Αναζητώντας ρεαλιστικά στηρίγματα για εθνική ασφάλεια

Στους ρυθμούς της Τουρκίας “χορεύει” ολόκληρη η Ανατολική Μεσόγειος και η Βόρεια Αφρική, με τον Ερντογάν να κάνει, είτε το παραδέχονται κάποιοι είτε όχι, “επίδειξη δύναμης” ασκώντας τον ρόλο της περιφερειακής ηγέτιδας χώρας. Ελλάδα και Κύπρος την ίδια ώρα βλέπουν τις τακτικές και στρατηγικές τους των τελευταίων χρόνων, σίγουρα όχι να καταρρέουν, αλλά να αποδεικνύονται ανεπαρκείς ως προς το να τιθασεύσουν το “θηρίο”. Η διπλωματία είναι η τέχνη των δημοκρατικών κρατών μεν, αλλά αποδεικνύεται για πολλοστή φορά ότι μόνη της, χωρίς ισχύ -αποτρεπτική ή άλλη- δεν μπορεί να λειτουργήσει σε όλα τα πεδία της πολιτικής σκηνής, ιδιαίτερα όταν έχεις να κάνεις με ασταθή καθεστώτα όπως αυτό του Ερντογάν.

Για ποια πρωτοβουλία μού μιλάς…

Η τηλεόραση του «Σίγμα» αποκάλυψε, στο πλαίσιο συνέντευξης με τον Υπουργό Εξωτερικών Νίκο Χριστοδουλίδη, ότι κυοφορείται ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για αποκλιμάκωση της έντασης στην Ανατολική Μεσόγειο και έναρξη δομημένου διαλόγου επίλυσης ολιστικά της κατάστασης. Από τη μέρα εκείνη μέχρι και σήμερα ο κ. Χριστοδουλίδης δέχεται σφοδρά πυρά από το ΑΚΕΛ γιατί “δημιουργεί ψευδαισθήσεις και ανεβάζει τον πήχη των προσδοκιών, περνώντας στο τέλος από κάτω”. Αιχμές και καταγγελίες, που τουλάχιστον στην παρούσα περίπτωση δεν βρίσκουν εφαρμογή στην πραγματικότητα των λεχθέντων. Η όποια πρωτοβουλία κυοφορείται θα κριθεί από το αποτέλεσμα γιατί αυτό είναι στο τέλος της ημέρας που μετρά, δήλωσε στον υποφαινόμενο ο Υπουργός Εξωτερικών, διαφοροποιώντας εμφανώς τη ρητορική της Λευκωσίας, που πλέον βλέπει τα χειρότερα στον ορίζοντα και αναμένει πράξεις παρά λόγια. Από την άλλη, βεβαίως, θα πρέπει με σαφήνεια να λεχθεί ότι οι Βρυξέλλες είναι εκτεθειμένες στην περίπτωση της Ανατολικής Μεσογείου γιατί με την τακτική τους να θωπεύουν το θηρίο, το εξέθρεψαν και τώρα τρέχουν να το προλάβουν πριν να τους κάνει “μια χαψιά”.

Η απλή και όχι πολύπλοκη ανάγνωση των εξελίξεων λέει το εξής πολύ ευκρινές. Η Τουρκία έχει ηγετικό ρόλο στην περιοχή και δεν τον ψάχνει. Δεν “θέλει να γίνει” αλλά “είναι” περιφερειακός ισχυρός παίκτης. Η όλη ιστορία στην Ανατολική Μεσόγειο παίχθηκε και κλείδωσε στη Λιβύη. Η εμφανής ή και συγκεκαλυμμένη στήριξη χωρών στον Στρατάρχη Χαφτάρ τελικά δεν απέτρεψε την επικράτηση Σάρατζ, ο οποίος χρωστά τα πάντα στον Ερντογάν και τις μεθόδους που ο τελευταίος χρησιμοποίησε. Το προηγούμενο, δυστυχώς, δημιουργήθηκε και πλέον όλοι αναγνωρίζουν πως η Άγκυρα αποτελεί βασικότατο μέρος της εξίσωσης.

Αναθεώρηση στηριγμάτων…

Η στυγνή πραγματικότητα λέγει ότι Ελλάδα και Κύπρος καλούνται να στηριχθούν στα δικά τους πόδια, χωρίς να αναμένουν από κάποιον κάτι. Οι πολιτικές εξελίξεις στις Ηνωμένες Πολιτείες δεικνύουν ξεκάθαρα ότι η Αθήνα (πρωτίστως) και η Λευκωσία δεν έχουν να περιμένουν καταλυτική παρέμβαση, ιδιαίτερα από τη στιγμή που ο ασταθής Τραμπ οδεύει προς τις εκλογές και το μόνο που σκέφτεται είναι επανεκλογή. Τα όσα ο πρώην σύμβουλός του εθνικής ασφάλειας Τζον Μπόλτον καταγράφει στο blockbuster βιβλίο του, που θα κυκλοφορήσει 23 τρέχοντος, αποτελούν καμπανάκι υπενθύμισης στις δύο πρωτεύουσες του Ελληνισμού ότι αν ο Ερντογάν θελήσει, ο Τραμπ θα του κάνει τα χατίρια χωρίς δεύτερη σκέψη. Η δε είδηση περί τηλεφωνικής επικοινωνίας των δύο και συμφωνίας για το θέμα της Λιβύης ίσως αποτελεί και το τελευταίο καρφί στο φέρετρο των προσδοκιών για καταλυτική αμερικανική παρέμβαση στην περιοχή.

Και τα πιο πάνω θα πρέπει να ιδωθούν ως μέρος μια μεγαλύτερης εικόνας, που θέλει την Τουρκία του Ερντογάν να έχει στο τσεπάκι της και τη Ρωσική Ομοσπονδία, με την οποία φρόντισε μέσω συμφωνιών, αγορών, εξοπλισμών κ.λπ. να φτάσει πολύ κοντά, ώστε μεταξύ Ουάσιγκτον και Μόσχας να αποτελεί ο Ερντογάν το εξισορροπητικό βάρος που και οι δύο χρειάζονται.

Ευρωπαϊκές δυνάμεις…

Τα πιο πάνω αναφερθέντα, λοιπόν, έρχονται να πολλαπλασιάσουν την ανάγκη για πραγματική στροφή προς τον ευρωπαϊκό ζωτικό χώρο, αλλά και τις δύο γείτονες χώρες Ισραήλ και Αίγυπτο, που ακόμη παραμένουν ισχυροί παίκτες στην περιοχή, ευτυχώς με πολύ καλές σχέσεις με Ελλάδα και Κύπρο.

Σε ό,τι αφορά πρώτα τον ευρωπαϊκό χώρο θα πρέπει Ελλάδα και Κύπρος να καταστήσουν σαφές ότι η ΕΕ ως κοινότητα έχει αποτύχει στον όποιο γεωστρατηγικό ρόλο μπορούσε να ασκήσει και έτσι οι δύο χώρες θα πορευθούν με βάση τα εθνικά τους ζωτικά συμφέροντα. Αυτό σημαίνει βεβαίως και βέτο και τίναγμα στον αέρα των όποιων πολιτικών των Βρυξελλών θωπεύουν την Άγκυρα, αλλά και ό,τι άλλο θα μπορούσε να προκαλέσει κόστος, όχι μόνο στην Τουρκία (δεν έχει πλέον να χάσει πολλά από την ΕΕ), αλλά σε χώρες μέλη της κοινότητας που δεν θέλουν να καταλάβουν και που σταματούν τις όποιες σκέψεις για ισχυρή αντίδραση. Το διά ζώσης Συμβούλιο Υπουργών Εξωτερικών με φυσική παρουσία, στο οποίο θα γίνει αποκλειστικά συζήτηση για τις Ευρω-τουρκικές σχέσεις και τις πολιτικές της Άγκυρας, ας αποτελέσει εφαλτήριο.

Σε δεύτερο χρόνο οι τριμερείς συνεργασίες με Αίγυπτο και Ισραήλ θα πρέπει επιτέλους να περάσουν στο επόμενο στάδιο. Είναι σαφές ότι δεν αποτελούν συμμαχίες - το είπε ξεκάθαρα ο κύριος Κασουλίδης στις Τομές στα Γεγονότα - όμως δεν μπορούν παρά να εμβαθυνθούν πλέον σε τομείς που δεν είχαν ακουμπήσει ώς τώρα. Αν ο “εχθρός” είναι κοινός, τότε κοινή πρέπει να είναι και η δράση. Η δε φοβία να αναπτυχθεί με το Τελ Αβίβ κάτι μεγαλύτερο, γιατί αυτό θα σημαίνει και στροφή κατά των Παλαιστινίων, είναι μεν υπαρκτή αλλά μια καλή διπλωματία μπορεί να τη μετατρέψει σε πλεονέκτημα. Δεν πρέπει να περιμένει κάποιος τη δημιουργία κατάλληλων συνθηκών από το πουθενά. Πρέπει να τις δημιουργεί μόνος. Πολλώ δε μάλλον όταν τίθενται σε πραγματικό κίνδυνο εθνικά συμφέροντα.