Το «Δόγμα Macmillan» και η υπονόμευση της ΚΔ στην εποχή του κορωνοϊού

Σε τρία προηγούμενα άρθρα στη «Σημερινή» εξήγησα πώς η Κυπριακή Δημοκρατία (ΚΔ) εγκαθιδρύθηκε επάνω στα «δύο κύρια θεμέλια» του αποτυχημένου «Σχεδίου Macmillan» και ότι αυτά αποτελούν την ουσία του «Δόγματος Macmillan», όπως έχω ονομάσει το διχαστικό νεο-αποικιακό σκεπτικό του Harold Macmillan, Πρωθυπουργού του Ηνωμένου Βασιλείου (HB) από το 1957 έως το 1963. Επίσης, απέδειξα ότι το «Δόγμα Macmillan» εξυπηρετεί τα συμφέροντα του ΗΒ και της Τουρκίας, δηλαδή των δύο πρώην αποικιακών δυνάμεων της Νήσου Κύπρου.

Σήμερα, σηματοδοτώ το πέρασμα των 62 ετών από τη δημοσίευση του «Σχεδίου Macmillan» στις 19 Ιουνίου 1958, στον απόηχο της πανδημίας που προκλήθηκε το 1957 από έναν τότε νέο ιό της γρίπης Α (H2N2). Ταυτόχρονα, υποδεικνύω πως, στη συνταρακτική εποχή του κορωνοϊού (COVID-19) που συνέπεσε με την εποχή του Brexit, ο Οργανισμός των Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) εφάρμοσε το «Δόγμα Macmillan» και, ως αποτέλεσμα, ενίσχυσε την υπονόμευση της ΚΔ ως ανεξάρτητου και κυρίαρχου κράτους.

(Τα προηγούμενα μου άρθρα για το «Δόγμα Macmillan» δημοσιεύτηκαν στις 29.01.2017, 17.06.2018 και 30.06.2019. Βρίσκονται στο https://simerini.sigmalive.com/article/2017/1/29/oi-kataboles-mias-diairetikes-ideas/, https://simerini.sigmalive.com/article/2018/6/17/suntage-gia-alekte-neo-apoikiokratia/ και https://simerini.sigmalive.com/article/2019/6/30/to-dogma-macmillan-e-tourkia-kai-e-aoz-tes-kd/ αντίστοιχα).

Μια υπενθύμιση

Στις 26 Ιουνίου 1958, ο Alan Lennox-Boyd, Βρετανός Υπουργός Αποικιών, παρατήρησε ότι το «Σχέδιο Macmillan» είχε «δύο κύρια θεμέλια», τα οποία θεωρώ ως τα δύο «θεμέλια» του «Δόγματος Macmillan».

Το ένα «θεμέλιο» είναι «η πολιτική της κοινοτικής αυτονομίας» («the policy of communal autonomy») – δήθεν προς όφελος των «δύο κοινοτήτων». Με τη σειρά του, αυτό το «θεμέλιο» έχει ως ιδεολογική βάση τόσο τον αυστηρό ισλαμο-οθωμανικό διαχωρισμό («segregation») των μη μουσουλμάνων από τους μουσουλμάνους, όσο και το «μιλέτ», δηλαδή το ισλαμο-οθωμανικό σύστημα περιορισμένης κοινοτικής αυτονομίας υπό την ηγεμονία του χαλίφη-σουλτάνου.

Το άλλο «θεμέλιο» είναι «η αρχή του συνεταιρισμού» («the principle of partnership»), έτσι ώστε να υπάρχει «συνεταιρισμός» μεταξύ πέντε μερών – τις «δύο κοινότητες», την Τουρκία, το ΗΒ και την Ελλάδα. (Πηγή: Hansard, House of Commons Debates, 26.06.1958, Columns 611-618.)

Ενώ το «Σχέδιο Macmillan» απέτυχε, το «Δόγμα Macmillan» παρέμεινε. Μάλιστα, έγινε η ιδεολογική βάση της ΚΔ όπως εγκαθιδρύθηκε το 1960, των Ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ από το 1990, τα οποία προβλέπουν τη δημιουργία μιας «δικοινοτικής, διζωνικής ομοσπονδίας» («ΔΔΟ»), και των προτεινόμενων «λύσεων» του «Κυπριακού», όπως το αποτυχημένο «Σχέδιο Annan» του 2004.

Φέτος, υπό την σκιάν του κορωνοϊού και του Brexit, το «Δόγμα Macmillan» έχει εμφανιστεί αρκετές φορές εις βάρος της ΚΔ. Παρακάτω, θα τεκμηριώσω αυτό το επιχείρημα.

Tο Ψήφισμα 2506

Στις 30 Ιανουαρίου του 2020, μια μέρα πριν από το Brexit, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) ανακοίνωσε ότι η τότε επιδημία του κορωνοϊού συνιστούσε «έκτακτη ανάγκη δημόσιας υγείας διεθνούς ανησυχίας». Ωστόσο, όταν συζήτησαν το «Κυπριακό» την ίδια μέρα, τα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ αγνόησαν την αναδυόμενη απειλή που παρουσίαζε αυτός ο ιός. Αντ' αυτού, επιδίωξαν μια διαφορετική ατζέντα με την καθοδήγηση του ΗΒ υπό τη νεο-αποικιακή ιδιότητά του ως «κατόχου της πένας» («penholder») των Ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας για το «Κυπριακό». (Πηγή: Έγγραφο του OHE S/PV.8709 στο https://undocs.org/en/S/PV.8709)

Η συνέπεια ήταν η υιοθέτηση του Ψηφίσματος 2506, το οποίο συντάχθηκε στα Αγγλικά από το ΗΒ και απέφυγε να αναφέρει τον κορωνοϊό. Αυτή η αποτυχία αντικατοπτρίζει μια ευρύτερη βρετανική εφησύχαση απέναντι σε αυτόν τον θανατηφόρο ιό. Για εκείνο το ξεχωριστό θέμα, λεπτομέρειες παρουσιάζονται στα άρθρα μου στη «Σημερινή» από τις 5 Απριλίου 2020.

Βασικός σκοπός του Ψηφίσματος 2506 είναι:

«Να προτρέψει τις πλευρές να ανανεώσουν τις προσπάθειές τους για να επιτύχουν μια διαρκή, περιεκτική και δίκαιη διευθέτηση βασισμένη σε μια δικοινοτική, διζωνική ομοσπονδία [«ΔΔΟ»] με πολιτική ισότητα, όπως ορίζεται στα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας, συμπεριλαμβανομένης της παραγράφου 4 του Ψηφίσματος 716 (1991) [η οποία «επιβεβαιώνει … ότι η θέση του Συμβουλίου για την επίλυση του Κυπριακού βασίζεται σε ένα Κράτος της Κύπρου [στα Αγγλικά «one State of Cyprus»] που περιλαμβάνει δύο πολιτικά ίσες κοινότητες …». (Δείτε: https://undocs.org/en/S/RES/2506(2020) και www.refworld.org/docid/3b00f16418.html)

«Κρατοκτονία»;

Σε μια επίδειξη εποικοδομητικής ασάφειας, ούτε το Ψήφισμα 716 του 1991, ούτε το Ψήφισμα 2506 του 2020 διευκρινίζει, εάν αυτό το «Κράτος της Κύπρου» («State of Cyprus») θα είναι η προ-υπάρχουσα ΚΔ (στα Αγγλικά «the Republic of Cyprus») ή μια εντελώς νέα οντότητα που θα περιέχει δύο κρατίδια υπό την μορφήν της προτεινόμενης «ΔΔΟ».

Εάν ισχύει το δεύτερο, η ΚΔ κινδυνεύει να γίνει θύμα της «κρατοκτονίας» («cratocide»). Ο Μάριος Λ. Ευρυβιάδης εφηύρε αυτήν την εκφραστική έννοια για να εξηγήσει «την αγγλο-αμερικανο-τουρκική πολιτική υπέρ της καταστροφής ενός κράτους… [όπως] το κυπριακό κράτος του 1960». (Πηγή: M.L. Evriviades, ‘Kowtowing to Erdogan and his Islamists’, Research & Development Center, Intercollege, 2005, www.rcenter.intercol.edu/Newsletter/issue7/art03.htm).

Η UNFICYP

Από τις 30 Ιανουαρίου έως τις 18 Ιουνίου 2020, η Ειρηνευτική Δύναμη των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο (UNFICYP) δημοσίευσε έξι επίσημες γραπτές δηλώσεις στα Αγγλικά (στο https://unficyp.unmissions.org/all-press-releases). Ομοίως με το Ψήφισμα 2506, και οι έξι απέφυγαν να αναφερθούν στην κατοχή και στις υποχρεώσεις της Τουρκίας ως κατοχικής δύναμης.

Έτσι, η UNFICYP δεν ακολούθησε τον Michael Lynk, Ειδικό Εισηγητή του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα στα παλαιστινιακά εδάφη που βρίσκονται υπό κατοχήν από το 1967. Στις 19 Μαρτίου 2020, οχτώ μέρες μετά την αναβάθμιση του κορωνοϊού ως πανδημίας από τον ΠΟΥ, ο ΟΗΕ δημοσίευσε την ακόλουθη δήλωση του κ. Lynk:

«Το νομικό καθήκον, που ορίζεται στο άρθρο 56 της Τέταρτης Σύμβασης της Γενεύης [του 1949], απαιτεί από το Ισραήλ, την κατοχική δύναμη, να διασφαλίσει ότι χρησιμοποιούνται όλα τα απαραίτητα προληπτικά μέσα που διαθέτει για την καταπολέμηση της εξάπλωσης μεταδοτικών ασθενειών και επιδημιών». (Πηγή: ΟΗΕ: www.ohchr.org/en/NewsEvents/Pages/DisplayNews.aspx?NewsID=25728&LangID=E).

Γιατί στις έξι δηλώσεις της από τις 30 Ιανουαρίου έως τις 18 Ιουνίου 2020, η UNFICYP απέτυχε να στείλει παρόμοια προειδοποίηση στην Τουρκία, την κατοχική δύναμη στον βορρά της ΚΔ; Στην πράξη, υπάρχει ένας κανόνας για το Ισραήλ και ένας άλλος για την Τουρκία;

«Δικοινοτικές Επιτροπές»

Σε αυτές τις έξι δηλώσεις, η UNFICYP απέφυγε να κάνει ρητή αναφορά στο επίσημο αγγλικό όνομα της ΚΔ, «the Republic of Cyprus», και στα «de jure» όργανά της, όπως το Υπουργείο Υγείας και το Γενικό Σύστημα Υγείας. Και πάλι ομοίως με το Ψήφισμα 2506, η UNFICYP προτίμησε να γράψει για «το νησί», «τις δύο κοινότητες», «τις δύο πλευρές» και «τους [δύο] ηγέτες».

Σε δήλωση της 5ης Μάρτιου 2020, η UNFICYP έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στον «ρόλο» της «Δικοινοτικής Τεχνικής Επιτροπής για την Υγεία», την οποία χαρακτήρισε ως «κρίσιμη» και ως κάτι που «πρέπει να αξιοποιηθεί στο έπακρον». (Δείτε: https://unficyp.unmissions.org/statement-closure-crossing-points-along-buffer-zone).

Στη «Σημερινή» της 14ης Ιουνίου 2020, η Φανούλα Αργυρού εντόπισε μια παρόμοια πρόσφατη εικόνα σε σχέση με τη «Δικοινοτική Τεχνική Επιτροπή για τον Πολιτισμό», τον ΟΗΕ και το ΗΒ. (Δείτε: https://simerini.sigmalive.com/article/2020/6/14/ta-leelatemena-antallassontai-me-nomima-sten-anokhurote-politeia/).  

Με αυτές τις ύπουλες μεθόδους, η UNFICYP ουσιαστικά υπονόμευσε την ΚΔ στην εποχή του κορωνοϊού. Ταυτόχρονα, είτε εσκεμμένα είτε ακούσια, η UNFICYP ενίσχυσε τον «δικοινοτικό» διαχωρισμό, «την πολιτική της κοινοτικής αυτονομίας» και, κατ' επέκτασιν, το «Δόγμα MacMillan».

Συμπεράσματα

Καταλογίζω τρία συμπεράσματα.

(1) Τα «δύο κύρια θεμέλια» του «Δόγματος Macmillan» αποτελούν τα ραγισμένα βρετανικά «θεμέλια» του λεγόμενου «Κυπριακού». Με την ίδια λογική, οι τέσσερεις τουρκικοί «τοίχοι» του «Κυπριακού» είναι η κατοχή, η εθνοκάθαρση, ο αποικισμός και η εκμετάλλευση των κατεχόμενων εδαφών της ΚΔ. Και η «στέγη» αποτελείται από τον ΟΗΕ, ο οποίος απέτυχε να αποτρέψει την κατασκευή αυτού του τερατουργήματος και επιδιώκει να το νομιμοποιήσει μέσω της προτεινόμενης «ΔΔΟ». Επομένως, το «Κυπριακό» δεν είναι μόνον «ένα πρόβλημα εισβολής και κατοχής», όπως λέγεται. Είναι πολύ πιο βαθύ.

(2) Μέσω του διαιρετικού «Δόγματος Macmillan» και του νεο-αποικιακού ρόλου του στον ΟΗΕ, το ΗΒ συνεχίζει να διαμορφώνει το πεπρωμένο της ΚΔ, ενός κράτους μέλους της ΕΕ. Αυτό, παρά το γεγονός ότι το ΗΒ αποχώρησε από την ΕΕ στις 31 Ιανουαρίου 2020 και, από τότε, λόγω των καταστροφικών προφανών λαθών της βρετανικής κυβέρνησης στο πλαίσιο του κορωνοϊού, όχι μόνο απέκτησε τον υψηλότερο αριθμό θανάτων στην Ευρώπη, αλλά ταπεινώθηκε αναλόγως.

(3) Ως αποτέλεσμα των διαχωριστικών ενεργειών του ΟΗΕ, η ΚΔ υπονομεύεται, οι πολίτες της ξεφτιλίζονται και οι δημοκρατικές αξίες ανατρέπονται.

Αυτή η κατάσταση πραγμάτων είναι ή δεν είναι άδικη;

*Επίκουρος Καθηγητής στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου UCLan Cyprus. Οι απόψεις του είναι προσωπικές