Η Ευρώπη ενώπιον ιστορικών πραγματικοτήτων

Μια πρώτη ανάγνωση των όσων διαδραματίσθηκαν και αποφασίσθηκαν στη Σύνοδο Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις Βρυξέλλες καταδεικνύει πως η Ευρώπη βρίσκεται σε ένα νέο μεταίχμιο της πολυκύμαντης πορείας της. Η συμφωνία που επιτεύχθηκε για τη δημιουργία Ταμείου Ανάκαμψης της ευρωπαϊκής οικονομίας, η οποία πλήγηκε βαθύτατα από την πανδημία, και η ομόφωνη απόφαση για σύγκληση τον Σεπτέμβριο έκτακτης Συνόδου Κορυφής ειδικά για τις ευρωτουρκικές σχέσεις με φόντο την επιθετικότητα της Άγκυρας και τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, θεωρείται ιστορική. Τα τεκταινόμενα στη Σύνοδο Κορυφής διέπονται από δύο βασικές παραμέτρους, την οικονομική και τη γεωπολιτική, των οποίων η αναπόδραστη σύζευξη θα προσδιορίσει τα επόμενα δυνητικά βήματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε μια περίοδο που ο πλανήτης ταλανίζεται από ασύμμετρες απειλές, σοβαρούς ορατούς κινδύνους αλλά και παρανοϊκές πολιτικές πρακτικές.

Όσον αφορά την οικονομική παράμετρο, η δήλωση του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισιέλ μιλά αφ’ εαυτής: «Αυτή η συμφωνία θα θεωρηθεί καθοριστική στιγμή στο ταξίδι της Ευρώπης. Στην πραγματικότητα είναι η πρώτη φορά στην ευρωπαϊκή ιστορία που ο προϋπολογισμός μας θα συνδέεται σαφώς με τους στόχους μας για το κλίμα. Η πρώτη φορά που ο σεβασμός του κράτους δικαίου είναι καθοριστικό κριτήριο για τις δαπάνες του προϋπολογισμού. Και πρώτη φορά που ενισχύουμε από κοινού τις οικονομίες μας ενάντια σε μια κρίση». Στέλλοντας το μήνυμα πως «η Ευρώπη είναι ενωμένη, η Ευρώπη είναι εδώ», ο κ. Μισιέλ ουσιαστικά προδιαγράφει τον δρόμο που καλείται να βαδίσει απ’ εδώ και μπρος η Ευρωπαϊκή Ένωση. Και, ασφαλώς, αυτός δεν είναι άλλος από τον δρόμο της αναθεώρησης του ισχύοντος Ευρωπαϊκού Θεσμικού Πλαισίου.

Θεωρούμε ύψιστης σημασίας το γεγονός πως, εν μέσω συμπληγάδων, η Ευρώπη κρατήθηκε όρθια αποδεικνύοντας έμπρακτα πως έχει τα κότσια, τη βούληση και τη θέληση να πάρει όλες εκείνες τις αποφάσεις προκειμένου να προχωρήσει μπροστά με δύναμη και σιγουριά, για το χτίσιμο σε γερά θεμέλια της Ευρώπης της ασφάλειας και της αλληλεγγύης. Στον σημερινό ταραγμένο κόσμο, το χαρμόσυνο αποτέλεσμα της Συνόδου Κορυφής μπορεί κάλλιστα να αποτελέσει το εφαλτήριο για δημιουργία Ευρωπαϊκού Συντάγματος ως μοναδικού εργαλείου για επανεκκίνηση της Ευρώπης με πυλώνες την κοινή εξωτερική πολιτική, την κοινή άμυνα - ασφάλεια και την κοινωνική δικαιοσύνη, με κατάληξη την Ομοσπονδοποίηση, με προσήκοντα σεβασμό στο έθνος-κράτος. Σ’ αυτήν την τιτάνια και φιλόδοξη προσπάθεια, πρωταγωνιστικό και καθοδηγητικό ρόλο θα έχει η Γαλλία, καθώς ο Πρόεδρός της Εμμανουέλ Μακρόν έχει θέσει ως κορωνίδα των προτεραιοτήτων του τη δημιουργία μιας νέας Ευρώπης, με αιχμή του δόρατος την αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών μελών. Χαρακτηριστική είναι η ξεκάθαρη θέση του πως η έλλειψη αλληλεγγύης αποτελεί θανάσιμο κίνδυνο για την Ευρώπη, διαμηνύοντας πως «ο ιός δεν γνωρίζει σύνορα, θέλουμε να πάρουμε όλα τα μαθήματα από αυτήν την πανδημία», υπογραμμίζοντας ταυτόχρονα την ανάγκη χάραξης οδικού χάρτη για δημιουργία της ισχυρής Ευρώπης της προόδου και του δικαίου.

Όσον αφορά τη γεωπολιτική παράμετρο, η Ευρώπη παρουσιάζεται βαθύτατα θορυβημένη από τις εξελίξεις στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, η οποία μετατράπηκε σε ανεξέλεγκτη εστία πολεμικής ανάφλεξης εγκυμονώντας σοβαρούς κινδύνους για την ειρήνη και την ασφάλεια στην ευρύτερη περιοχή. Μόνιμος ταραξίας είναι η Τουρκία, οι επιθετικές και εν πολλοίς παρανοϊκές συμπεριφορές της οποίας πυροδοτούν κλίμα έντασης στις σχέσεις της με την Ελλάδα και την Κύπρο, δύο μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης που μπορούν να διασφαλίσουν απόλυτα τα ζωτικά ευρωπαϊκά συμφέροντα ενεργειακά, γεωστρατηγικά και άλλα στην περιοχή.

Φρονούμε πως ήλθε η ώρα που η Ευρωπαϊκή Ένωση με ηγέτιδα δύναμη τη Γαλλία θα προχωρήσει αποφασιστικά μπροστά για τη δημιουργία της νέας Ευρώπης, η οποία θα αφουγκράζεται τις μεγάλες αγωνίες και τις έντονες ανησυχίες των πολιτών της και παράλληλα θα αναδειχθεί ως ο μεγαλύτερος παίκτης της διεθνούς γεωπολιτικής σκακιέρας, προς όφελος της ειρήνης και της παγκόσμιας ασφάλειας. Στη διαμόρφωση αυτού του σκηνικού, Κύπρος και Ελλάδα έχουν να παίξουν σημαίνοντα ρόλο, ως αξιόπιστοι εταίροι και σύμμαχοι σε μια χρονική συγκυρία που οι Ευρωπαίοι έχουν αντιληφθεί πως η Τουρκία του Ερντογάν με τον μεγαλοϊδεατισμό της «Γαλάζιας Πατρίδας» τείνει να τινάξει στον αέρα τα μεγάλα κεκτημένα της Ευρώπης, που αναδύθηκαν μέσα από τα ερείπια και τις στάχτες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

*Δημοσιογράφος