Ενίσχυση της χρηματοδότησης της οικονομίας

Οι μήνες Απρίλιος και Μάιος καταγράφονται στατιστικά ως από τους χειρότερους μήνες οικονομικών αποδόσεων και αυτό αφορά όλες τις οικονομίες. Την περασμένη εβδομάδα ανακοινώθηκαν τα στατιστικά στοιχεία για τη βιομηχανική παραγωγή στην Ευρώπη τον Μάρτιο. Όπως ήταν αναμενόμενο, καταγράφεται ιστορική πτώση, εφόσον η βιομηχανική παραγωγή σε σύγκριση με τον προηγούμενο μήνα μειώθηκε κατά 11,3% στην Ευρωζώνη και κατά 10,4% στην Ευρωπαϊκή Ένωση, κάτι που αποτελεί τη μεγαλύτερη μηνιαία πτώση που έχει καταγραφεί από την έναρξη καταγραφής στοιχείων. Παρόμοια εικόνα καταδεικνύουν και άλλα στατιστικά στοιχεία που ανακοινώνονται.

Στην Κύπρο η εικόνα είναι η ίδια, με μεγάλη μείωση στα πωλητήρια έγγραφα που κατατέθηκαν στο Κτηματολόγιο, πέραν του 50% μείωση στις εγγραφές νέων εταιρειών και πτώση στις πωλήσεις αυτοκινήτων. Η επιδείνωση των δημόσιων οικονομικών καταγράφεται στην αύξηση των αποδόσεων των κυπριακών ομολόγων και τη μη κάλυψη της τελευταίας έκδοσης Γραμματίων Δημοσίου 13 εβδομάδων (στόχος ήταν η άντληση 75 εκατομμυρίων ευρώ και αντλήθηκαν λόγω χαμηλών προσφορών 38 εκατομμύρια ευρώ με αυξημένο επιτόκιο).

Η σταδιακή άρση των περιοριστικών μέτρων δημιουργεί προσδοκίες για επαναδραστηριοποίηση της οικονομίας, ενώ υπάρχουν και οι εκτιμήσεις ότι κάποια μέτρα θα μπορούσαν να είναι διαφορετικά. Για παράδειγμα, η Κύπρος προχώρησε στο κλείσιμο των εργοταξίων, κάτι που δεν εφαρμόστηκε απ’ όλες τις χώρες, ενδεχομένως διότι οι εργασίες διεξάγονταν σε υπαίθριο χώρο.

Το κλείσιμο των εργοταξίων, πέρα από την αδρανοποίηση ενός ισχυρού για την οικονομία τομέα (και τη μη άντληση των κεφαλαίων από τις τράπεζες που έχουν μαζευτεί από προπωλήσεις και τα οποία ελευθερώνονται με βάση την πρόοδο των κατασκευαστικών έργων), οδήγησε επίσης στη μεγάλη αύξηση των δικαιούχων επιδομάτων, εφόσον ο τομέας εργοδοτεί μεγάλο αριθμό εργαζομένων. Φυσικά αυτό καταγράφεται ως σχόλιο κάποιων αναλυτών, αλλά προτεραιότητα είναι πάντοτε η διασφάλιση της δημόσιας υγείας.

Σε τέτοιες συνθήκες είναι αναμενόμενο να υπάρχει έλλειψη χρηματοδότησης από την αγορά, με τις κεντρικές τράπεζες να προχωρούν σε έκτακτα μέτρα. Χαρακτηριστικό του μεγέθους της προσπάθειας της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) να χορηγήσει ρευστότητα στην αγορά είναι τα στατιστικά που αφορούν τα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης και οι σαρωτικές αγορές περιουσιακών στοιχείων που αυξάνουν τον ισολογισμό της.

Τα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης αποτέλεσαν, τουλάχιστον στην αρχή της προηγούμενης κρίσης, έκτακτα μέτρα νομισματικής πολιτικής ενίσχυσης της ανάπτυξης, με βασικό στόχο την αποκατάσταση του πληθωρισμού. Στην πορεία τα μέτρα αυτά παραμένουν για μεγάλο χρονικό διάστημα, εφόσον η ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας παρουσιαζόταν αδύναμη, ενώ με το ξέσπασμα της πανδημίας τα προγράμματα έχουν ενισχυθεί σημαντικά.

Με βάση τα στατιστικά, τα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης από μόνα τους δεν κατάφεραν τον στόχο της επαναφοράς των οικονομιών σε πορεία ανάπτυξης, εφόσον είναι απαραίτητο να συνοδευτούν με δημοσιονομικά μέτρα.

Η επιπλέον ρευστότητα που δημιουργήθηκε στα τραπεζικά ιδρύματα δεν μπόρεσε να διοχετευτεί αποτελεσματικά στην αγορά. Υπήρχαν αξιόλογα έργα, τα οποία θα μπορούσαν να χρηματοδοτηθούν. Αυτό δεν έγινε επειδή είτε δεν είχε εξευρεθεί το απαραίτητο ποσοστό ιδίων κεφαλαίων που προνοούν οι κανόνες της Κεντρικής Τράπεζας είτε η εταιρεία / ο όμιλος στον οποίο ανήκε το έργο ήταν υπερχρεωμένη/ος και δεν μπορούσε να αντλήσει επιπλέον δανειοδότηση.

Η παραχώρηση των κρατικών εγγυήσεων θα δώσει τη δυνατότητα στα τραπεζικά ιδρύματα να προχωρήσουν σε χρηματοδοτήσεις αφού πρώτα αξιολογήσουν τον δανειολήπτη, ενώ ενδεχόμενη μη σωστή χρησιμοποίηση του συγκεκριμένου εργαλείου ενδεχομένως να επιβαρύνει σημαντικά τα δημόσια οικονομικά στο μέλλον (όταν για παράδειγμα ο δανειολήπτης δεν αποπληρώνει το δάνειό του και το τραπεζικό ίδρυμα απαιτεί την αποπληρωμή από το κράτος μέσω της συμφωνίας παραχώρησης των εγγυήσεων).

Επιπλέον, η παραχώρηση των εγγυήσεων πιθανώς να απαντά και στον φόβο των τραπεζών να μην υπάρξει νέα αυξητική τάση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Αυτό αφορά όχι μόνο νέα δάνεια αλλά και δάνεια που ήταν εξυπηρετούμενα, με τον δανειολήπτη μετά τη λήξη της περιόδου αναστολής δόσεων να μην μπορεί να ανταποκριθεί στις δόσεις του.

Ένας επιπλέον προβληματισμός που έχουν οι διοικήσεις των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων είναι το πώς θα επηρεαστούν οι σχεδιασμοί που τρέχουν σε σχέση με τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων χαρτοφυλακίων τους, κυρίως σε ό,τι αφορά τις πωλήσεις πακέτων δανείων.

Σημαντικός παράγοντας επιτυχίας μιας επιχείρησης είναι ο τρόπος χρηματοδότησής της. Η υψηλή μόχλευση προκαλεί προβλήματα στην κερδοφορία αλλά και στην ρευστότητα, τα οποία γίνονται πιο έντονα στις περιόδους κρίσεων.

Στην Κύπρο, το μεγαλύτερο ποσοστό χρηματοδότησης προέρχεται από τον τραπεζικό δανεισμό. Τα τελευταία χρόνια άρχισαν να αναπτύσσονται εναλλακτικές μέθοδοι χρηματοδότησης επενδύσεων και επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, όπως τα επενδυτικά ταμεία.

Τα επενδυτικά ταμεία ή οι οργανισμοί συλλογικών επενδύσεων αποτελούν σημαντικό μέρος της παγκόσμιας αγοράς χρηματοοικονομικών μέσων. Προσελκύουν μεγάλο όγκο επενδύσεων, διότι προσφέρουν συγκεκριμένα πλεονεκτήματα, όπως η διασπορά του κινδύνου και η δυνατότητα επένδυσης σε έργα ή χρηματοοικονομικά μέσα, στα οποία ο επενδυτής από μόνος του (δηλαδή χωρίς τη συμμετοχή του σε οργανισμό συλλογικών επενδύσεων) δεν θα μπορούσε να έχει πρόσβαση.

Το πλεονέκτημα αυτών των εναλλακτικών μεθόδων είναι ότι τα ποσά που επενδύονται έχουν τη μορφή ιδίων κεφαλαίων και όχι δανεισμού, διατηρώντας με αυτόν τον τρόπο τα ποσοστά μόχλευσης των επιχειρήσεων και το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους σε χαμηλά επίπεδα.

Το Χρηματιστήριο Αξιών Κύπρου (ΧΑΚ) θα μπορούσε να αξιοποιηθεί αποτελεσματικά, ώστε να συμβάλει θετικά στην ευρύτερη προσπάθεια για ενίσχυση του τομέα των υπηρεσιών και της οικονομίας γενικότερα. Οι επιχειρήσεις θα μπορούσαν μέσω του ΧΑΚ να αντλήσουν τα απαραίτητα κεφάλαια προς ανάπτυξή τους. Η χρηματιστηριακή αγορά παρέχει στους επενδυτές (διεθνείς και εγχώριους) έναν μηχανισμό εισόδου και εξόδου στις επενδύσεις τους, κάτι που θα πρέπει να αξιοποιηθεί, εφόσον το ενδιαφέρον τα τελευταία χρόνια μειώνεται.

Είναι απαραίτητο να υπάρξει εισαγωγή των μεριδίων επενδυτικών ταμείων (Funds) στο ΧΑΚ, να αναπτυχθεί ο τομέας των Παραγώγων Προϊόντων και να προωθηθεί η εισαγωγή περαιτέρω εταιρειών στη Νέα Αγορά του ΧΑΚ - ΝΕΑ (που απευθύνεται κυρίως σε μικρομεσαίες και καινοτόμες επιχειρήσεις). Πρέπει επιπλέον να ενθαρρυνθεί η εισαγωγή στο ΧΑΚ καινοτόμων επιχειρήσεων, επιχειρήσεων ενεργειακής δραστηριότητας, π.χ. φωτοβολταϊκά, αιολικά πάρκα, κ.ά.

Η διασφάλιση της χρηματοδότησης μιας επιχείρησης είναι απαραίτητο στοιχείο για την επιβίωσή της. Η στήριξη μέσω δανεισμού στις εποχές που υπάρχουν ελλείμματα λόγω κρίσης είναι θεμιτή για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, αλλά η επιχείρηση πρέπει να αναδιοργανωθεί μέσα στο οικονομικό περιβάλλον που δραστηριοποιείται και να διασφαλίσει τη «ρευστοτική» της επιβίωση. Αυτό σημαίνει σωστή ετοιμασία προϋπολογισμού και διαχείριση των διαθέσιμων πόρων, ενώ θα πρέπει να διασφαλίσει την ανάλογη ρευστότητα μέσα από το δίκτυο πωλήσεών της.

Η κρίση του κορωνοϊού σίγουρα θα αφήσει απώλειες και η επιχειρηματική κοινότητα καλείται με τη στήριξη της πολιτείας και του χρηματοπιστωτικού συστήματος να τις περιορίσει στον μέγιστο δυνατό βαθμό.