Αναλύσεις

Οι «πραγματικότητες» των δύο οντοτήτων στην Κύπρο και η πολιτική προσαρμογής της Κυπριακής Δημοκρατίας

Όλες οι ενέργειες που γίνονται εδώ και βδομάδες (με σαφείς οδηγίες και παραινέσεις της Άγκυρας) αποβλέπουν σε δημιουργία μιας δυναμικής αποδοχής δεύτερης «κρατικής οντότητας» στα κατεχόμενα. Όλη η προσέγγιση Τουρκοκυπρίων/Τουρκίας, εδώ και χρόνια, στο πεδίο των τεχνικών επιτροπών, έχει τον στόχο αυτό

Η τουρκική πλευρά (Τουρκοκύπριοι και Τουρκία) βλέπει την τρέχουσα κρίση ως μια ευκαιρία περαιτέρω εμπέδωσης των κατοχικών δεδομένων. Κυρίως επιδιώκεται η αποδοχή μιας «πραγματικότητας» δύο ίσων οντοτήτων στην Κύπρο. Αυτό προκύπτει σαφώς από τα δεδομένα που αναδύθηκαν σχετικά με την επαναλειτουργία των διόδων από και προς τα κατεχόμενα. Παρατηρούνται δύο πολύ σημαντικές εξελίξεις/διαφοροποιήσεις, οι οποίες δίνουν τον τόνο και τη δυναμική των τουρκικών επιδιώξεων.

Πρώτο, ο κ. Ακιντζί παραδέχθηκε δημόσια ότι ο ίδιος δεν είχε λόγο, "αρμοδιότητα" ή "εξουσία" στην απόφαση που λήφθηκε τον κρίσιμο χρόνο για να κλείσουν οι δίοδοι από και προς τα κατεχόμενα. Ούτε και τώρα έχει, εκ των πραγμάτων, "αρμοδιότητα" ή "εξουσία" να αποφασίσει για την επαναλειτουργία των διόδων, από την πλευρά πάντα της αποσχιστικής οντότητας στα κατεχόμενα. Δηλαδή, ό,τι και αν συζητά με τον κ. Αναστασιάδη, ό,τι και αν "αποφασίσουν", δεν μπορεί να εφαρμοστεί. Δεν μπορεί να ισχύσει, διότι είναι υπό την αίρεση άλλων δρώντων στα κατεχόμενα και την Άγκυρα. Ο ρόλος αυτού που παραδοσιακά ονομαζόταν ηγέτης της τουρκοκυπριακής κοινότητας έχει μεταβληθεί ουσιαστικά. Η άτυπη θεσμική λειτουργία των συναντήσεων/συζητήσεων των ηγετών των δύο κοινοτήτων για ζητήματα διαχείρισης των αποκαλούμενων θεμάτων της «καθημερινότητας» έχει μεταβληθεί.

Ενώ στις περιοχές που ελέγχει η Κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας, την αποκλειστική εκτελεστική αρμοδιότητα έχει το Υπουργικό Συμβούλιο και ο Πρόεδρος, ο οποίος συνομιλεί και προβαίνει σε συμφωνίες υπό την ιδιότητά του ως ηγέτη της ελληνοκυπριακής κοινότητας, στα κατεχόμενα, οι δεσμεύσεις στις οποίες προβαίνει ο Τουρκοκύπριος ηγέτης, δεν έχουν ανάλογη εγκυρότητα ή εφαρμογή. Η εποχή που το «κύρος» του ηγέτη των Τουρκοκυπρίων παρήγαγε και πολιτικό αποτέλεσμα έχει παρέλθει. Άγκυρα και Τουρκοκύπριοι επιδιώκουν να εντάξουν το πλαίσιο συζήτησης των θεμάτων της καθημερινότητας στο πλαίσιο «πραγματικοτήτων» που απαιτούν να γίνουν αποδεκτές.

Δεύτερον, όπως σαφώς διαφαίνεται ως συνέπεια των πιο πάνω, Άγκυρα και Τουρκοκύπριοι επιδιώκουν να μεταβάλουν το πλαίσιο συζήτησης για την επαναλειτουργία των οδοφραγμάτων από το επίπεδο των ηγεσιών των δύο κοινοτήτων ή, όπως ατυχώς αποκαλούνται, των "δύο πλευρών", σε συζήτηση ανάμεσα στους θεσμούς δύο ξεχωριστών και ανεξάρτητων «οντοτήτων». Δύο «οντοτήτων» με χωριστές και διακριτές, ίσες εξουσίες και αρμοδιότητες. Όλες οι ενέργειες που γίνονται εδώ και βδομάδες (με σαφείς οδηγίες και παραινέσεις της Άγκυρας) αποβλέπουν σε δημιουργία μιας δυναμικής αποδοχής δεύτερης «κρατικής οντότητας» στα κατεχόμενα. Όλη η προσέγγιση Τουρκοκυπρίων/Τουρκίας, εδώ και χρόνια, στο πεδίο των τεχνικών επιτροπών, έχει τον στόχο αυτό.

Οι δύο αυτές παρατηρήσεις έχουν μεγάλο βάθος και συνέπειες. Δεν τυγχάνουν όμως σωστής πολιτικής διαχείρισης, αλλά ούτε και της απαιτούμενης δημόσιας συζήτησης. Ατυχώς, η κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας αντιμετωπίζει τα ζητήματα αυτά στο «χαλαρό» πλαίσιο μιας πολιτικής διαδικασίας/αντιπαράθεσης στα κατεχόμενα, εν όψει της επικείμενης ψηφοφορίας. Ακολουθώντας την πεπατημένη και εισακούοντας τις επαναλαμβανόμενες παραινέσεις τρίτων, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης προσέτρεξε σε κινήσεις σαφούς στήριξης του κ. Ακιντζί. Είναι καιρός, όμως, η Κυβέρνηση της Δημοκρατίας, όπως και οι πολιτειακοί θεσμοί της, να δουν και την ουσία των πραγμάτων και να δράσουν αναλόγως. Όχι να έπονται και να σέρνονται στις τουρκικές «πραγματικότητες».

*Αναπληρωτής Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής και Διακυβέρνησης, Πανεπιστήμιο Λευκωσίας