Μ. Καμμάς: Δεν χρειάζεται φόβος, αλλά ρεαλισμός και κατανόηση

Σωρεία προκλήσεων άρχισαν να συσσωρεύονται εκ νέου στο κατώφλι του τραπεζικού συστήματος συνεπεία της οικονομικής κρίσης του κορωνοϊού. Στον πονοκέφαλο, που προκαλεί η αβεβαιότητα της πανδημίας, προστίθενται και οι αποφάσεις της Βουλής προ ενός έτους, οι οποίες επηρεάζουν τον νόμο των εκποιήσεων ενυπόθηκων ακινήτων μετά και την πρόσφατη απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου, η οποία έχει δικαιώσει το Σώμα. Ο Γενικός Διευθυντής του Συνδέσμου Τραπεζών Κύπρου, Μιχάλης Καμμάς, στη συνέντευξή του στη «Σημερινή» σημειώνει ότι «προσπάθειες δημιουργίας επιπλέον καθυστερήσεων στέλνουν, δυστυχώς, λανθασμένα μηνύματα τόσο στο εσωτερικό και κυρίως σε όσους στοχεύουν σε εκμετάλλευση του συστήματος αποφεύγοντας να εξυπηρετούν τις υποχρεώσεις τους, όσο και σε ανεξάρτητους, διεθνείς οργανισμούς και θεσμούς που παρακολουθούν και αξιολογούν τις προσπάθειές μας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται».

Σχολιάζει όμως και τον ορατό κίνδυνο ενός νέου κύματος μη εξυπηρετούμενων δανείων μετά την άρση του μορατόριουμ δόσεων, λέγοντας ότι «δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται με φόβο οι συνθήκες που θα συναντήσουμε» και σημειώνει ότι η συνταγή κινείται στο δίπτυχο του ρεαλισμού και της κατανόησης.

Επιπλέον απαντά εάν ισχύει ή όχι το επιχείρημα, που φέρει τράπεζες να απορρίπτουν τις κρατικές εγγυήσεις γιατί τα επιτόκια ήταν χαμηλά και δεν τους συνέφερε να συμμετέχουν.

Για τον τραπεζικό τομέα είναι σημαντικό να έχει έγκαιρη και λεπτομερή εικόνα για το χαρτοφυλάκιο, το οποίο τέθηκε υπό τον Νόμο και το Διάταγμα της αναστολής δόσεων, ούτως ώστε να γίνουν οι αναγκαίες συζητήσεις και οι απαραίτητες αναδιαρθρώσεις, ή άλλες ρυθμίσεις, με απώτερο σκοπό να περιοριστεί ο κίνδυνος δημιουργίας νέων μη εξυπηρετούμενων δανείων

Προσπάθειες δημιουργίας επιπλέον καθυστερήσεων στέλνουν, δυστυχώς, λανθασμένα μηνύματα

Έχουν ήδη περάσει αρκετές μέρες από την απόφαση του Ανωτάτου για τον νόμο των εκποιήσεων. Έχετε αναλύσει αυτήν την απόφαση;

Κοιτάξτε, ήδη από το περσινό καλοκαίρι, όταν η συγκεκριμένη μαζί με άλλες προτάσεις συζητήθηκαν σε επίπεδο Βουλής των Αντιπροσώπων, είχαμε εκφράσει τις έντονες ανησυχίες μας, που άπτονται της επιμήκυνσης του χρόνου εκποίησης ενυπόθηκων ακινήτων και συνεπώς της αύξησης των κινδύνων που εντοπίζονται και προσμετρούνται από τις εποπτικές Αρχές, τους διεθνείς οίκους αξιολόγησης και παρατηρητές της οικονομίας και των τραπεζών. Επίσης, σας υπενθυμίζω ότι το περασμένο καλοκαίρι ο οίκος αξιολόγησης Moody’s κτύπησε καμπανάκι, αναφορικά με τις συγκεκριμένες πρόνοιες οι οποίες αυξάνουν τον χρόνο εκποίησης και ταυτόχρονα δημιουργούν προβλήματα στην πώληση δανείων και στην προσπάθεια περαιτέρω μείωσης των Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων (ΜΕΔ). Την ίδια ώρα, οι παράμετροι αύξησης του χρόνου εκποιήσεων κατά ορισμένες ημέρες ή εβδομάδες και μάλιστα στο τελικό στάδιο της διαδικασίας εκποίησης, εισάγονται ενώ το εποπτικό και νομοθετικό πλαίσιο δίδει το περιθώριο σειράς κινήσεων, διαπραγμάτευσης και επικοινωνίας με τους δανειολήπτες, το οποίο χρονικά καλύπτει μία περίοδο μερικών ετών. Συνεπώς, θεωρούμε ότι και ο χρόνος και τα εργαλεία προστασίας του δανειολήπτη κατοχυρώνονται βάσει του μέχρι πρόσφατα υφιστάμενου πλαισίου.

Τι επιλογές υπάρχουν, ώστε να διασκεδαστούν οι ανησυχίες, αλλά πολύ περισσότερο να αποφευχθούν οι κίνδυνοι, που προκύπτουν από αυτήν την απόφαση και πόσο πιστεύετε ότι επηρεάζει τις προσπάθειες μείωσης των ΜΕΔ;

Ως Σύνδεσμος Τραπεζών με κάθε ευκαιρία και σε διάφορες περιστάσεις τονίζουμε κάτι το οποίο αποδεικνύεται καθημερινά στην πράξη, ότι δηλαδή οι τράπεζες τόσο κατά τα τελευταία χρόνια, όσο και κατά την περίοδο της πανδημίας ειδικότερα έχουν αποδείξει και την κοινωνική ευαισθησία, καθώς και την ευελιξία και την αποφασιστικότητά τους για στήριξη της κοινωνίας και της οικονομίας. Παράλληλα, ο τραπεζικός τομέας εποπτεύεται και ρυθμίζεται νομικά ίσως πιο αυστηρά από οποιονδήποτε άλλο τομέα οικονομικής δραστηριότητας, εφαρμόζοντας πλήρως κάθε νομοθετική διάταξη, ενώ παράλληλα είναι πλήρως ευθυγραμμισμένος με το εποπτικό και κανονιστικό πλαίσιο. Ταυτόχρονα, θεωρούμε ότι η εργαλειοθήκη διαχείρισης και περιορισμού των Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων πρέπει να είναι αποτελεσματική κατά τον μέγιστο δυνατό βαθμό, χωρίς επιπρόσθετα προσκόμματα και δυσκολίες, που τελικώς αυτό που πετυχαίνουν είναι η επιμήκυνση του χρόνου εκποίησης και όχι η ουσιαστική προστασία του δανειολήπτη, ο οποίος κατοχυρώνεται νομικά σε διάφορα επίπεδα. Προσπάθειες δημιουργίας επιπλέον καθυστερήσεων στέλνουν, δυστυχώς, λανθασμένα μηνύματα τόσο στο εσωτερικό και κυρίως σε όσους στοχεύουν σε εκμετάλλευση του συστήματος, αποφεύγοντας να εξυπηρετούν τις υποχρεώσεις τους, όσο και σε ανεξάρτητους, διεθνείς οργανισμούς και θεσμούς που παρακολουθούν και αξιολογούν τις προσπάθειές μας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Γιατί όμως ενοχλεί αυτή η νέα διαδικασία, που έχει εισαγάγει η Βουλή;

Δεν είναι θέμα ενόχλησης, αλλά ξεκάθαρα ζήτημα πρακτικής εφαρμογής και αύξησης του υπολογιζόμενου χρόνου εκποιήσεων, που κατ’ επέκτασιν επηρεάζει σε κάποιο βαθμό σημαντικούς τραπεζικούς δείκτες, ειδικά κάτω από τις σημερινές ασταθείς συνθήκες που επικρατούν και της προσπάθειας που καταβάλλεται για επανεκκίνηση της οικονομίας μας. Θα πρέπει δε να επισημανθεί το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια έχει γίνει μια τιτάνια προσπάθεια σε πολλαπλά επίπεδα, για μείωση των Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων, αύξηση της κεφαλαιακής επάρκειας και των προβλέψεων και ταυτόχρονα ευθυγράμμιση με κάθε νέα εποπτική, νομοθετική και κανονιστική απαίτηση ή παράμετρο. Μια προσπάθεια που αξιολογήθηκε θετικά από την ΕΕ, αρμόδιες εποπτικές και διεθνείς οργανισμούς, καθώς και από τους οίκους αξιολόγησης.

Σας φοβίζει το ενδεχόμενο να υπάρξει ένα νέο κύμα αύξησης των μη εξυπηρετούμενων δανείων, από το 2021, οπότε και τελειώνει το μέτρο της αναστολής δόσεων δανείων;

Προφανώς, όταν οι συνθήκες στην αγορά επιδεινώνονται, κάτι που έγινε με έντονο τρόπο ως απόρροια της υγειονομικής κρίσης και των επιπτώσεων που προκάλεσε στη διεθνή και τοπική οικονομία, προκύπτουν και εύλογες ανησυχίες για τις προοπτικές της αγοράς και ειδικότερα της δυνατότητας αποπληρωμής υποχρεώσεων από επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Την ίδια ώρα, θα πρέπει να τονιστεί ότι στην Κύπρο έχει εφαρμοστεί ένα ευρύ μορατόριουμ αναστολής δόσεων, το οποίο έχει διάρκεια μέχρι το τέλος του χρόνου και καλύπτει όλες τις κατηγορίες δανειοληπτών, τόσο σε επίπεδο επιχειρήσεων όσο και νοικοκυριών. Η προσπάθεια αποσκοπεί στο να δοθεί χρόνος στην οικονομία για να ορθοποδήσει μετά το σοκ της πανδημίας, του lockdown και της δραστικής μείωσης εργασιών κυρίως σε συγκεκριμένους τομείς, όπως ο τουρισμός, η εστίαση, οι κατασκευές και μέρος του εμπορίου. Δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται με φόβο οι συνθήκες που θα συναντήσουμε την επόμενη μέρα της άρσης του μορατόριουμ δόσεων, αλλά με ρεαλισμό και προσέγγιση κατανόησης αναφορικά με τις ανάγκες και την εικόνα που θα έχει η αγορά. Ένας λογικός οικονομικός συνειρμός οδηγεί σε μια πρώτη εκτίμηση ότι κάποιοι δανειολήπτες δεν θα έχουν τη δυνατότητα επαναφοράς σε θέση άμεσης εξυπηρέτησης των υποχρεώσεών τους. Η έκταση που πιθανώς να έχει μια τέτοια τάση δεν μπορεί να υπολογιστεί με ακρίβεια, ωστόσο για τον τραπεζικό τομέα είναι σημαντικό να έχει έγκαιρη και λεπτομερή εικόνα για το χαρτοφυλάκιο, το οποίο τέθηκε υπό τον Νόμο και το Διάταγμα της αναστολής δόσεων, ούτως ώστε να γίνουν οι αναγκαίες συζητήσεις και οι απαραίτητες αναδιαρθρώσεις, ή άλλες ρυθμίσεις με απώτερο σκοπό να περιοριστεί ο κίνδυνος δημιουργίας νέων Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων.

Το νέο πακέτο μέτρων, που έχει ανακοινώσει πρόσφατα η Κυβέρνηση, θεωρείται ότι είναι καλύτερο από αυτό που προέβλεπε κρατικές εγγυήσεις;

Η έντονα πολιτική χροιά που πήρε η συζήτηση για το νομοσχέδιο των κρατικών εγγυήσεων σε συνδυασμό με την πάγια θέση μας για αποφυγή εμπλοκής σε πολιτικές συζητήσεις και διενέξεις, είναι οι κύριοι λόγοι για τους οποίους ως Σύνδεσμος δεν χαρακτηρίζουμε ούτε καλύτερο, ούτε χειρότερο ένα μέτρο, ένα νομοσχέδιο ή μια δέσμη προτάσεων. Αυτά που σίγουρα μπορούμε να πούμε είναι ότι οι τράπεζες από την πρώτη στιγμή στήριξαν άμεσα και σε πολλά επίπεδα τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά, ενώ παράλληλα δεσμεύθηκαν προς αξιοποίηση και εφαρμογή εποπτικών αλλά και κυβερνητικών προτάσεων. Αυτό που έχει διαφανεί από αυτήν την κρίση είναι πως, τόσο σε τοπικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, οι θεσμοί και οι κυβερνήσεις αποδεικνύουν την αποφασιστικότητά τους να δράσουν με μεγάλη δύναμη ισχύος προς αποτροπή ενός νέου κύκλου βαθιάς ύφεσης στην Ευρώπη. Αντίστοιχα, στην Κύπρο η κυβέρνηση, η Κεντρική Τράπεζα και οι τράπεζες έχουν εφαρμόσει σειρά μέτρων για στήριξη της οικονομίας με κάθε δυνατό τρόπο. Σε αυτό πιστεύω ότι πρέπει να εστιάσουμε και συλλογικά να βρούμε ακόμη περισσότερες λύσεις, εργαλεία και τις απαραίτητες νομοθετικές ρυθμίσεις για ουσιαστική αποκατάσταση των επιπτώσεων της πανδημίας, με το λιγότερο δυνατό κόστος. Άλλωστε, η υγειονομική κρίση έχει επηρεάσει όλους μας και συλλογικά πρέπει να αναζητήσουμε τις καλύτερες λύσεις, προκειμένου να επαναφέρουμε την οικονομία μας σε ρυθμούς ανάπτυξης.

Ισχύει το επιχείρημα, που φέρει τράπεζες να απορρίπτουν τις κρατικές εγγυήσεις γιατί τα επιτόκια ήταν χαμηλά και δεν τους συνέφερε να συμμετέχουν;

Η εποικοδομητική, ουσιαστική και άμεση στήριξη των τραπεζών προς την οικονομία με τις λύσεις που έχουν εφαρμόσει για τους δανειολήπτες και σε πολλές περιπτώσεις ως ανταπόκριση σε ανάγκες που προέκυπταν σε καθημερινή βάση, αποτελούν την απόλυτη απάντησή μας αναφορικά με σενάρια απόρριψης οποιωνδήποτε προτάσεων. Γνώμονας στις αποφάσεις των τραπεζών ήταν και παραμένει το καλό της οικονομίας και της κοινωνίας μας. Σε αυτό το σημείο θα ήθελα επιγραμματικά να υπενθυμίσω μια σειρά μέτρων που έλαβαν οι τράπεζες, με κυριότερα την αναστολή δόσεων, τη μη επιβολή ανατοκισμού, την άμεση και σε πολλές περιπτώσεις εξυπηρέτηση με παροχή δωρεάν υπηρεσιών σε πελάτες ή την ουσιαστική και μεγάλη προσφορά χρημάτων, εξοπλισμού, αναλωσίμων και τη στήριξη της Πολιτείας, της κοινωνίας και των σημαντικών τομέων της δημόσιας Υγείας και Παιδείας. Όπως προανέφερα, δεν πρόκειται να μπούμε στο θέμα των πολιτικών αντιπαραθέσεων. Εκείνο που έχει σημασία για μας, και είναι σημαντικό να το επαναλάβω, είναι να μπορέσουμε να αξιοποιήσουμε όλα τα εργαλεία που μας δίνονται ή θα μας δοθούν, στον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό, ούτως ώστε να συμβάλουμε άμεσα και αποτελεσματικά στην επανεκκίνηση της κυπριακής Οικονομίας. Οι τράπεζες είναι μέρος της λύσης και θεωρώ άδικη την οποιαδήποτε στοχοποίησή τους ειδικά αυτήν τη συγκεκριμένη περίοδο.

Πώς προβλέπετε ότι θα κινηθεί η κυπριακή οικονομία;

Οι προκλήσεις που έχει δημιουργήσει η πανδημία είναι πολλές και σύνθετες και συνεπώς δεν μπορούν να γίνουν ασφαλείς εκτιμήσεις για την πορεία της οικονομίας στο εγγύς μέλλον, ιδίως από τη στιγμή που δεν υπάρχει ακόμη εμβόλιο ή και φάρμακο για τον κορωνοϊό. Σε ένα θετικό σενάριο υπάρχει μια γενική αντίληψη ότι εάν αποφευχθούν έκτακτα σενάρια, όπως ένα νέο σοβαρό δεύτερο κύμα της πανδημίας, η οικονομία μπορεί να περιορίσει την ύφεση για τη φετινή χρονιά σε ένα ποσοστό πέριξ του 5% και από του χρόνου να εισέλθει σε πορεία ανάκαμψης. Επαναλαμβάνω, όμως, ότι ασφαλείς εκτιμήσεις αυτήν την ώρα δεν μπορούν να γίνουν. Αυτό που σήμερα απαιτείται είναι σκληρή δουλειά και αφοσίωση στον στόχο την επανεκκίνησης της οικονομίας μας. Με εφόδια τη σύνεση, τον ουσιαστικό και παραγωγικό διάλογο και τη συλλογικότητα μπορούμε να τα καταφέρουμε. Ως τραπεζικός τομέας είμαστε δεσμευμένοι να λειτουργούμε με αυτόν τον τρόπο και θέλω να πιστεύω ότι, παρά τις δυσκολίες, σταδιακά αυτό αναγνωρίζεται τόσο από τον πολιτικό κόσμο, όσο και από την κοινωνία μας.