Ευθύνεται η βρετανική κυβέρνηση για τον μαζικό θάνατο ηλικιωμένων;

Σήμερα, θέτω ένα επίκαιρο ερώτημα. Στο πλαίσιο της πανδημίας του κορωνοϊού (COVID-19), ευθύνεται η βρετανική κυβέρνηση για τον μαζικό θάνατο ηλικιωμένων άνω των 70 ετών, συμπεριλαμβανομένων αυτών σε κέντρα φροντίδας («care homes»);

Αυτό που δεν αμφισβητείται είναι ότι το Ηνωμένο Βασίλειο (ΗΒ) έχει υποστεί μια κολοσσιαία απώλεια ζωής και, μεταξύ των νεκρών, είναι πολλοί ηλικιωμένοι.

Σύμφωνα με το βρετανικό Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Φροντίδας (στο twitter.com/DHSCgovuk), μέχρι τις 17:00 στις 19 Μαΐου 2020 απεβίωσαν στο ΗΒ 35.704 άτομα, που είχαν διαγνωσθεί θετικά στον κορωνοϊό.

Στις 15 Μαΐου 2020, το Γραφείο Εθνικών Στατιστικών (στο www.ons.gov.uk) ανακοίνωσε ότι στην Αγγλία και Ουαλία από τις 2 Μαρτίου έως 1 Μαΐου, σύμφωνα με καταχωρήσεις έως τις 9 Μαΐου 2020, πέθαναν σε διάφορα σημεία 45.899 κάτοικοι των κέντρων φροντίδας. Από αυτούς τους νεκρούς, οι 12.526 «συσχετίζονταν με το COVID-19».

Γιατί τόσο πολλοί ηλικιωμένοι κόλλησαν τον κορωνοϊό και πέθαναν; Μέρος της εξήγησης βρίσκεται σε πέντε προηγούμενα άρθρα μου στη «Σημερινή». Παρακάτω, επικεντρώνομαι σε τρία έγγραφα που ρίχνουν περισσότερο φως στο θέμα.

25 Φεβρουαρίου 2020

Το πρώτο έγγραφο είναι η «Καθοδήγηση για κοινωνική ή κοινοτική περίθαλψη και για οικιστικούς χώρους στο πλαίσιο του COVID-19». Εκδόθηκε από το Public Health England, έναν εκτελεστικό οργανισμό του βρετανικού Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Φροντίδας, στις 25 Φεβρουαρίου. Αποσύρθηκε στις 13 Μαρτίου 2020, δύο μέρες μετά την αναβάθμιση του κορωνοϊού ως πανδημίας από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ).

Παρά το γεγονός ότι δημοσιεύθηκε σε μια περίοδο που εξαπλωνόταν ο κορωνοϊός στην Ιταλία και απουσίαζαν αυστηροί έλεγχοι υγείας στα αεροδρόμια και άλλα σημεία του ΗΒ, η «Καθοδήγηση» εξέδωσε το ακόλουθο μήνυμα προς τα κέντρα φροντίδας στην Αγγλία:

«Αυτή η καθοδήγηση προορίζεται για την τρέχουσα κατάσταση στο ΗΒ, όπου προς το παρόν δεν υπάρχει μετάδοση του COVID-19 στην κοινότητα. Επομένως, είναι πολύ απίθανο [«very unlikely»] ότι θα μολυνθεί οποιοδήποτε άτομο που λαμβάνει φροντίδα σε ένα κέντρο φροντίδας ή στην κοινότητα».

Αυτή η κρατική διαβεβαίωση, προφανώς λανθασμένη, προκαλεί διάφορα ερωτήματα που πρέπει να ερευνηθούν από τις αρμόδιες Αρχές. Από τη δημοσίευσή της στις 25 Φεβρουαρίου μέχρι την απόσυρσή της στις 13 Μαρτίου 2020, πόσα κέντρα φροντίδας απέτυχαν να προετοιμαστούν σωστά; Πόσα δεν επέβαλαν προληπτικά μέτρα στις εισόδους τους; Πόσα απέφυγαν να αποθηκεύσουν επιπρόσθετα προϊόντα εξοπλισμού ατομικής προστασίας; Και, ως αποτέλεσμα, πόσοι πέθαναν;

12 Μαρτίου 2020

Το δεύτερο έγγραφο είναι η επίσημη καταγραφή του πρωθυπουργικού διαγγέλματος της 12ης Μαρτίου 2020, μια μέρα μετά την αναβάθμιση του κορωνοϊού ως πανδημίας.

Κατ' αρχάς, αντί να επισημάνει το δικαίωμα ζωής του κάθε ανθρώπου, ο Πρωθυπουργός Boris Johnson προέβλεψε την επιπλέον απώλεια ζωής. Έχοντας υπόψη ότι αρκετοί άνθρωποι είχαν ήδη πεθάνει στο ΗΒ λόγω του κορωνοϊού, δήλωσε: «Πρέπει να είμαι ειλικρινής μαζί σας [και] ειλικρινής με το βρετανικό κοινό. Και άλλες πολλές οικογένειες θα χάσουν αγαπημένους τους πρόωρα».

Παράλληλα, ο Πρωθυπουργός Johnson δεν πυροδότησε μια αίσθηση επείγουσας ανάγκης:

«Πρέπει να αναπτύξουμε [γραμμές άμυνας] τη σωστή στιγμή για να μεγιστοποιήσουμε την επίδρασή τους. Το πιο σημαντικό καθήκον θα είναι η προστασία των ηλικιωμένων και των πιο ευάλωτων ατόμων μας κατά τη διάρκεια των εβδομάδων αιχμής, όταν υπάρχει ο μέγιστος κίνδυνος έκθεσης στην ασθένεια και όταν το NHS [Εθνικό Σύστημα Υγείας] θα είναι υπό τη μέγιστη πίεση. Επομένως, η πιο επικίνδυνη περίοδος δεν είναι τώρα, αλλά είναι μερικές εβδομάδες στο μέλλον, ανάλογα με το πόσο γρήγορα εξαπλώνεται [η πανδημία]».

Από αυτήν την αμφιλεγόμενη βάση, ο Πρωθυπουργός Johnson εξέδωσε συμβουλές, οι οποίες ήταν ανεπαρκείς. Μια ήταν αυτή:

«Από αύριο, εάν έχετε συμπτώματα κορωνοϊού, όσο ήπια – είτε ένας νέος επίμονος βήχας είτε μια υψηλή θερμοκρασία – τότε θα πρέπει να μείνετε στο σπίτι για τουλάχιστον 7 ημέρες για να προστατέψετε τους άλλους και να βοηθήσετε στην επιβράδυνση της εξάπλωσης της νόσου».

Η πρωθυπουργική αναφορά σε «τουλάχιστον 7 ημέρες» δεν ήταν συνεπής με τις εκτιμήσεις του ΠΟΥ. Πριν από το πρωθυπουργικό διάγγελμα της 12ης Μαρτίου 2020, ο ΠΟΥ προειδοποιούσε τακτικά ότι η μέγιστη περίοδο επώασης του κορωνοϊού είναι 14 ημέρες.

Tο Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC), ένας οργανισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είχε καταλήξει στο ίδιο συμπέρασμα. Αυτό αποδεικνύεται, π.χ., από την τρίτη σελίδα μιας Ταχείας Αξιολόγησης Κινδύνου του ECDC της 2ας Μαρτίου 2020:

«Οι μολυσμένοι άνθρωποι αναπτύσσουν συμπτώματα εντός 4-5 ημερών κατά μέσον όρο. Ωστόσο, η περίοδος επώασης κυμαίνεται από 1 έως 14 ημέρες». (Δείτε: www.ecdc.europa.eu/en/threats-and-outbreaks/reports-and-data/risk-assessments).

Προκαλούνται διάφορα ερωτήματα. Πριν απευθυνθεί στο βρετανικό κοινό στις 12 Μαρτίου 2020, ο Πρωθυπουργός Johnson διάβασε τις προειδοποιήσεις των ΠΟΥ και ECDC; Εάν όχι, γιατί όχι; Εάν ναι, γιατί δεν αναφέρθηκε σε 14 ημέρες; Γιατί δεν ακολούθησε τις οδηγίες του ΠΟΥ και ECDC; Και γιατί δεν κοινοποιήθηκε νωρίτερα η «επιστημονική συμβουλή» που ανέφερε ο Matt Hancock, Υπουργός Υγείας, όταν αποκάλυψε ανατροπή στις 16 Μαρτίου 2020; Τότε, στη Βουλή των Κοινοτήτων, ανακοίνωσε:

«Από σήμερα, με βάση την ενημερωμένη επιστημονική συμβουλή, συμβουλεύουμε ότι, εάν εσείς ή κάποιος στο σπίτι σας έχει υψηλή θερμοκρασία ή νέο και επίμονο βήχα, θα πρέπει να μείνετε στο σπίτι για 14 ημέρες».

Στο διάγγελμα της 12ης Μαρτίου 2020, ο Πρωθυπουργός Johnson εξέδωσε και αυτήν τη συμβουλή: «Συμβουλεύουμε όλους όσοι είναι άνω των 70 ετών και εκείνους με σοβαρές ιατρικές παθήσεις να μην πάνε σε κρουαζιέρες. Και να μην πραγματοποιηθούν σχολικές εκδρομές στο εξωτερικό».

Αυτή η συμβουλή ήταν περιορισμένη. Δεν συμβούλεψε όλα τα άτομα, είτε άνω είτε κάτω των 70 ετών, να αποφύγουν τα καράβια, αεροπλάνα, λεωφορεία, τραμ, τρένα, μετρό κ.λπ. Συνεπώς, πόσα άτομα χρησιμοποίησαν τουλάχιστον μία από αυτές τις μεθόδους μεταφοράς μέχρι την ανατροπή της 16ης Μαρτίου 2020; Τότε, ο κ. Hancock «συμβούλεψε» (αλλά, μέχρι τις 26 Μαρτίου 2020, δεν υποχρέωσε) όλα τα άτομα, ειδικά αυτά άνω των 70 ετών, «να αποφεύγουν κάθε περιττή κοινωνική επαφή με άλλους και όλα τα περιττά ταξίδια». (Πηγή: Hansard, House of Commons Debates, 16.03.2020, Column 697).

Ως αποτέλεσμα αυτής της κυβερνητικής πολιτικής, πόσοι προσβλήθηκαν ή μετέδωσαν τον κορωνοϊό; Και πόσοι, μετέπειτα, πέθαναν;

2 Απριλίου 2020

Το τρίτο έγγραφο δημοσιεύθηκε στις 2 Απριλίου 2020 από το Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Φροντίδας, σε συνεργασία με το Public Health England και το NHS της Αγγλίας. Έχει τον τίτλο «Εισδοχή και φροντίδα κατοίκων κατά τη διάρκεια του συμβάντος COVID-19 σε ένα σπίτι φροντίδας».

Στην τέταρτη σελίδα, το έγγραφο παρατήρησε: «Μερικοί από τους ασθενείς μπορεί να έχουν COVID-19 ως συμπτωματικοί ή ως μη συμπτωματικοί». Ωστόσο, το έγγραφο εξέδωσε την ακόλουθη οδηγία: «Δεν απαιτούνται αρνητικές δοκιμές [τεστ] πριν από τη μεταφορά / εισαγωγή [των ασθενών] σε οποιοδήποτε κέντρο φροντίδας».

Πρόσθετες λεπτομέρειες – και συγκλονιστικοί ισχυρισμοί – έχουν παρουσιαστεί από τους Reuters, Sky News και άλλα ΜΜΕ. Έτσι, προέκυψε ένα κρίσιμο ερώτημα. Μήπως η βρετανική κυβέρνηση είναι υπεύθυνη για τη σκόπιμη ή απερίσκεπτη μεταφορά ασθενών με τον κορωνοϊό από κρατικά νοσοκομεία σε κέντρα φροντίδας, με αποτέλεσμα την εξάπλωση της ασθενείας και τον θάνατο ατόμων;

Στις 14 Μαΐου 2020, ο David Isaac, Πρόεδρος της κρατικής Επιτροπής για Ισότητα και Ανθρώπινα Δικαιώματα (και solicitor, δηλαδή δικηγόρος), ανακοίνωσε ότι «εξακολουθούμε να ανησυχούμε βαθιά για τις σοβαρές πιθανές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των ηλικιωμένων κατά τη διάρκεια αυτής της πανδημίας». Πρόσθεσε: «Η τρέχουσα κρίση έχει δημιουργήσει σοβαρά ερωτήματα για το πώς εκτιμούμε τα δικαιώματα των ηλικιωμένων στην κοινωνία μας».

Στις 19 Μαΐου 2020, με προσεχτικά λόγια, φορείς του NHS (NHS Providers) αντέκρουσαν τον συγκεκριμένο ισχυρισμό ότι μεταφέρθηκαν «συστηματικά» και «ενσυνείδητα» γνωστοί ασθενείς με COVID-19 σε κέντρα φροντίδας. Ωστόσο, παραδέχθηκαν ότι «ενδέχεται να υπήρχε ένας μικρός αριθμός ασυμπτωματικών ασθενών που πήραν εξιτήριο [από νοσοκομεία] στην περίοδο 17-19 Μαρτίου».

Συμπέρασμα

Η ηθική οποιασδήποτε κυβέρνησης μπορεί να κριθεί από το αν και το πώς προστατεύει τα πιο ευάλωτα άτομα για τα οποία έχει άμεση ή έμμεση ευθύνη. Λαμβάνοντας αυτό υπόψη, πολλαπλασιάζονται οι ενδείξεις ότι, σε αυτήν την πανδημία, η βρετανική κυβέρνηση ενήργησε ανήθικα, απερίσκεπτα και, συνεπώς, παράνομα.

ΥΓ: Τα τρία έγγραφα που αναφέρονται επάνω βρίσκονται εδώ: www.gov.uk/government/publications/guidance-for-social-or-community-care-and-residential-settings-on-covid-19/guidance-for-social-or-community-care-and-residential-settings-on-covid-19#guidance-on-facemasks, www.gov.uk/government/speeches/pm-statement-on-coronavirus-12-march-2020 και www.gov.uk/government/publications/coronavirus-covid-19-admission-and-care-of-people-in-care-homes. Άλλες πηγές στο σημερινό άρθρο περιλαμβάνουν: www.reuters.com/article/us-health-coronavirus-britain-elderly-sp/special-report-in-shielding-its-hospitals-from-covid-19-britain-left-many-of-the-weakest-exposed-idUSKBN22H2CR, www.youtube.com/watch?v=2xVeRwX5v9U,

https://nhsproviders.org/media/689544/spotlight-on-recent-nhs-discharges-into-care-homes.pdf και https://equalityhumanrights.com/en/our-work/news/support-and-care-older-people-during-coronavirus-pandemic.

*Επίκουρος Καθηγητής στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου UCLan Cyprus. Οι απόψεις του είναι προσωπικές