The Lancet», έγραψε:

«Το αποτέλεσμα είναι χάος και πανικός σε όλο το NHS. Οι ασθενείς θα πεθάνουν άσκοπα. Προσωπικό του NHS θα πεθάνει χωρίς λόγο. Όπως έγραψε την περασμένη εβδομάδα ένας εργαζόμενος στον τομέα της υγείας, είναι πράγματι ‘ένα εθνικό σκάνδαλο’. Η βαρύτητα αυτού του σκανδάλου δεν έχει ακόμη κατανοηθεί». (Πηγή: www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(20)30727-3/fulltext)

Καθημερινά, ο Δρ Horton περιγράφει το «χάος» στα βρετανικά νοσοκομεία στο https://twitter.com/richardhorton1 και η βρετανική κυβέρνηση δικαιολογεί τη στάση της στο www.youtube.com/user/Number10gov/videos

Υποτίμηση

Δεύτερον, σε μια κρίσιμη στιγμή, το «Brexit» επισκίασε τον κορωνoϊό και ο Πρωθυπουργός Τζόνσον υποτίμησε τον κίνδυνο.

Στις 31 Ιανουάριου 2020 ανακοινώθηκαν τα πρώτα επιβεβαιωμένα κρούσματα στην Ιταλία και διακηρύχθηκε κατάσταση έκτακτης ανάγκης στη χώρα. Την ίδια ημέρα, το «Brexit» πραγματοποιήθηκε στις 23:00 GMT.

Όταν ο Πρωθυπουργός Τζόνσον απευθύνθηκε προς στον βρετανικό λαό στις 31 Ιανουαρίου, μίλησε για το «Brexit», αλλά δεν είπε τίποτα για τον κορωνοϊό. Τελικά, όταν ανέφερε την ασθένεια σε μιαν ασυνάρτητη ομιλία για το ελεύθερο εμπόριο που εξέδωσε στο Greenwich στις 3 Φεβρουαρίου, υποβάθμισε τον κίνδυνο και έδωσε προτεραιότητα στην οικονομία. O Πρωθυπουργός Τζόνσον ισχυρίστηκε ότι «αρχίζουμε να ακούμε κάποιαν αλλόκοτη αυταρχική ρητορική» [«bizarre autarkic rhetoric»] και ότι «υπάρχει κίνδυνος ότι νέες ασθένειες όπως τον κορωνοϊό θα προκαλέσουν έναν πανικό και μια επιθυμία υπέρ του διαχωρισμού της αγοράς, κάτι που υπερβαίνει αυτό που είναι ιατρικά ορθολογικό και που θα φτάσει στο σημείο που μπορεί να προκαλέσει πραγματικές και περιττές οικονομικές ζημίες …».

(Πήγες: www.gov.uk/government/speeches/pm-address-to-the-nation-31-january-2020 και www.gov.uk/government/speeches/pm-speech-in-greenwich-3-february-2020)

Ασυνέπεια

Τρίτον, στις 3 Μαρτίου, ίσως λόγω του «Brexit», ανώτερα βρετανικά πολιτικά στελέχη έδωσαν προφανώς παραπλανητικές και επικίνδυνες διαβεβαιώσεις, που δεν ήταν συνεπείς με τις αυστηρές συμβουλές του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων (ΕΚΠΕΝ).

Στις 25 Φεβρουαρίου, το ΕΚΠΕΝ, ένας οργανισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προειδοποίησε ότι αν κάποιο άτομο «έχει άμεση φυσική επαφή» με ένα άλλο άτομο με κορωνοϊό, «π.χ. μέσω χειραψίας», τότε αυτή η «επαφή» αποτελεί «έκθεση υψηλού κινδύνου» («high-risk exposure»).

Στις 2 Μαρτίου, στο χείλος μιας πανευρωπαϊκής καταστροφής, το ΕΚΠΕΝ αποθάρρυνε όχι μόνο «τις χειραψίες», αλλά και «τις πολυσύχναστες μεθόδους μεταφοράς και τις μη αναγκαίες μαζικές συγκεντρώσεις».

Παρ' όλα αυτά, στις 3 Μαρτίου, κάτι περίεργο έγινε. Ο βρετανικός λαός έλαβε διαφορετικές συμβουλές. Το πρωί, ο Sadiq Khan, Δήμαρχος του Λονδίνου, εμφανίστηκε σε ένα δημοφιλές τηλεοπτικό πρόγραμμα του ITV, «Good Morning Britain», και ισχυρίστηκε ότι «δεν υπάρχει κίνδυνος» και μάλιστα, «υπάρχει «απόλυτη ασφάλεια» αν κάποιος «χρησιμοποιήσει το Μετρό του Λονδίνου, τα λεωφορεία ή τις άλλες μορφές των δημόσιων συγκοινωνιών» ή αν «πάει σε συναυλία». Επίσης, ο Δήμαρχος ισχυρίστηκε ότι «η χειραψία δεν προκαλεί κίνδυνο» και υπεδείκνυε ότι η δημόσια υγεία θα προστατευόταν μέσω «του πλυσίματος των χεριών σε τακτική βάση κατά τη διάρκεια της ημέρας».

Αργότερα, στις 3 Μαρτίου, ο Πρωθυπουργός Τζόνσον εξέδωσε παρόμοιο μήνυμα για τη χειραψία και τα χέρια:

«Κάνω χειραψία. Βρισκόμουν σε νοσοκομείο μια προηγουμένη νύχτα, όπου νομίζω ότι ορισμένοι ήταν, στην πραγματικότητα, ασθενείς με κορωνοϊό και, θα είστε ευτυχείς να γνωρίζετε, έκανα χειραψία με όλους και συνεχίζω να κάνω χειραψία. … Το πλύσιμο των χεριών είναι η κρίσιμη πράξη… πριν από τη χειραψία».

Στις 3 Μαρτίου, το τρίτο μέλος αυτής της χορωδίας, ο Matt Hancock, Υπουργός Υγείας, δήλωνε στη Βουλή των Κοινοτήτων: «Η ιατρική συμβουλή είναι ότι η επίδραση της χειραψίας είναι αμελητέα. Αυτό που πραγματικά έχει σημασία είναι το πλύσιμο των χεριών».

Στις 12 Μαρτίου 2020, ο ΠΑΟ επιβεβαίωσε τον κίνδυνο από τη χειραψία όταν δημοσίευσε το ακόλουθο μήνυμα μέσω Facebook:

«Να αποφεύγετε τη χειραψία για να προστατεύσετε τον εαυτό σας και τους άλλους από το COVID-19. Οι αναπνευστικοί ιοί μπορούν να περάσουν με τη χειραψία και το άγγιγμα των ματιών, της μύτης και / ή του στόματος».

Αναβλητικότητα

Τέταρτον, για αρκετές μέρες μετά τις δραματικές εξελίξεις της 11ης Μαρτίου, το ΗΒ ουσιαστικά συνέχισε να λειτουργεί όπως παλιά. Δηλαδή, το κράτος έπασχε από την αναβλητικότητα.

Στις 11 Μαρτίου, ο ΠΟΥ χαρακτήρισε τον κορωνοϊό ως πανδημία και οι ιταλικές Αρχές ανακοίνωσαν ότι, συνολικά, στην Ιταλία υπήρχαν 965 νεκρά θύματα του κορωνοϊού και 60.000 επιβεβαιωμένα κρούσματα.

Επειδή δεν απαγορεύτηκαν μαζικές συγκεντρώσεις ανθρώπων, συνέχιζαν να λαμβάνουν χώραν στο ΗΒ. Για παράδειγμα, το τετραήμερο Φεστιβάλ ιπποδρομιών πραγματοποιήθηκε στο Cheltenham από τις 10 έως 13 Μαρτίου 2020 – με τη συνολική συμμετοχή 251.684 ατόμων. (Πηγή: «Press Release», Jockey Club, 13.03.2020).

Ενώ άλλα ευρωπαϊκά κράτη υιοθέτησαν δρακόντεια μέτρα νωρίτερα τον Μάρτη, το ΗΒ καθυστέρησε. Τα μπαρ, εστιατόρια και άλλα κέντρα παρέμειναν ανοιχτά στο ΗΒ μέχρι τις 20 Μαρτίου, οι πολίτες δεν κλήθηκαν να παραμείνουν στις κατοικίες τους μέχρι τις 23 Μαρτίου, η ειδική νομοθεσία για τον κορωνοϊό («Coronavirus Act 2020») δεν εξασφάλισε τη Συναίνεση της Βασίλισσας μέχρι τις 25 Μαρτίου και σχετικοί νέοι κανονισμοί για την προστασία της δημόσιας υγείας στην Αγγλία («Health Protection (Coronavirus, Restrictions) (England) Regulations 2020») δεν τέθηκαν σε ισχύ μέχρι τις 26 Μαρτίου 2020.

Έλλειψη ηγεσίας

Πέμπτoν, υπήρχε έλλειψη ηγεσίας. Εμβληματικό παράδειγμα είναι η συμπεριφορά του Πρίγκιπα Καρόλου. Στις 25 Φεβρουαρίου ανακοίνωσε ότι θα ταξίδευε στην Κύπρο με τη σύζυγό του από τις 18 έως 21 Μαρτίου. Στις 12 Μαρτίου, πάρα τη μεταμόρφωση της επιδημίας σε πανδημία την προηγούμενη μέρα, έλαβε μέρος σε μια Τελετή Ανακήρυξης («Investiture») στο Παλάτι του Μπάκιγχαμ, είχε τουλάχιστον μια επακόλουθη «συνάντηση» και πήγε σε επίσημο δείπνο με άλλα άτομα στο Mansion House. (Πηγή: «Court Circular», 12.03.2020.) Δεν το έκοψε ο νους του Κληρονόμου του Θρόνου ότι έστελνε λανθασμένα μηνύματα προς τον λαό;

Στις 13 Μαρτίου ανακοινώθηκε ότι είχε αναβληθεί η προγραμματισμένη επίσκεψη του Πρίγκιπα στην Κύπρο. Στις 25 Μαρτίου 2020 αποκαλύφθηκε ότι είχε μολυνθεί από τον κορωνοϊό. Δυο μέρες αργότερα, ο Πρωθυπουργός Johnson και ο Υπουργός Υγείας Hancock ανακοίνωσαν ότι έπασχαν και αυτοί από τον κορωνοϊό.

Συνοψίζοντας, η τραγική μοίρα του ΗΒ υπογραμμίζει την ακατάπαυστη σημασία ενός αρχαίου ρητού, που συνδέεται με τον Αίσωπο. «Η πρόληψη είναι καλύτερη από τη θεραπεία».

*Επίκουρος Καθηγητής στη Νομική Σχολή Πανεπιστημίου UCLan Cyprus. Οι απόψεις του είναι προσωπικές.