Αναλύσεις

Δημόσιο και ιδιωτικό χρέος στην περίοδο του ιού

«Η κυπριακή οικονομία προσπαθεί ’’να βγει από την εντατική’’, όμως ο δρόμος είναι μακρύς και η ανάκαμψη γεμάτη προκλήσεις. Είναι σίγουρο ότι θα υπάρξουν απώλειες, με το ζητούμενο να είναι ο, όσο το δυνατόν, μεγαλύτερος περιορισμός τους».

Σε περιόδους οικονομικής ύφεσης είναι αναμενόμενο να δημιουργούνται ελλείμματα τόσο στον κρατικό αλλά και στους οικογενειακούς προϋπολογισμούς. Το ίδιο συμβαίνει και με τις επιχειρήσεις, οι οποίες καταγράφουν μείωση των πωλήσεων και της κερδοφορίας τους. Τα ελλείμματα χρηματοδοτούνται μέσω δανεισμού, εάν και εφόσον υπάρχει κάποιος να σε χρηματοδοτήσει.

Η δυνατότητα πρόσβασης σε εύκολη και φθηνή χρηματοδότηση αποτελεί έναν από τους σημαντικούς παράγοντες ανάκαμψης μιας οικονομίας, ενώ δίνει τη δυνατότητα, όταν και εφόσον οι συνθήκες το επιτρέπουν, να βελτιώνεται το πιστωτικό προφίλ της χώρας με την αναχρηματοδότηση υφιστάμενου δανεισμού με χαμηλότερα επιτόκια ή «απλώνοντας» τις λήξεις των ομολόγων, ώστε να είναι πιο διαχειρίσιμες.

Το πιστωτικό προφίλ ενός κράτους, των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών εξαρτάται από τη δυνατότητά του να ικανοποιεί τις υποχρεώσεις του όπως αυτές τρέχουν. Είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει συγκεκριμένος σχεδιασμός σε ό,τι αφορά τη διαχείριση του χρέους, ώστε οι πληρωμές τόκων και κεφαλαίων να συμβαδίζουν με τις εισροές εσόδων από την Κυβέρνηση.

Αναφορικά με το οικονομικό περιβάλλον, οποιαδήποτε αρνητική εξέλιξη επηρεάζει τη δυνατότητα του δανειολήπτη να αποπληρώσει τις δόσεις, ενισχύει την πιθανότητα πιστωτικού γεγονότος. Για ένα κράτος, αρνητικές εξελίξεις αποτελούν η σημαντική συρρίκνωση του ΑΕΠ της χώρας και η μείωση των εσόδων από τις φορολογίες. Για τις επιχειρήσεις και τα φυσικά πρόσωπα αρνητική εξέλιξη αποτελεί η συρρίκνωση των εισοδημάτων, η οποία μπορεί να προέλθει από τη μείωση του κύκλου εργασιών, από αυξημένες φορολογίες ή την απώλεια της θέσης εργασίας.

Η αδρανοποίηση των παραγωγικών μονάδων του τόπου μέσα από τα αυστηρά περιοριστικά μέτρα, σε συνδυασμό με τα προβλήματα που δημιουργήθηκαν σε χώρες με τις οποίες η Κύπρος διατηρεί στενές οικονομικές σχέσεις, οδηγούν την οικονομία σε ύφεση και τα κρατικά ταμεία σε ελλείμματα.

Μπορεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προχώρησε σε χαλάρωση των δημοσιονομικών στόχων για κάθε κράτος, όμως θα πρέπει να διασφαλίζεται η βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών και ειδικά του δημόσιου χρέους. Γι’ αυτόν τον λόγο πρέπει να υπάρχει συγκεκριμένος σχεδιασμός και αναλύσεις για τα άμεσα μέτρα που πρέπει να ληφθούν, σε περίπτωση που τα έσοδα του κράτους δεν είναι τα αναμενόμενα.

Η κυπριακή οικονομία προσπαθεί «να βγει από την εντατική», όμως ο δρόμος είναι μακρύς και η ανάκαμψη γεμάτη προκλήσεις. Είναι σίγουρο ότι θα υπάρξουν απώλειες, με το ζητούμενο να είναι ο, όσο το δυνατόν, μεγαλύτερος περιορισμός τους. Γίνεται επίσης αντιληπτό ότι το διεθνές επιχειρείν αλλάζει και καλούμαστε όλοι να προσαρμοστούμε ανάλογα.

Η αδυναμία προσαρμογής στα δεδομένα κάθε εποχής μπορεί να καταστεί μοιραία και να οδηγήσει σε μη βιώσιμα μονοπάτια. Στις περιπτώσεις ελλειμμάτων και υψηλού χρέους αναπόφευκτα θα υπάρξει μείωση των δαπανών, κάτι που δίνει άμεσο αποτέλεσμα παρά εκτιμήσεις για αύξηση των εσόδων (γεγονός που βασίζεται πάνω σε πολλούς παράγοντες).

Φυσικά, όπως γίνεται αντιληπτό και το έχουμε ζήσει και στο παρελθόν, μείωση των δαπανών και κατ’ επέκτασιν της κατανάλωσης θα δημιουργήσει επιπρόσθετες υφεσιογενείς τάσεις προς την οικονομία.

Σημειώνεται ότι το πιστωτικό προφίλ του δανειολήπτη επηρεάζεται σημαντικά και από τις εγγυήσεις που έχει παραχωρήσει, πρακτική που εφαρμόστηκε εκτεταμένα τόσο από το κράτος αλλά και τους ιδιώτες. Η Κυβέρνηση έχει παραχωρήσει σε πολλές περιπτώσεις εγγυήσεις σε διάφορους οργανισμούς, ώστε να μπορέσουν να προχωρήσουν στη λήψη πιστωτικών διευκολύνσεων και σε περίπτωση αδυναμίας του πρωτο-οφειλέτη να αποπληρώσει τις δόσεις του, ο δανειστής θα κινηθεί προς τον εγγυητή.

Η έκθεση του κράτους σε ενδεχόμενες μελλοντικές υποχρεώσεις αναμένεται να αυξηθεί, με την ψήφιση του νομοσχεδίου για την παραχώρηση κρατικών εγγυήσεων με σκοπό τη δανειοδότηση επιχειρήσεων. Η σύναψη των δανείων μεταξύ τραπεζών και επιχειρήσεων δεν αυξάνει το δημόσιο χρέος, εκτός κι αν ο δανειολήπτης αδυνατεί στο τέλος να το αποπληρώσει. Άρα το συγκεκριμένο μέτρο αποτελεί ένα εργαλείο ενίσχυσης της ρευστότητας των επιχειρήσεων, όμως θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί σωστά, ώστε να μη δημιουργηθεί δυσανάλογο βάρος στα δημόσια οικονομικά σε μελλοντικό στάδιο.

Η σωστή αξιολόγηση της πορείας μιας επιχείρησης είναι ιδιαίτερα σημαντική, ώστε να διασφαλίζεται η βιωσιμότητά της. Την ίδια στιγμή, είναι απαραίτητος ο μακροχρόνιος προγραμματισμός και η συνεχής αξιολόγηση των παραγόντων που επηρεάζουν την κερδοφορία και τη ρευστότητα μιας επιχείρησης, ώστε να οχυρωθεί σωστά για τις περιόδους ύφεσης.

Έχουμε δει αρκετές περιπτώσεις στο πρόσφατο παρελθόν επιχειρήσεων που αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα επιβίωσης παρά τον μεγάλο κύκλο εργασιών που έχουν. Αυτό κυρίως εστιάζεται στο γεγονός ότι δεν κατάφεραν να προγραμματίσουν σωστά τις δαπάνες και τα ρευστά διαθέσιμά τους, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους.

Ο έλεγχος και η διατήρηση (με την προοπτική αύξησης) του περιθωρίου κέρδους είναι από τους σημαντικούς παράγοντες επιτυχίας μιας εταιρείας. Αν, για παράδειγμα, παρουσιάζεται αύξηση στις πωλήσεις με ασύμφορα υψηλή αύξηση των εξόδων (π.χ. αύξηση των προμηθειών), τότε ίσως θα ήταν καλύτερα η επιχείρηση να έμενε στα προηγούμενα επίπεδα τζίρου.

Σε μια επιχείρηση υπάρχουν τα σταθερά και τα μεταβαλλόμενα έξοδα. Τα σταθερά είναι αυτά που είτε ανοίξει η επιχείρηση είτε όχι θα τρέχουν, όπως για παράδειγμα το ενοίκιο και οι αποσβέσεις. Από την άλλη, τα μεταβαλλόμενα είναι τα έξοδα τα οποία αυξομειώνονται ανάλογα με τον κύκλο εργασιών της εταιρείας, όπως τα έξοδα προώθησης.

Οι διοικήσεις των εταιρειών θα πρέπει να προσέξουν και τις δύο μορφές εξόδων. Τα σταθερά έξοδα θα πρέπει να καλύπτονται σημαντικά από τον όγκο των πωλήσεων (αλλιώς η επιχείρηση θα έπρεπε να έχει ήδη κλείσει), ενώ συνέργειες θα πρέπει να αναπτύσσονται για τα μεταβαλλόμενα ώστε μια ποσοστιαία μονάδα αύξησης στις πωλήσεις να μην προϋποθέτει ίση ή και μεγαλύτερη αύξηση στα έξοδα.

Σημαντικός παράγοντας επιτυχίας μιας επιχείρησης είναι ο τρόπος χρηματοδότησής της. Η υψηλή μόχλευση προκαλεί προβλήματα στην κερδοφορία αλλά και στη ρευστότητα.

Σημαντική αδυναμία αρκετών επιχειρήσεων είναι η ετοιμασία ενός σωστού και λεπτομερειακού προϋπολογισμού, ο οποίος να κατευθύνει τη διοίκηση στις αποφάσεις της. Είναι πολλές οι φορές που ο αρχικός προϋπολογισμός απέχει σημαντικά από τα τελικά ελεγμένα οικονομικά αποτελέσματα.

Τα πιο πάνω γίνονται ακόμη εντονότερα μέσα στο οικονομικό περιβάλλον που διερχόμαστε. Είναι απαραίτητο όλες οι επιχειρήσεις να αξιολογήσουν τα οικονομικά και επιχειρηματικά τους μοντέλα και να πάρουν εκείνες τις αποφάσεις που σε πρώτο στάδιο θα τους επιτρέψουν να διαχειριστούν τις μεγάλες συνέπειες από τα αυστηρά περιοριστικά μέτρα και σε δεύτερο να αναδιοργανωθούν, ώστε να μπουν σε μια πορεία οργανικής ανάπτυξης. Είναι ενδεχομένως η ευκαιρία τους να βελτιώσουν σημαντικά την αποδοτικότητα των εσωτερικών τους διαδικασιών και να προχωρήσουν τάχιστα στη δημιουργία ενός πιο ευέλικτου επιχειρηματικού περιβάλλοντος με τη χρήση της τεχνολογίας.