Τουρισμός, εμπόριο και κατασκευές οι μεγάλοι χαμένοι της κρίσης του COVID-19

Η Κύπρος βρίσκεται στη δίνη της παγκόσμιας κρίσης του COVID-19, με αλυσιδωτές επιπτώσεις σε όλο το φάσμα της οικονομίας και της οικονομικής δραστηριότητας. Επιχειρήσεις μειώνουν τον κύκλο εργασιών τους, νοικοκυριά δέχονται μειώσεις στα εισοδήματά τους, εργαζόμενοι κάνουν χρήση του σχεδίου αναστολής εργασιών επιχειρήσεων.

Η κυπριακή, όπως και η παγκόσμια οικονομία, αναμένεται να επηρεαστεί σημαντικά από το παρατεταμένο «πάγωμα» της οικονομικής δραστηριότητας λόγω των μέτρων κοινωνικής απομόνωσης, τα οποία εξ ανάγκης υποχρεώθηκε να λάβει και η Κύπρος και τα οποία χαλαρώνουν σταδιακά.

Ιδιαίτερα η Κύπρος, λόγω του προσανατολισμού της στις εξαγωγές, είναι εκτεθειμένη στις εξελίξεις στις ευρωπαϊκές και παγκόσμιες οικονομίες. Ο τουρισμός, το εμπόριο, οι μεταφορές και οι κατασκευές πλήττονται περισσότερο από τα μέτρα που λαμβάνονται και καλύπτουν περίπου το ένα τρίτο του ΑΕΠ. Γι’ αυτό ενδεχομένως είναι και ανάμεσα στους κλάδους που πρώτοι «απελευθερώνονται» από τους περιορισμούς. Επίσης στην Κύπρο δραστηριοποιείται ένας μεγάλος αριθμός μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, που καθιστά την οικονομία της πιο ευάλωτη στις διαταραχές του εφοδιασμού και της ζήτησης.

Το 2020 είναι μια κρίσιμη χρονιά για την Κύπρο, μια από τις κρισιμότερες στην ιστορία της. Οι όποιες προοπτικές για το έτος επηρεάζονται από την εξάπλωση του ιού COVID-19. Ήδη, παγκόσμιες οικονομικές προβλέψεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), που δημοσιεύθηκαν τον Απρίλιο 2020, παρουσιάζουν την κυπριακή οικονομία να συρρικνώνεται κατά 6,5% το 2020 και να ανακάμπτει κατά 5,6% το 2021 (ΔΝΤ: συρρίκνωση 7,5% στη Ζώνη του ευρώ το 2020, με ανάκαμψη 4,7% το 2021). Τα μέτρα δημοσιονομικής στήριξης που υλοποιούνται αναμένεται να περιορίσουν την ύφεση, αλλά να οδηγήσουν σε επιδείνωση τη δημοσιονομική θέση της Κυβέρνησης.

Σύμφωνα με την Τράπεζα Κύπρου, η ανάπτυξη νέου δανεισμού στην Κύπρο μέχρι σήμερα επικεντρωνόταν σε επιλεγμένους κλάδους της οικονομίας, οι οποίοι είναι συμβατοί με το προφίλ κινδύνου της Τράπεζας, όπως ο τουρισμός, το εμπόριο, τα ακίνητα, οι επαγγελματικές υπηρεσίες, ο τομέας της τεχνολογίας, της πληροφορικής/επικοινωνίας, της ενέργειας, της εκπαίδευσης και των οικολογικών έργων.

Οι πληγέντες κλάδοι

Με την εξάπλωση του ιού COVID-19, οι τομείς του τουρισμού, εμπορίου, μεταφορών και ο κατασκευαστικός τομέας είναι αυτοί που αναμένεται να επηρεαστούν αρνητικά, αρχικά περισσότερο.

Στις 31 Δεκεμβρίου 2019, η έκθεση των εξυπηρετούμενων δανείων της Τράπεζας Κύπρου στα ακίνητα ανήλθε στο €1.02 δις, στα ξενοδοχεία και στην εστίαση καθώς και στον εμπορικό τομέα επίσης στο €1.01 δις από σύνολο εξυπηρετούμενων δανείων ύψους €9.2 δις. Οι χορηγήσεις στις επαγγελματικές και άλλες υπηρεσίες ανήλθαν μόλις στο €0.74 και αυτές του κατασκευαστικού τομέα στο €0.54 δις. Τη μεγαλύτερη έκθεση έχουν οι ιδιώτες με €3.94.

Σύμφωνα επίσης με στοιχεία της Τράπεζας Κύπρου, οι τομείς που έχουν πληγεί περισσότερο από την εξάπλωση του COVID -19 είναι:

• Τουρισμός (Ξενοδοχεία & Εστίαση):

Η απαγόρευση πτήσεων και η ανησυχία των ταξιδιωτών επιδρούν αρνητικά στον τομέα.

• Εμπόριο:

Μείωση κατανάλωσης και πτώση καταναλωτικού κλίματος λόγω καραντίνας.

• Κατασκευές:

Μείωση παραγωγής και χαμηλά επίπεδα ζήτησης λόγω καραντίνας.

• Περαιτέρω εξάπλωση του COVID-19 αναμένεται να επηρεάσει όλους τους τομείς σε κάποιο βαθμό πέραν ελαχίστων εξαιρέσεων.
• Μηδενική έκθεση στην Αεροπλοΐα.
• Μικρή είναι η έκθεση του πετρελαϊκού τομέα και του τομέα φυσικού αερίου, μικρότερη των €50 εκ.

Η Τράπεζα Κύπρου έχει επικοινωνήσει με τους πελάτες της που έχουν επηρεαστεί για παροχή στήριξης υπό τη μορφή αναστολής δόσεων και αναδιάρθρωση δανείου, όπου απαιτείται, για παροχή ρευστότητας μέσω διευκολύνσεων με εγγύηση δημοσίου (σε αναμονή της έγκρισης της Βουλή) ή με βραχυπρόθεσμο δανεισμό.

Επίσης, σύμφωνα με την Τράπεζα, το χαρτοφυλάκιο εξυπηρετούμενων δανείων των ιδιωτών πελατών της ανέρχεται σε €3.94 δις.

Ειδικότερα:

Η Τράπεζα σημειώνει ότι

• ποσοστό >35% της συνολικής απασχόλησης αναμένεται να επηρεαστεί λιγότερο από τα μέτρα αντιμετώπισης της πανδημίας, καθώς πρόκειται για απασχόληση στον δημόσιο, ημικρατικό και τραπεζικό τομέα.

Σχέδιο αποζημίωσης

Με το Σχέδιο αποζημίωσης εργαζομένων για επιχειρήσεις που πλήγηκαν από την πανδημία του COVID-19, για προστασία των θέσεων εργασίας και για αποφυγή απολύσεων μέχρι και τα μέσα Ιουνίου 2020:

• Μηδενίζεται ο αριθμός απολύσεων εργαζομένων μετά την 1η Μαρτίου 2020.
• Αποζημιώνεται το 60% του μηνιαίου μισθού κάθε εργαζομένου, για πέραν του 50% - 90% του συνόλου των εργαζομένων, σε συνάρτηση με το μέγεθος της ζημιάς στον κύκλο εργασιών της επιχείρησης και του αριθμού των εργαζομένων.
• Ποσοστό >50% των εργαζομένων του ιδιωτικού τομέα (220.000) και περίπου 40.000 αυτοεργοδοτούμενοι αναμένεται να επωφεληθούν από τα εν λόγω μέτρα στήριξης.

Για υλοποίηση του μορατόριουμ για τον COVID-19 μέχρι το τέλος του 2020:

Μέχρι τις 23 Απριλίου 2020 λήφθηκαν 17.591 αιτήσεις για δάνεια συνολικής αξίας €1.77 δις (για στεγαστικά δάνεια 80%, προσωπικά 13%, επιχειρήσεις 3%, άλλα 3% και 1% κάρτες).

Τα εξυπηρετούμενα δάνεια

Όσον αφορά τα εξυπηρετούμενα δάνεια του τομέα του τουρισμού στο χαρτοφυλάκιο της Τράπεζας κατά το τέλος του 2019 αυτά ανέρχονται στο €1.01 δις.

Από αυτά €0.06 δις (ποσοστό 6%) αφορούν τις υπηρεσίες σίτισης και €0.95 δις (ποσοστό 94%) τη διαμονή.

Η ανεκμετάλλευτη ρευστότητα (παρατραβήγματα και καταθέσεις) έφτασε τα €0.34 δις το τέλος Μαρτίου 2020, από τα οποία οι καταθέσεις φτάνουν τα €0.28 ή ποσοστό 28%.

Ποσοστό 6% της έκθεσης του τουριστικού κλάδου αφορά υπηρεσίες σίτισης

• Καλύτερη διευθέτηση ως προς τη διαχείριση της διατήρησης των κοινωνικών αποστάσεων, μέσω διευκολύνσεων take οut και drive-through.

Οι πελάτες που δραστηριοποιούνται στον κλάδο παροχής υπηρεσιών καταλύματος αναμένεται να υποστούν τη μεγαλύτερη πίεση.

Η πλειοψηφία των εν λόγω πελατών εισήλθαν στην κρίση με σημαντικά ποσά ρευστότητας στην κατοχή τους, ως επακόλουθο της υψηλής απόδοσης των τελευταίων χρόνων. Ποσό €0.89 δις ή ποσοστό 88% αιτήθηκαν για διευκόλυνση πληρωμών.

Τα εξυπηρετούμενα δάνεια του τομέα του εμπορίου ανήλθαν στα €1.01 δις τον Δεκέμβριο του 2019.

Από αυτά, ποσό €0.28 δις ή ποσοστό 28% αφορά τις υπεραγορές, τα φαρμακεία και άλλες αναγκαίες επιχειρήσεις λιανικής πώλησης.

Από αυτά, ποσό €0.73 δις (ποσοστό 72%) αφορά τους υπόλοιπους.

Η ανεκμετάλλευτη ρευστότητα, στις 31 Μαρτίου 2020, ανήλθε στα €0.83 δις από την οποία ποσοστό 52% ή €0.53 δις αφορά καταθέσεις.

• 28% περίπου των επιχειρήσεων λιανικής πώλησης, η λειτουργία των οποίων δεν επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από την πανδημία, δεν υπέστησαν σημαντική μείωση.
• €0.54 δις ή 53% αιτήθηκαν για διευκόλυνση πληρωμών.

Καταληκτικά αναφέρεται πως, με την εξάπλωση του ιού COVID-19, η Τράπεζα Κύπρου επικεντρώνεται στον περιορισμό πιθανής επιδείνωσης της ποιότητας του δανειακού της χαρτοφυλακίου και με την ομαλοποίηση των οικονομικών συνθηκών αναμένεται ότι θα συνεχίσει τις προσπάθειες για βελτίωση της ποιότητας του δανειακού της χαρτοφυλακίου αναζητώντας λύσεις, οργανικές και μη, ώστε να συνεχιστεί η στήριξη της κυπριακής οικονομίας.

Για πρώτη φορά διαφαίνεται ότι όλες οι δυνάμεις του τόπου κινούνται συντονισμένα προς την ίδια κατεύθυνση. Η συνεργασία φαίνεται να αποδίδει και οι όποιες δυσκολίες να αντιμετωπίζονται με αποτελεσματικότητα.