Ο αντίκτυπος της πανδημίας στον τομέα των ακινήτων

Αισθητές αλλά και αναμενόμενες μπορούν να χαρακτηριστούν οι επιπτώσεις της έξαρσης της πανδημίας του κορωνοϊού στον τομέα των ακινήτων στη χώρα μας. Τους μήνες Μάρτιο, Απρίλιο και Μάιο οι πωλήσεις έκαναν βουτιά καταγράφοντας σε κάποια στιγμή μείωση της τάξης του 80%, κάτι που όμως θεωρείται φυσικό επακόλουθο των περιορισμών που επήλθαν λόγω του «lockdown». Σε δηλώσεις του στη «Σημερινή» ο Αντιπρόεδρος Συνδέσμου Εκτιμητών Ακινήτων και Διευθυντής της Polys Kourousides & Associates LLC Chartered Surveyors, Πόλυς Κουρουσίδης, αναφέρει πως πήγαμε καλύτερα απ’ ό,τι περιμέναμε κατά τους προηγούμενους δύσκολους μήνες και εμφανίζεται ιδιαίτερα αισιόδοξος για την πορεία του τομέα των ακινήτων στη μετά πανδημία εποχή. Χαρακτηρίζει αναμενόμενη τη μείωση στις πωλήσεις και μιλά για τη ζήτηση, σημειώνοντας πως ο Ιούνιος τον εξέπληξε ευχάριστα αφού ήταν αισθητή τόσο για σκοπούς ιδιοκατοίκησης όσο και για επενδύσεις σε ακίνητα, γεγονός που επιφέρει και σταθεροποίηση στις τιμές. Αναφέρεται ακόμα στο ενδιαφέρον των ξένων αγοραστών που παραμένει ζωντανό και στις προσπάθειες της Κυβέρνησης να προστατέψει τον τομέα, που αναμένεται να αποφέρουν καρπούς.

Μέχρι και 80% η μείωση στα πωλητήρια έγγραφα

Τα στοιχεία από το Κτηματολόγιο δείχνουν πώς διαμορφώνεται η κατάσταση στην αγορά ακινήτων από την αρχή του έτους. Τον Ιανουάριο οι πωλήσεις τεμαχίων παγκυπρίως ήταν 964, τον Φεβρουάριο 1.359, τον Μάρτιο 677, ενώ τον Απρίλιο, λόγω της κατάστασης που επικρατούσε με την πανδημία του κορωνοϊού, οι πωλήσεις περιορίστηκαν στις 276. Τον Μάιο, οι πωλήσεις τεμαχίων αυξήθηκαν στις 685.

Σε σύγκριση με το 2019, τα παγκύπρια στατιστικά στοιχεία για τα πωλητήρια έγγραφα που έχουν κατατεθεί στα επαρχιακά κτηματολογικά γραφεία καταγράφουν τεράστιες μειώσεις για τους μήνες Απρίλιο και Μάιο. Συγκεκριμένα, τον Ιανουάριο του 2019 κατατέθηκαν 766 πωλητήρια έγγραφα, ενώ τον Ιανουάριο του 2020 κατατέθηκαν 742 καταγράφοντας μείωση ύψους 3%. Τον Φεβρουάριο σημειώθηκε μείωση ύψους 11%, αφού το 2019 είχαν κατατεθεί 834 πωλητήρια έγγραφα, ενώ τα αντίστοιχα φετινά ανήλθαν στα 739. Τον Μάρτιο άρχισαν να φαίνονται οι πρώτες επιπτώσεις της πανδημίας, αφού η μείωση στα πωλητήρια έγγραφα ανήλθε στο 33%. Συγκεκριμένα, τον Μάρτιο του 2019 είχαν κατατεθεί 755 πωλητήρια έγγραφα και φέτος 510. Τον Απρίλιο και τον Μάιο επήλθε το μεγαλύτερο πλήγμα στις πωλήσεις ακινήτων, με τα πωλητήρια έγγραφα να καταγράφουν μείωση κατά 80% και 71% αντίστοιχα. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Κτηματολογίου, τον Απρίλιο του 2019 είχαν κατατεθεί 1.057 πωλητήρια έγγραφα, ενώ φέτος μόνο 216 και τον Μάιο του 2019 είχαν κατατεθεί συνολικά 1.423 πωλητήρια έγγραφα, ενώ τον φετινό Μάιο κατατέθηκαν μόλις 419. Συνολικά τους πρώτους μήνες του 2019 είχαμε 4.846 πωλητήρια έγγραφα, ενώ την αντίστοιχη περίοδο φέτος είχαμε 2.626, καταγράφοντας έτσι μείωση ύψους 46%.

«Αναμενόμενη η μείωση λόγω του lockdown»

Σχολιάζοντας τα πιο πάνω στοιχεία, ο κ. Κουρουσίδης ανέφερε πως η μείωση στις πωλήσεις τους μήνες Απρίλιο και Μάιο ήταν αναμενόμενη, καθώς είχαμε τους περιορισμούς και το lockdown.

Την ίδια ώρα, εξήγησε ότι δεν μπορεί να γίνεται σύγκριση με τον περσινό Μάιο, καθώς εκείνος ήταν αποδεδειγμένα ο καλύτερος όλων των εποχών όσον αφορά τις πωλήσεις λόγω της μαζικής καθόδου ξένων αγοραστών που έτρεξαν να εκμεταλλευτούν τις πολιτογραφήσεις προτού αλλάξουν τα κριτήρια. «Στατιστικά, πρόσθεσε, υπάρχει μείωση αλλά υπάρχει και λογική εξήγηση. Τον φετινό Μάιο υπήρχαν οι περιορισμοί που δικαιολογούν αυτούς τους αριθμούς στα πωλητήρια έγγραφα, καθώς άλλαξαν οι διαδικασίες και μόνο με ραντεβού μπορούσε κάποιος να πάει στο Κτηματολόγιο», πρόσθεσε. Μάλιστα, όπως είπε ο κ. Κουρουσίδης, ενδέχεται να υπάρχουν πωλητήρια έγγραφα που δεν κατατέθηκαν στο Κτηματολόγιο τους μήνες κατά τους οποίους ίσχυαν οι περιορισμοί, γι’ αυτό και αναμένεται αύξηση στις καταχωρήσεις τον Ιούνιο. Κάνοντας μία εκτίμηση, είπε πως τα πωλητήρια έγγραφα αυτόν τον μήνα μπορεί να φτάσουν και τα 600, αριθμός που θεωρείται πολύ ικανοποιητικός.

Συνεχίζοντας, ο κ. Κουρουσίδης είπε πως ήδη ο Ιούνιος μάς ξάφνιασε ευχάριστα. Συγκεκριμένα, ανέφερε πως αυτό που παρατηρήθηκε είναι ότι υπάρχει ένα ζωηρό ενδιαφέρον για ακίνητα χαμηλότερης αξίας –απ’ ό,τι πριν που βλέπαμε πράξεις πέραν του ενός εκατομμυρίου- μέχρι 300-350 χιλιάδες ευρώ, κυρίως για αγορά κατοικίας ή οικιστικών οικοπέδων.

Σημάδια ανάκαμψης για τους ξένους αγοραστές

Στο μεταξύ, τα παγκύπρια στοιχεία για τα πωλητήρια έγγραφα που κατατέθηκαν από ξένους αγοραστές τους μήνες κατά τους οποίους υπήρξε έξαρση της πανδημίας παρουσιάζουν, επίσης, μείωση σε σχέση με τους προηγούμενους μήνες. Συγκεκριμένα, όπως διαφαίνεται από τα στοιχεία του Κτηματολογίου, τον Ιανουάριο οι ξένοι αγοραστές εντός ΕΕ ανέρχονταν στους 118 και εκτός ΕΕ στους 235, τον Φεβρουάριο οι Ευρωπαίοι αγοραστές ανήλθαν στους 165 και οι αλλοδαποί από χώρες εκτός ΕΕ στους 205, ενώ τον Μάρτιο οι αγοραστές από χώρες της ΕΕ που κατέθεσαν πωλητήρια έγγραφα μειώθηκαν στους 95 και οι αλλοδαποί στους 135. Περαιτέρω μείωση σημειώθηκε τον Απρίλιο με μόλις 57 Ευρωπαίους αγοραστές και 74 αλλοδαπούς, ωστόσο τον Μάιο φαίνεται ότι οι αριθμοί αρχίζουν να παρουσιάζουν σημάδια ανάκαμψης, καθώς είχαμε 78 Ευρωπαίους αγοραστές και 100 αλλοδαπούς που κατέθεσαν πωλητήρια έγγραφα.

Σύμφωνα με τον κ. Κουρουσίδη, οι περιορισμοί που συνεχίζουν να ισχύουν για τις πτήσεις προς τη χώρα μας μειώνουν τη ζήτηση από τους ξένους αγοραστές, αφού αν και φαίνεται να υπάρχει ενδιαφέρον, την ίδια στιγμή οι αγοραστές έχουν να αντιμετωπίσουν την τεχνική δυσκολία στο έρθουν στην Κύπρο για να δουν από κοντά τα ακίνητα.

Σταθερές οι τιμές

Όσον αφορά τις τιμές, ανέφερε πως στα οικιστικά ακίνητα δεν έχει παρατηρηθεί μείωση στις τιμές, καθώς δεν υπάρχει μείωση στη ζήτηση. «Είδαμε, όμως, κάποια ακίνητα να διατίθενται από τις τράπεζες σε καλύτερες τιμές και υπήρξε άμεση ανταπόκριση και από τον κόσμο», πρόσθεσε. «Αν όλα πάνε καλά και τα δεδομένα παραμείνουν ως έχουν και δεν θα μας επηρεάσει ξανά η πανδημία του κορωνοϊού, οι τιμές θα σταθεροποιηθούν. Οπότε δεν αναμένεται μείωση αλλά ούτε και αύξηση», συμπλήρωσε.

Βοήθησαν οι ενέργειες της Κυβέρνησης

Ερωτηθείς για τις επιπτώσεις της πανδημίας στον τομέα των ακινήτων, ο κ. Κουρουσίδης είπε πως ο ίδιος περίμενε πως θα είχαμε πιο σοβαρές επιπτώσεις, αλλά η διαχείριση της πανδημίας που είχαμε στην Κύπρο φαίνεται ότι βοήθησε θετικά τον τομέα. Όσον αφορά τις προσπάθειες της Κυβέρνησης να στηρίξει τον τομέα, ανέφερε πως είναι θετικά τόσο τα πολεοδομικά κίνητρα όσο και το σχέδιο για επιδότηση των επιτοκίων, τα οποία θεωρεί ότι θα ενισχύσουν τη ζήτηση. Την ίδια στιγμή, όπως είπε, βλέπουμε ότι υπάρχει ενδιαφέρον και για επένδυση στα ακίνητα και όχι μόνο για ιδιοκατοίκηση, αφού απεδείχθη ότι είναι μία ασφαλής επένδυση. «Πήγαμε καλύτερα απ’ ό,τι περιμέναμε και αυτό θα έχει θετικό αντίκτυπο και στην οικονομία γενικότερα», πρόσθεσε.

«Πολλοί ιδιοκτήτες μείωσαν τα ενοίκια»

Όσον αφορά τα ενοίκια, σύμφωνα με τον κ. Κουρουσίδη, διεφάνη ότι τελικά πολλοί ιδιοκτήτες προχώρησαν σε μείωση του ενοικίου ύψους 40%-50%, εκμεταλλευόμενοι και τα φορολογικά κίνητρα. Όπως είπε ο ίδιος είναι γνώστης περιπτώσεων που με δική τους πρωτοβουλία οι ιδιοκτήτες προχώρησαν στη μείωση σε συνεννόηση πάντα με τους ενοικιαστές τους, γεγονός που βοήθησε τη ρευστότητα των ενοικιαστών.

Υπενθυμίζεται πως όσον αφορά τα ενοίκια, οι προσπάθειες της Κυβέρνησης επικεντρώθηκαν σε δύο ρυθμίσεις. Από τη μια δόθηκαν φορολογικά κίνητρα στους ιδιοκτήτες που προχώρησαν σε έκπτωση ενοικίου για περίοδο τριών μηνών, ενώ από την άλλη, με τροποποίηση του σχετικού νόμου περί ενοικιοστασίου, αφαιρέθηκε το δικαίωμα από τον ιδιοκτήτη να χρησιμοποιήσει τη σχετική πρόνοια του νόμου για εξώσεις, από τον Απρίλιο μέχρι και τα τέλη Σεπτεμβρίου του 2020.

Εν κατακλείδι, ο κ. Κουρουσίδης δήλωσε πως τα κίνητρα που δόθηκαν από την Κυβέρνηση βοήθησαν σε μεγάλο βαθμό τη ρευστότητα στην αγορά ακινήτων, κάτι που εν τέλει θα συμβάλει στην ανάκαμψη της οικονομίας γενικότερα.

Το νέο πακέτο πολεοδομικών κινήτρων

Στο πλαίσιο των προσπαθειών για στήριξη της ανάπτυξης του τομέα των ακινήτων, την εβδομάδα που μας πέρασε το Υπουργικό ενέκρινε σειρά νέων ρυθμίσεων και κινήτρων. Πέραν των ήδη εγκριθέντων σχεδίων, το Υπουργικό Συμβούλιο προχώρησε με την έγκριση δύο νέων στοχευμένων παρεμβάσεων.

Όσον αφορά το Σχέδιο Παροχής Πολεοδομικών Κινήτρων - Μέτρα για Νομιμοποίηση και Αδειοδότηση Αυθαίρετων/ Νέων Κατασκευών σε Εγκριμένες Αναπτύξεις, υπενθυμίζεται ότι, το Υπουργικό Συμβούλιο, τον περασμένο Φεβρουάριο, ενέκρινε την παράταση του Σχεδίου, μέχρι τις 31.12.2021, με το οποίο ήδη επωφελήθηκαν 1.454 αιτητές. Περαιτέρω, με το Σχέδιο Παροχής Πολεοδομικών Κινήτρων για Σκοπούς Ανάκαμψης της Τουριστικής Βιομηχανίας, το οποίο με απόφαση του Υπουργικό τον περασμένο Απρίλιο παρατείνεται μέχρι τις 31.12.2021, δίνεται η δυνατότητα διατήρησης του Συντελεστή Δόμησης παλιάς ξενοδοχειακής μονάδας εάν αυτή κατεδαφιστεί με σκοπό την ανέγερση νέας.

Την περασμένη εβδομάδα το Υπουργικό αποφάσισε επίσης την παράταση μέχρι τις 31/12/2021, του Σχεδίου Παροχής Πολεοδομικών Κινήτρων για Σκοπούς Ανάκαμψης της Αναπτυξιακής Δραστηριότητας, που τέθηκε σε εφαρμογή για πρώτη φορά τον Μάιο του 2013 και τροποποιήθηκε το 2015 αλλά και το 2018. Το Σχέδιο ως τροποποιήθηκε το 2018, διαλαμβάνει τον καθορισμό αντισταθμίσματος μέρους του επωφελούμενου επιπλέον δομήσιμου εμβαδού, ανάλογα με την κατηγορία της ανάπτυξης (10% του επιπλέον δομήσιμου εμβαδού για προσθήκες σε υφιστάμενη τουριστική ανάπτυξη, 15% του επιπλέον δομήσιμου εμβαδού για νέα τουριστική ανάπτυξη, και 20% του επιπλέον δομήσιμου εμβαδού για τις λοιπές αναπτύξεις), και την καταβολή του εκτιμηθέντος ποσού σε Ειδικό Ταμείο του Κυπριακού Οργανισμού Ανάπτυξης Γης, πριν από την έκδοση άδειας οικοδομής. Το Υπουργείο Εσωτερικών, έχοντας αξιολογήσει τα αποτελέσματα του Σχεδίου Παροχής Πολεοδομικών Κινήτρων, και δεδομένου ότι από την ημερομηνία αρχικής εφαρμογής τους στις 29/5/2013 και μέχρι τις 30/4/2020 έχουν υποβληθεί παγκυπρίως 840 πολεοδομικές αιτήσεις, και εγκρίθηκαν 571, και τα αποτελέσματα είναι θετικά ως προς την επίτευξη των στόχων για τους οποίους το εν λόγω Σχέδιο τέθηκε σε εφαρμογή, αλλά και λόγω των δεδομένων της πανδημίας του κορωνοϊού, που έχουν επηρεάσει σε εξαιρετικά σοβαρό βαθμό όλους τους τομείς της οικονομίας, έκρινε ότι η περίοδος ισχύος του Σχεδίου Παροχής Κινήτρων θα πρέπει να παραταθεί μέχρι και τις 31/12/2021. Στη νέα Πρόταση περιλαμβάνεται πρόσθετη ρύθμιση που διαλαμβάνει την καταβολή πρόσθετου αντισταθμιστικού τέλους ύψους 5%, στην περίπτωση που ο αιτητής παραλείψει να καταθέσει αίτηση για έκδοση άδειας οικοδομής εντός ενός έτους μετά την εξασφάλιση της πολεοδομικής άδειας. Με αυτόν τον τρόπο παραχωρείται κίνητρο για ταχύτερη υλοποίηση του έργου.

Την ίδια ώρα, το Υπουργείο Εσωτερικών, έχοντας υπόψη τις συνέπειες στον κατασκευαστικό τομέα της οικονομίας ως αποτέλεσμα των έκτακτων περιοριστικών μέτρων που λήφθηκαν για αντιμετώπιση της πανδημίας, έκρινε ότι οι ιδιαίτερες συνθήκες της συγκεκριμένης περιόδου προσομοιάζουν με λόγους ανώτερης βίας ή ως ύπαρξη ειδικών συνθηκών. Για σκοπούς προσαρμογής των διαδικασιών της αναπτυξιακής αδειοδότησης σε συνθήκες δημιουργίας ευνοϊκού κλίματος ανάκαμψης, το Υπουργείο συνέστησε στο Υπουργικό Συμβούλιο, το οποίο και ενέκρινε εισήγηση για παράταση ισχύος των πολεοδομικών και οικοδομικών αδειών σε όσες έληξαν κατά τη χρονική περίοδο από 17.03.2020 μέχρι 30.06.2020 και όπως η ισχύς τους παραταθεί αυτόματα μέχρι τις 31.12.2020.

Ακόμα, στο πλαίσιο της πολιτικής της Κυβέρνησης για κατάργηση της απαίτησης από τους πολίτες να προσκομίζουν αποδεικτικά στοιχεία για εκείνες τις πληροφορίες που ήδη βρίσκονται στη κατοχή των δημόσιων υπηρεσιών, το Υπουργείο Εσωτερικών ανακοίνωσε ότι από 13 Ιουλίου καταργείται η υποχρέωση των πολιτών να επισυνάπτουν στις αιτήσεις που υποβάλλουν στα διάφορα Τμήματα του Υπουργείου Εσωτερικών (π.χ. Κτηματολόγιο, Πολεοδομία, Επαρχιακές Διοικήσεις), αντίγραφο τίτλου ιδιοκτησίας ή πιστοποιητικού έρευνας ακίνητης ιδιοκτησίας. Επίσης, στις περιπτώσεις αιτήσεων για ανάπτυξη ακινήτων δεν θα απαιτείται η προσκόμιση επίσημου αντιγράφου κτηματικού σχεδίου. Επιπρόσθετα, όπου σήμερα απαιτείται η υποβολή επίσημου κτηματικού σχεδίου που εκδίδεται από το Τμήμα Κτηματολογίου και Χωρομετρίας, αυτό αντικαθίσταται πλέον με ανεπίσημο σχέδιο που μπορεί να εκτυπωθεί από τη διαδικτυακή πύλη DLS Portal του Κτηματολογίου.

Η εν λόγω ρύθμιση αποτελούσε πάγιο αίτημα του ΕΤΕΚ εδώ και χρόνια, αφού η προηγούμενη προσέγγιση ταλαιπωρούσε τους αιτητές, τους επαγγελματίες του κλάδου αλλά και τη δημόσια διοίκηση. Το ΕΤΕΚ σε ανακοίνωσή του χαιρετίζει την απόφαση της Κυβέρνησης και ευελπιστεί πως το τολμηρό αυτό βήμα, θα είναι η αρχή για τον πολυαναμενόμενο ριζικό εκσυγχρονισμό του συστήματος αδειοδότησης και ελέγχου της ανάπτυξης, ο οποίος θα πρέπει απαραίτητα να περιλαμβάνει και τη δυνατότητα ηλεκτρονικής υποβολής.

Ευκαιρία το σχέδιο επιδότησης επιτοκίου νέων στεγαστικών δανείων

Ώθηση στη ζήτηση οικιστικών μονάδων, διαμερισμάτων και κατοικιών από Κύπριους αγοραστές, αναμένεται ότι θα δώσει το νέο σχέδιο επιδότησης επιτοκίου νέων στεγαστικών δανείων, του οποίου οι λεπτομέρειες ανακοινώθηκαν την περασμένη Παρασκευή από την Κυβέρνηση.

Στόχος του είναι η στήριξη των νοικοκυριών για σύναψη δανείων για σκοπούς ιδιοκατοίκησης. Από αύριο, Δευτέρα, όλοι οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να επικοινωνήσουν με το πιστωτικό ίδρυμα της επιλογής τους, το οποίο συμμετέχει στο Σχέδιο και να εκδηλώσουν ενδιαφέρον να ενταχθούν σε αυτό, χωρίς να χρειάζεται οποιαδήποτε έγκριση από πλευράς Υπουργείου Οικονομικών. Αυτή παραχωρείται αυτόματα με την έγκριση του δανείου από το χρηματοπιστωτικό ίδρυμα, νοουμένου ότι πληρούνται οι προϋποθέσεις του Σχεδίου.

Υπενθυμίζονται οι κύριες πρόνοιες του Σχεδίου:

- Αφορά νέα δάνεια για σκοπούς ιδιοκατοίκησης (πρώτης κατοικίας).

- Καλύπτει δάνεια που εγκρίθηκαν ή θα εγκριθούν από την 1/03/2020 – 31/12/2020, από οποιοδήποτε συμμετέχον στο Σχέδιο Αδειοδοτημένο Πιστωτικό Ίδρυμα (ΑΠΙ) – 10 πιστωτικά ιδρύματα (εξαιρούνται στεγαστικά δάνεια των οποίων το επιτόκιο επιχορηγείται με άλλα ειδικά σχέδια της Κυβέρνησης).

- Το ύψος του δανείου του οποίου το επιτόκιο θα επιχορηγείται δεν πρέπει να υπερβαίνει τις €300.000.

- Η διάρκεια της επιδότησης του επιτοκίου θα είναι για περίοδο τεσσάρων ετών, και θα επιδοτείται το επιτόκιο μέχρι 1,5 ποσοστιαίες μονάδες (150 μονάδες βάσης).

- Το δάνειο δύναται να εκταμιευθεί εντός 2 ετών από την ημερομηνία έγκρισης του δανείου από το ΑΠΙ.