Πανδημική μυωπία

Η μυωπική αντιμετώπιση της κρίσης μάς οδηγεί σε νέα αδιέξοδα και περιπέτειες στην οικονομία. Τα δάνεια είναι μέρος του προβλήματος. Δεν μπορεί να αποτελέσουν την λύση. Τα κλισέ πέφτουν παντού. Ρευστότητα, εργαλεία, οξυγόνο...

Μιλούν για εγγυημένα δάνεια σε εταιρείες που δεν έχουν ΜΕΔ. Αυτό φυσικά αφήνει εκτός βοήθειας ίσως τες πιο πολλές επιχειρήσεις. Αγνοείται πλήρως, όμως, ότι έστω και οι λίγες επιχειρήσεις σήμερα που είναι χωρίς ΜΕΔ δεν σημαίνει ότι θα είναι και βιώσιμες στην περίοδο αποπληρωμής. Ποιος και πώς θα αξιολογήσει ότι παίρνοντας νέα εγγυημένα δάνεια εν μέσω παγκόσμιας κρίσης αυτές θα είναι βιώσιμες και ο δανεισμός τους θα εξακολουθεί να παραμένει εξυπηρετούμενος; Οι ίδιες τράπεζες, οι οποίες πριν από το 2013 έχουν διαθέσει δάνεια τρεις φορές το ΑΕΠ της χώρας, μόνο με βάση τις εξασφαλίσεις και τις εγγυήσεις, που θα μπορούσαν να αποσπάσουν από τον δανειολήπτη και τον περίγυρό του;

Ο μόνος λόγος που οι τράπεζες θα έδιναν αυτά τα δάνεια είναι γιατί δεν παίρνουν κανένα ρίσκο, διότι θα μπορούν να πάρουν τον λογαριασμό, που συμπεριλαμβάνει βεβαίως και την πληρωμή των δικών τους εισοδημάτων (τόκους και άλλες χρεώσεις), στον φορολογούμενο πολίτη.

Όμως, για να είμαι ειλικρινής, πολύ αμφιβάλλω αν μπορείτε να καταλάβετε αυτό, μια και συνεχίζετε να παπαγαλίζετε ότι "η ρευστότητα είναι οξυγόνο" και αυτό χρειάζονται οι επιχειρήσεις και μάλιστα μόνο μέσω και άλλων νέων δανείων (και δη εγγυημένων). Η ρευστότητα ΔΕΝ είναι οξυγόνο, όπως αρέσκονται όλοι να μας απαγγέλλουν. Η ρευστότητα δεν κάνει ένα μη βιώσιμο έργο, βιώσιμο. Το μόνο που επιτυγχάνει σε τέτοιες περιπτώσεις είναι να αυξήσει τις ζημιές και το κόστος.

Είναι η σωστή χρήση της ρευστότητας και χρηματοδότησης που κάνει τη διαφορά, εφόσον φυσικά υπάρχουν συνθήκες βιώσιμης ανάπτυξης. Κανείς δεν ασχολείται ή φαίνεται να αντιλαμβάνεται τη διαφορά. Να θυμίσω ότι είναι η κακή και σπάταλη χρήση της υπερβάλλουσας ρευστότητας από τις τράπεζες που μας έφερε το κούρεμα καταθέσεων και που μας έχει αναγάγει ως τη χώρα με το υψηλότερο, ίσως, ιδιωτικό χρέος στον κόσμο.

Το πρόβλημα της κυπριακής οικονομίας ήταν και παραμένει ο υπερδανεισμός. Δεν λύνεται προσθέτοντας και άλλο μη βιώσιμο δανεισμό. Όποια προσπάθεια, θα πρέπει να μειώνει αντί να αυξάνει το ιδιωτικό χρέος.

Κάποιος που είναι ιδιοκτήτης επιχείρησης που χρειάζεται στενή επαφή με τον πελάτη με είχε ρωτήσει τι τον συμβουλεύω να κάνει. Η απάντησή μου πιο κάτω:

«Δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις. Η κυβέρνηση πρέπει να δώσει κατευθείαν επιδότηση (όχι μέσω περαιτέρω δανείων - αυτό θα είναι βοήθεια, εφόσον είναι εγγυημένα, μόνο για τις τράπεζες). Όσο αφορά πώς και πότε μπορεί μια επιχείρηση να ανοίξει, αυτό εξαρτάται από την πανδημία και τη φύση της εργασίας. Η αλήθεια είναι ότι εγώ, τουλάχιστον, αν είχα πολλά λειτουργικά έξοδα, θα προσπαθούσα με κάθε τρόπο να τα περιορίσω. Έστω και αν αυτό μπορεί να σημαίνει κλείσιμο για κάποιο διάστημα. Δεν υπάρχει τρόπος να κρατά κάποιος μια επιχείρηση λειτουργική και να κάνει ζημιές για πολύ καιρό. Το μόνο που θα πετύχει τέτοια λογική είναι να εξαλείψει την αξία που έχει ο ισολογισμός της εταιρείας για τους μετόχους.

»Καλύτερα να διαφυλάξει ο ιδιοκτήτης κάτι και να είναι έτσι σε θέση να επαναρχίσει, άμα οι συνθήκες θα το επιτρέπουν. Ίσως αν πάρει χρόνο ή ακόμη μια χρονιά να περάσει αυτό το κακό. Τα πράγματα δεν θα γίνουν καλύτερα, όμως, μέχρι να περάσει η πανδημία (να υπάρχει εμβόλιο) ή μέχρι τουλάχιστον να βρεθούν τρόποι θεραπείας της».

Μπορεί η εθελοτυφλία να είναι η εύκολη επιλογή. Κυρίως για τους κυβερνώντες και πολιτικούς μας, που πάντα αναζητούν αυτό που νιώθουν ότι θα τους ρίξει στα μαλακά. Όμως, στην κατάσταση που βρίσκεται η Κύπρος, με τον υπέρμετρο εσωτερικό δανεισμό και το τεράστιο ιδιωτικό χρέος που μας βαραίνει, δεν επιτρέπονται περαιτέρω λάθη. Η πανδημία, αν δεν αντιληφθούμε σωστά τι συνεπάγεται και αν, γι’ ακόμη μια φορά, δεν λάβουμε τα σωστά μέτρα, θα μας καταδικάσει σε πολύ μεγαλύτερη δυστυχία απ’ ό,τι μπορούμε να φανταστούμε. Η ανάκαμψη θα καταστεί σχεδόν αδύνατη. Η μυωπική αντιμετώπιση αυτής της κρίσης είναι κάτι που δεν έχουμε πλέον την ευχέρεια να διαλέξουμε.

*Οικονομολόγος, που ειδικεύεται στην οικονομική ανάπτυξη και τη χρηματοδότηση έργων. Ήταν πρώην ανώτερος διευθυντής στην Κυπριακή Τράπεζα Αναπτύξεως και έχει διατελέσει τακτικός Επισκεπτόμενος Λέκτορας στο Πανεπιστήμιο του Harvard και στο Πανεπιστήμιο Queen’s του Καναδά. Author Page: http://ssrn.com/author=262460