Τα οικονομικά μέτρα σε παγκόσμιο επίπεδο

Είναι ξεκάθαρο ότι η παγκόσμια και οι διεθνείς οικονομίες διέρχονται μια παρατεταμένη περίοδο κρίσης, που ενδεχομένως να κλιμακωθεί και να επεκταθεί αν δεν αναχαιτιστεί η εξάπλωση του ιού. Όλοι οι διεθνείς οργανισμοί κάνουν λόγο για σημαντική μείωση του παγκόσμιου Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος, με το ενδεχόμενο ύφεσης να είναι ορατό.

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) ανακοίνωσε ότι τον Απρίλιο θα αναθεωρήσει τις εκτιμήσεις του για την παγκόσμια οικονομία και ότι θα διαθέσει 50 δισεκατομμύρια δολάρια σε χώρες που αντιμετωπίζουν τα μεγαλύτερα προβλήματα, με όσο το δυνατόν συντομότερες διαδικασίες.

Στην ανακοίνωσή του το ΔΝΤ αναφέρθηκε σε τρεις άξονες μέτρων που λαμβάνονται ή πρέπει να ληφθούν και αφορούν τις επιδοτήσεις μισθών σε πολίτες και επιχειρήσεις, όπως έγινε στη Γαλλία, Ιαπωνία και Κορέα (και στην Κύπρο), διεύρυνση και παράταση στη χορήγηση επιδομάτων και την παραχώρηση φορολογικών ελαφρύνσεων σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Η κυβέρνηση του Χονγκ Κονγκ προχώρησε στην πληρωμή εφάπαξ ποσού σε όλους τους πολίτες.

Πέραν των πιο πάνω μέτρων, εφαρμόστηκαν διευθετήσεις για παραχώρηση πιστώσεων / ρευστότητας προς τις επιχειρήσεις, κυρίως μέσω κυβερνητικών εγγυήσεων (σε κάποιες περιπτώσεις υπήρξε και χορήγηση ρευστότητας κατευθείαν από το κράτος), όπως στη Γερμανία, Γαλλία, Ισπανία, ΗΠΑ και Ηνωμένο Βασίλειο, καθώς και αναστολές δόσεων (Debt Repayment Holidays), όπως έγινε σε Ισπανία, Ιταλία, Ηνωμένο Βασίλειο και Κύπρο.

Σε θεσμικό επίπεδο, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα προχώρησε σε ενίσχυση του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης με την ενίσχυση των αγορών ομολόγων με 750 δισεκατομμύρια ευρώ, τη χαλάρωση των κριτηρίων για τους ελάχιστους δείκτες κεφαλαίων, ενώ αναβλήθηκε η διαδικασία ελέγχου προσομοίωσης σε ακραίες συνθήκες (stress test). Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προχώρησε στη χαλάρωση των δεικτών και της εποπτείας σε ό,τι αφορά τα δημόσια οικονομικά των κρατών-μελών, αντιλαμβανόμενη ότι αυτήν τη στιγμή είναι αδήριτη ανάγκη η στήριξη των οικονομιών.

Πέραν των πιo πάνω μέτρων, η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) απέτυχε, γι’ ακόμη μια φορά, να δράσει ως ενιαίος μηχανισμός προστασίας των οικονομιών, εφόσον η αρχική ιδέα για έκδοση ευρωομολόγου (υπενθυμίζεται ότι υπήρξε και παρόμοια πρόταση κατά την περίοδο της χρηματοοικονομικής κρίσης), πέρασε σύντομα στο περιθώριο μετά την αρνητική στάση της Γερμανίας και της Ολλανδίας.

Πολλοί είναι οι αναλυτές που τονίζουν ότι η ΕΕ αυτήν τη φορά δεν μπόρεσε να πάρει τα ελάχιστα απαραίτητα δημοσιονομικά μέτρα, διότι η επιπλέον ρευστότητα της ΕΚΤ θα είναι αποτελεσματική αν συνοδευτεί με ένα ενισχυμένο δημοσιονομικό πακέτο (όπως είχαμε με το σχέδιο Γιούνκερ, που μπορεί να μην απέδωσε τα μέγιστα αλλά καταγράφεται στις καλές προσπάθειες).

Η πρόθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη δημιουργία προσωρινού δανειοδοτικού μηχανισμού (κάτω από την ονομασία SURE) 100 δισεκατομμυρίων ευρώ με την έκδοση ομολόγων εξασφαλισμένων από εγγυήσεις των κρατών-μελών, με σκοπό την επιδότηση προγραμμάτων διατήρησης εργασίας των κρατών μελών, κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση.

Η Κύπρος ήδη προχώρησε στην υιοθέτηση του πρώτου πακέτου μέτρων που συνδυάζει το δημοσιονομικό μέρος (με την ελάφρυνση των υποχρεώσεων στην καταβολή φόρων και της παραχώρησης επιδομάτων και ενισχύσεων) με την αναστολή δόσεων δανείων. Στην παρούσα φάση αναμένονται τα μέτρα που θα ληφθούν, ώστε να ενισχυθεί η ρευστότητα στις επιχειρήσεις.

Ιταλία

Η Ιταλία αναμφίβολα είναι μια από τις χώρες που πλήγηκε περισσότερο από τον ιό, καταγράφοντας μεγάλο αριθμό θυμάτων. Η κυβέρνηση της χώρας ανακοίνωσε δημοσιονομικό πακέτο ύψους 25 δισεκατομμυρίων ευρώ προς στήριξη του τομέα της υγείας και των πολιτών και επιχειρήσεων.

Μέσα στα μέτρα που ανακοινώθηκαν συμπεριλαμβάνονται εφάπαξ πληρωμές σε αυτοεργοδοτουμένους, επιδόματα σε οικογένειες των οποίων τα μέλη πρέπει να μείνουν στο σπίτι για τα παιδιά και δεν εργάζονται και σε ομάδες πολιτών οι οποίοι, λόγω της φύσης της εργασίας τους, παρέχουν υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης. Επιπλέον, αναφέρθηκε η πρόθεση της ιταλικής κυβέρνησης να χρησιμοποιήσει πακέτο κυβερνητικών εγγυήσεων για ενίσχυση της ρευστότητας και προγράμματος αναστολής δόσεων δανείων.

Γερμανία

H γερμανική κυβέρνηση, μέσα από ένα πλάνο ενίσχυσης της ρευστότητας των επιχειρήσεων, προχώρησε στην επέκταση του πλαισίου εγγύησης της κρατικής αναπτυξιακής KfW για την παροχή δανείων από ιδιωτικές τράπεζες - από 460 στα 550 δισεκατομμύρια ευρώ (παρόμοιο μοντέλο υιοθετεί και το νομοσχέδιο που κατέθεσε η κυπριακή κυβέρνηση για τις κρατικές εγγυήσεις και βρίσκεται υπό συζήτηση).

Κύριος στόχος του προγράμματος είναι η ενίσχυση του κεφαλαίου κίνησης των επιχειρήσεων και η δυνατότητα χορήγησης χρηματοπιστωτικών διευκολύνσεων σε όλες τις επιχειρήσεις, ανεξαρτήτως μεγέθους, σε σύντομο χρονικό διάστημα και με λιγότερες γραφειοκρατικές διαδικασίες.

Επιπλέον, όπως και σε άλλες χώρες, η γερμανική κυβέρνηση ανακοίνωσε την αναστολή πληρωμής ΦΠΑ και φόρου εισοδήματος και ενίσχυση των εργαζομένων, που, είτε λόγω του ότι ασθενούν είτε λόγω των προσωπικών υποχρεώσεων και της μείωσης των εργασιών των επιχειρήσεων, δεν εργάζονται.

Ισπανία

Η Ισπανία, χώρα η οποία βρίσκεται ψηλά στην κατάταξη με επιβεβαιωμένα με ιό κρούσματα και θανάτους, προχώρησε στην παραχώρηση 100 δισεκατομμυρίων ευρώ σε κυβερνητικές εγγυήσεις για την παροχή δανεισμού στις επιχειρήσεις και κυρίως στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.

Επίσης ανακοινώθηκαν αναστολές στις πληρωμές δανείων και λογαριασμών για παρόχους υπηρεσιών κοινής ωφελείας. Όπως και σε άλλες χώρες, ενισχύεται ο προϋπολογισμός για τις επιχορηγήσεις των εργαζομένων.

Ελλάδα

Στην Ελλάδα το δημοσιονομικό πακέτο μέτρων ανέρχεται κοντά στα τέσσερα δισεκατομμύρια και συμπεριλαμβάνει ευρύτατες παρεμβάσεις σε πολλούς τομείς της οικονομίας, ενώ αναμένεται και ενίσχυση της ρευστότητα μέσα από το χρηματοπιστωτικό σύστημα.

Αναμένεται να διατεθεί ένα δισεκατομμύριο ευρώ στις επιχειρήσεις, μέσω κατευθείαν δανειοδότησής τους, με πολύ χαμηλό επιτόκιο από το επενδυτικό ταμείο που συστάθηκε μέσω του επενδυτικού νόμου και ένα δισεκατομμύριο ευρώ σε εργαζομένους, σε αυτοαπασχολούμενους και σε ελεύθερους επαγγελματίες.

Επιπλέον προγραμματίζονται παρεμβάσεις όσον αφορά τα ενοίκια, ενώ οι πληρωμές φόρων και εισφορών αναβάλλονται. Την ίδια στιγμή μειώθηκε ο Φόρος Προστιθέμενης Αξίας σε συγκεκριμένα προϊόντα που θεωρούνται πρώτης ζήτησης λαμβάνοντας την κατάσταση που διαμορφώνεται.

Είναι ξεκάθαρο ότι οι εθνικές κυβερνήσεις προχωρούν στη λήψη μέτρων που αναμένεται να ενισχύσουν τις κρατικές δαπάνες και το δημόσιο χρέος, ενώ της ίδια στιγμή υιοθετούνται μηχανισμοί παραχώρησης επιπλέον ρευστότητας στις επιχειρήσεις μέσω εγγυοδοτικών μηχανισμών. Το ζητούμενο είναι κατά ποσόν οι εθνικές και η παγκόσμια οικονομία μπορούν να αντέξουν μια παρατεταμένη περίοδο πανδημίας και πόσο γρήγορα μπορούν να συνέλθουν όταν η κατάσταση «έκτακτης ανάγκης» λήξει.