Κρυμμένοι θησαυροί στο νησί

Οι διακόπτες κατεβαίνουν για λίγο σε μια αλλόκοτη περίοδο, κατά την οποία οι πλείστοι προσπαθούν ακόμη να συνειδητοποιήσουν τι μας βρήκε, πώς μας βρήκε και με ποιο τρόπο μπορούμε να αποφύγουμε την επιστροφή του. Λίγοι είναι όσοι ταξιδεύουν στο εξωτερικό για διακοπές αυτό το καλοκαίρι, εφόσον η προστασία μας από την απειλή του ιού λαμβάνεται ως απόλυτη προτεραιότητα και αφετέρου η οικονομική κατάσταση πολλών νοικοκυριών έχει επηρεαστεί, ας ελπίσουμε όχι ανεπανόρθωτα. Επειδή όμως είναι θέμα εστίασης στις εκάστοτε συνθήκες, εμείς δεν νοσταλγούμε ταξίδια μακρινά, αλλά τόσα όσα μπορούμε να κάνουμε οδικώς για να παρατηρήσουμε καλύτερα το «σπίτι» μας, να συναντηθούμε με τις ρίζες μας, να γνωρίσουμε αυτά που μας διέφευγαν τόσο καιρό και να γίνουμε ένα με τη φύση, την παράδοση και την κουλτούρα μας.

Στον Αμαζόνιο… της Κύπρου

Μόλις 29 χιλιόμετρα από την πόλη της Πάφου υπάρχει ένα μέρος που ξεπερνά κάθε ανθρώπινη φαντασία. Ξεχωρίζει για την απίστευτη ειδυλλιακή ομορφιά του και δεν είναι άλλο από τον καταρράκτη του Κρεμμιώτη στην Κρήτου Τέρρα. Δεν είναι υπερβολή να πει κανείς ότι η περιοχή εκεί είναι βουτηγμένη στο πράσινο και ο καταρράκτης μοιάζει να έχει ξεγλιστρήσει από κάποιο παραμύθι, όπου οι νεράιδες έστηναν πανηγύρια και τα ραβδιά τους πυρπολούσαν με χρώματα και αρώματα τη γη εκεί.

Για τους λάτρεις -και όχι μόνο- της φύσης, της πεζοπορίας, της περιπέτειας αποτελεί τον ιδανικό προορισμό. Οι επισκέπτες μιλούν για επίγειο παράδεισο, αν και πολλοί μαρτυρούν ότι η διαδρομή δεν είναι η πιο εύκολη, ενώ συστήνουν στους επόμενους να έχουν μαζί τους έξτρα ρούχα, μαγιό και ειδικά παπούτσια. Ωστόσο το τέρμα της διαδρομής αποζημιώνει κάθε είδους ταλαιπωρία μπορεί να βιώσει ο επισκέπτης. Εδώ και δύο χρόνια περίπου ο προορισμός είναι προσβάσιμος μετά από ενέργειες του Προέδρου του Κοινοτικού Συμβουλίου της Κρήτου Τέρρα, κ. Δέρβη Χαραλάμπους, ο οποίος δήλωσε στη «Σημερινή» ότι ο αριθμός των επισκεπτών της περιοχής συνεχώς αυξάνεται. «Έχει διαμορφωθεί η διαδρομή ώστε να είναι ασφαλής για τους πεζοπόρους, ωστόσο αυτό που χρειάζεται τώρα είναι μια διέξοδος από τον καταρράκτη, ώστε οι επισκέπτες να βγαίνουν από άλλη διαδρομή, ώστε να μη γίνεται συμφόρηση. Έχουν γίνει οι μελέτες, έχουμε μιλήσει με τους αρμόδιους φορείς και ακόμη αναμένουμε να δούμε τι θα γίνει. Είναι απαραίτητη η διέξοδος για την ασφάλεια του κόσμου αλλά και της περιοχής».

Πίσω από τη δημιουργία του καταρράκτη κρύβεται ένας κάτοικος της περιοχής, ο οποίος το 1930, θέλοντας να βρει τρόπο να ποτίζει τα περιβόλια του που βρίσκονταν εκεί, σκάλισε έναν βράχο για να μπορεί να διέλθει το νερό. Χωρίς να το συνειδητοποιήσει δημιούργησε τον καταρράκτη, που όμοιός του δεν υπάρχει στο νησί. Ο καταρράκτης του Κρεμμιώτη στην Κρήτου Τέρρα ρέει ολόχρονα, δίνοντας κίνηση στους τέσσερεις νερόμυλους.

Τα φώτα στραμμένα στην Κρήτου Τέρρα

Στην αγκαλιά των ψηλών βουνοκορφών κρύβεται η Κρήτου Τέρρα. Ένα χωριό της επαρχίας Πάφου, χτισμένο σε υψόμετρο 570 μέτρων. Μικρό σε έκταση και πληθυσμό, ωστόσο τεράστιο το κάνει η φήμη του, αφού πολλά σημαίνοντα πρόσωπα έχουν την καταγωγή τους εκεί. Οι Δραγομάνοι Χ’’Γεωργάκης Κορνέσιος και Χ’’Ιωσήφ, ο Αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός, ο ήρωας της Ε.Ο.Κ.Α. Σάββας Πετρίδης, ο ποιητής Χριστόδουλος Τζιαπούρας και πολλοί άλλοι γεννήθηκαν εκεί. Ο επισκέπτης αξίζει να περιδιαβεί το χωριό, να μυηθεί στην κουλτούρα, να συναντήσει το παρελθόν, να αναβιώσει ήθη και έθιμα, να γνωρίσει μέρος της ιστορίας μας.

Το πρώτο καζίνο

Λίγοι γνωρίζουν ότι το πρώτο καζίνο στην Κύπρο λειτούργησε τον 19ον αιώνα στην Κρήτου Τέρρα. Τέθηκε σε λειτουργία το 1878 κατά την Τουρκοκρατία και σταμάτησε στις αρχές του 20ού αιώνα. Ο Σάββας Μακρίδης ήταν αυτός που γέννησε την πρωτοποριακή τότε ιδέα. Όπως γράφτηκε: «Τόλμησε το αδιανόητο για την εποχή εκείνη φέρνοντας γυναίκες από την Τουρκία, τη Συρία και τον Λίβανο, οι οποίες χόρευαν στο καζίνο κυρίως τον χορό της κοιλιάς, ενώ οι θαμώνες ασχολούνταν με το χαρτοπαίγνιο και τον τζόγο». Οι επισκέπτες ήταν Τούρκοι και η αφρόκρεμα της Μέσης Ανατολής. Οι τοιχογραφίες στο εσωτερικό του οικοδομήματος φέρουν θέματα εμπνευσμένα από την ιστορία και την παράδοση.

Απομεινάρια της ιστορίας και της παράδοσης

Στις αρχές του 20ού αιώνα κτίστηκε το γνωστό Κεφαλόβρυσο της Κρήτου Τέρρα. Το τέταρτο μεγαλύτερο της Κύπρου, το οποίο μπορούσε να αρδεύει τα τότε μεγάλα περιβόλια του χωριού. Το χωριό ξεχώριζε και για τους 15 νερόμυλούς του που άλεθαν σιτάρι και κριθάρι, όχι μόνο για τους κατοίκους του, αλλά εξυπηρετούσε και τα γύρω χωριά. Το πλυσταριό επίσης αποτελεί ένα ιστορικό πλέον μνημείο, που μαρτυρεί τις παραδόσεις των κατοίκων. Ένας χώρος ειδικά διαμορφωμένος για το πλύσιμο των ρούχων σε έξι κυκλικά ανοίγματα στον βράχο. Στο σημείο αυτό μαζεύονταν οι γυναίκες του χωριού και έπλεναν τα ρούχα τους μέχρι και τη δεκαετία του ’60. Κάθε Τρίτη, όπως πιστοποιούν λαογραφικές μαρτυρίες, στον χώρο αυτό λούζονταν οι γυναίκες του χωριού σε κάποιο κούφωμα που χαράχτηκε πάνω στον βράχο. Εκείνη την ημέρα απαγορευόταν στους άντρες να περνούν από τον δρόμο που συνόρευε με το πλυσταριό.

Τα δικά μας Μετέωρα

Πρόκειται για έναν επιβλητικό βράχο που συναντά κανείς στην είσοδο της Επισκοπής της Πάφου. Δεκατέσσερα χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Πάφου δεσπόζει στο μικρό χωριό ο περίφημος βράχος του χωριού, ο Γκρεμός της Επισκοπής. Με ύψος 70 μέτρα και μήκος 250 μέτρα αποτελεί τον μεγαλύτερο μονόλιθο όγκο της Κύπρου. Κάποτε ήταν μέρος μεγαλύτερου βράχου, ο οποίος «έσπασε» κατά τον σεισμό του 1953. Σήμερα αποτελεί μέρος του γεωλογικού συμπλέγματος Μαμωνίων και προστατευόμενο τοπίο, όχι μόνο εξαιτίας της γεωλογικής του σημασίας και ιδιαιτερότητας αλλά και για την πλούσια χλωρίδα και πανίδα που φιλοξενεί.

Ο γιγάντιος βράχος ελκύει πολλούς επισκέπτες από την Κύπρο και όλον τον κόσμο, αλλά και πολλούς καλλιτέχνες που βρίσκουν την έμπνευσή τους στην ηρεμία και γαλήνη του περιβάλλοντος. Σε αυτόν τον απόκρημνο βράχο είχε επιλέξει να ζήσει τα τελευταία χρόνια της ζωής του ο Άγιος Ιλαρίωνας ο Μέγας. Μέχρι τον σεισμό υπήρχε μια εκκλησία αφιερωμένη σε αυτόν, η οποία, ωστόσο, καταστράφηκε ως αποτέλεσμα του σεισμού. Στα ερείπιά της δεσπόζει το εικόνισμα του Αγίου, όπου οι πιστοί ανεβαίνουν για ν’ ανάψουν το κερί τους. Αισθήματα δέους αλλά και αγαλλίασης πλημμυρίζουν κάθε επισκέπτη.

Η «ατσουπόπετρα» στην Επισκοπή

Η παράδοση του νησιού συγκεντρώνεται σε κάθε μικρή κοινότητα και χωριό, η οποία παλεύει να διατηρήσει την αξία της στη διάρκεια του χρόνου και στο τσουνάμι της τεχνολογικής εξέλιξης. Η Επισκοπή Πάφου είναι ένα από αυτά τα χωριά που προσπαθεί ν’ αντέξει τα κτυπήματα της αστυφιλίας και του χρόνου. Βρίσκεται μόλις 11 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Πάφου. Είναι κτισμένη στη δυτική όχθη του ποταμού Έζουσας, σε υψόμετρο 190 μέτρων. Ανάμεσα στις σελίδες της πολύχρονης ιστορίας του χωριού ξεχωρίζει αυτή της ατσουπόπετρας.

Σύμφωνα λοιπόν με την προφορική παράδοση, ο Άγιος Ιλαρίωνας έσωσε το χωριό Επισκοπή από τον Σατανά («Ατσούπας»). Ο Ατσούπας ενοχλούσε τους κατοίκους που περνούσαν από το σημείο όπου βρίσκεται σήμερα η ατσουπόπετρα. Ο Άγιος Ιλαρίωνας άρπαξε έναν τεράστιο ογκόλιθο και τον έριξε με τέτοιο τρόπο, ώστε να κυλήσει στον βράχο και να καταπλακώσει τον Ατσούπα. Ο Ατσούπας έμεινε εγκλωβισμένος κάτω από την πέτρα και βογκούσε για πολύ καιρό. Μάλιστα οι κάτοικοι λένε πως αν περάσεις από κει μπορεί να ακούσεις τα βογγητά του.

Όπως κι αν το δεις οι επιλογές είναι αρκετές

Θαλασσινός ή βουνίσιος, οι επιλογές είναι πολλές και τα άγνωστα μέρη επίσης που προκαλούν και προσκαλούν να τα θαυμάσεις από κοντά. Θαλασσινές σπηλιές, μονοπάτια της φύσης, καταρράκτες, λίμνες, βιότοποι κ.ά. εμπλουτίζουν τη λίστα των «πρέπει να τα δούμε». Άλλωστε ο καλύτερος -από κάθε άποψη-και πρωτοποριακός καλλιτέχνης δεν είναι άλλος από την ίδια τη φύση, η οποία δημιουργεί και αφήνει τον χρόνο να τελειοποιήσει ένα αποτέλεσμα που εσύ θα «αρπάξεις» με κάθε αίσθηση για να καλύψεις βασικές σου ανάγκες. Γιατί οι διακοπές είναι μια βασική ανάγκη, που για να ικανοποιηθεί πρέπει να είναι ουσιαστικές.