Τρομακτικά σενάρια για τα εργασιακά από τον Νοέμβριο

Δύσκολες αποφάσεις θα κληθούν να λάβουν οι κυπριακές επιχειρήσεις μετά το πέρας της εφαρμογής των σχεδίων στήριξης της Κυβέρνησης και βεβαίως μετά τη λήξη της ρήτρας για απαγόρευση απολύσεων, που ισχύει μέχρι τις 31 Οκτωβρίου 2020. Από την 1η Νοεμβρίου, λοιπόν, οι εργοδότες θα βρεθούν στην άβολη θέση να προβούν σε επώδυνες ενέργειες, ώστε να διατηρήσουν βιώσιμες τις επιχειρήσεις τους. Τρία είναι τα σενάρια για όσες επιχειρήσεις έχουν πληγεί ανεπανόρθωτα από την πανδημία, παρά τις ενέργειες στήριξης της Κυβέρνησης: πρώτον, να προβούν σε συνεννόηση με τους εργαζομένους τους σε μειώσεις εργασιακών ωρών, κάτι το οποίο συνεπάγεται μειώσεις μισθών, δεύτερον, να αναγκαστούν να προβούν σε απολύσεις και τρίτον, να μην έχουν άλλη επιλογή από το να βάλουν λουκέτο. Όποια οδό και να ακολουθήσουν, το σίγουρο είναι ότι ο αριθμός των ανέργων στη χώρα μας θα εκτοξευθεί και πάλι στα ύψη. Ήδη τους τελευταίους μήνες, με την έξαρση της πανδημίας και την αναγκαστική εφαρμογή των περιοριστικών μέτρων και το lockdown, παρατηρούμε μία σταδιακή αύξηση της ανεργίας.

Η ανεργία το πρώτο εξάμηνο

Με βάση τα στοιχεία που τηρούνται στα Επαρχιακά Γραφεία Εργασίας, ο αριθμός των εγγεγραμμένων ανέργων στο τέλος Ιανουαρίου έφτανε τα 26.214 πρόσωπα, τον Φεβρουάριο τα 25.620, τον Μάρτιο τα 26.353, τον Απρίλιο τα 28.591 πρόσωπα, τον Μάιο τα 29.604 και στο τέλος Ιουνίου 2020 έφτασε τα 31.158 πρόσωπα. Με βάση τα στοιχεία διορθωμένα για εποχικές διακυμάνσεις, τα οποία δείχνουν την τάση της ανεργίας, ο αριθμός των εγγεγραμμένων ανέργων τον Ιούνιο 2020 μειώθηκε στα 33.538 πρόσωπα σε σύγκριση με 33.797 τον προηγούμενο μήνα.

Σε σύγκριση με τον Ιούνιο του 2019 σημειώθηκε αύξηση 12.198 προσώπων ή 64,3%, που αποδίδεται κυρίως στους τομείς των δραστηριοτήτων υπηρεσιών παροχής καταλύματος και εστίασης (αύξηση 6.880), του εμπορίου (αύξηση 1.757), των μεταφορών και αποθήκευσης (αύξηση 820), των διοικητικών και υποστηρικτικών δραστηριοτήτων (αύξηση 635), των επαγγελματικών, επιστημονικών και τεχνικών δραστηριοτήτων (αύξηση 456) και των τεχνών, διασκέδασης και ψυχαγωγίας (αύξηση 355).

Σύμφωνα με τα στοιχεία των Επαρχιακών Γραφείων Εργασίας, ο ακριβής αριθμός εγγεγραμμένων ανέργων στον τομέα των υπηρεσιών παροχής καταλύματος και υπηρεσιών εστίασης τον Ιούνιο του 2019 ήταν μόλις στους 1.972, ενώ τον φετινό Μάιο εκτοξεύθηκε στους 9.293 και τον Ιούνιο στους 8.852. Στο χονδρικό και λιανικό εμπόριο, επισκευή μηχανοκίνητων οχημάτων και μοτοσικλετών τον Ιούνιο του 2019 ήταν εγγεγραμμένοι 3.564 άνεργοι, ενώ φέτος τον Μάιο αυξήθηκαν στους 5.162 και τον Ιούνιο στους 5.321. Μεγάλη αύξηση σημειώθηκε και στον τομέα της μεταφοράς και αποθήκευσης, αφού πέρσι τον Ιούνιο οι εγγεγραμμένοι άνεργοι ήταν μόλις 600, ενώ φέτος τον Μάιο ανήλθαν στους 1.405 και τον Ιούνιο στους 1.420.

Βεβαίως, επισημαίνεται ότι, σύμφωνα με ενημέρωση του Τμήματος Εργασίας, η σύγκριση των στοιχείων από τον μήνα Μάρτιο του 2020 και μετά, με τα στοιχεία προηγούμενων μηνών, δεν θεωρείται αντικειμενική. Αυτό οφείλεται στην εφαρμογή από τη Δημόσια Υπηρεσία Απασχόλησης των έκτακτων μέτρων που ανακοινώθηκαν από το Υπουργείο Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων για διενέργεια αυτόματων ανανεώσεων των εγγεγραμμένων ανέργων και νέων εγγραφών ανέργων χωρίς φυσική παρουσία, με στόχο την αποφυγή της εξάπλωσης του κορωνοϊού.

Ο αντίκτυπος της πανδημίας

Μιλώντας για τον αντίκτυπο της πανδημίας στις κυπριακές επιχειρήσεις, ο Γενικός Γραμματέας του ΚΕΒΕ, Μάριος Τσιακκής, σε δηλώσεις του στη «Σημερινή» ανέφερε πως δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι επιπτώσεις είναι έντονες και πολύ σοβαρές. «Το γεγονός ότι για σχεδόν τρεις μήνες οι επιχειρήσεις ήταν εντελώς κλειστές, ενώ ένα μεγάλο ποσοστό τους μετά και τη χαλάρωση των περιοριστικών μέτρων υπολειτουργούν στην καλύτερη περίπτωση με το 50-60% της δυναμικής τους, σίγουρα δημιουργεί πολύ σοβαρά προβλήματα επιβίωσης και αντοχής», πρόσθεσε.

Όπως ανέφερε ο κ. Τσιακκής, σχεδόν όλες οι επιχειρήσεις έχουν μειωμένα έσοδα την ώρα που τα έξοδά τους παραμένουν σταθερά, οπότε η ρευστότητά τους είναι σχεδόν μηδενική. Αυτό, συνέχισε, τους δημιουργεί πολλά προβλήματα στο ν’ αντεπεξέλθουν και να νιώσουν ισχυρές για να μπορέσουν να διανύσουν αυτήν τη νέα κρίση που βιώνουν.

Αναφερόμενος στη στήριξη που δόθηκε στις επιχειρήσεις και τους εργαζομένους από το κράτος, ο κ. Τσιακκής είπε πως ήταν ένα θετικό στοιχείο η κάλυψη ενός μέρους του μισθολογικού κόστους μέσω των σχεδίων του Υπουργείου Εργασίας, αλλά αυτό είναι μόνο ένα μέρος του συνόλου των εξόδων μίας επιχείρησης. Οπότε, εξήγησε, δεν φτάνει μόνο η στήριξη που δόθηκε για να δημιουργήσουν κέρδος οι επιχειρήσεις ή για να καταστούν βιώσιμες σε βάθος χρόνου.

Τα τρία κακά σενάρια

Ο κ. Τσιακκής τόνισε πως «δεν υπάρχει αμφιβολία ότι πάρα πολλές επιχειρήσεις θα δυσκολευτούν να σταθούν στα πόδια τους μετά το τέλος της στήριξης. Ακόμα κι αυτές που παραμένουν ακόμη κάτω από τη στήριξη του κράτους, ουσιαστικά τους δίνεται μία παράταση για να αντέξουν». Σύμφωνα με τον ίδιο, αν η οικονομία δεν μπορέσει να επανέλθει σε κανονικούς ρυθμούς, που η εκτίμηση είναι ότι δεν θα μπορέσει λόγω του τουρισμού που δεν θα λειτουργήσει φέτος, ή της μειωμένης καταναλωτικής συμπεριφοράς του κόσμου που παίρνει μειωμένα εισοδήματα, ή ακόμα και λόγω της μείωσης του κύκλου εργασιών των εξαγωγικών αγορών στις οποίες αποτείνονται, τότε οι επιχειρήσεις θα βρεθούν δυστυχώς στη δύσκολη θέση να προχωρήσουν -σε συνεννόηση πάντα με τους εργαζομένους τους- σε αναπροσαρμογές μισθών και ωφελημάτων. Αυτό, όπως είπε, μπορεί να σημαίνει μείωση των ωρών εργασίας που θα επιφέρει κάποιαν αναπροσαρμογή στο ύψος των μισθών, ενώ κανένας δεν μπορεί να αποκλείσει ότι κάποιες επιχειρήσεις θα αναγκαστούν να προβούν σε απολύσεις. Ερωτηθείς σχετικά, ο κ. Τσιακκής είπε πως κανείς δεν μπορεί να προβλέψει αν θα έχουμε μαζικές απολύσεις, ωστόσο οι εκτιμήσεις λένε ότι δεν θα έχουμε μεγάλη αύξηση στο ποσοστό ανεργίας. Άλλωστε, πρόσθεσε, ο στόχος είναι να κρατηθούν οι θέσεις εργασίας. «Κανένας, όμως, δεν μπορεί να αποκλείσει και το σενάριο ότι ενδεχομένως κάποιες επιχειρήσεις να υποχρεωθούν να κλείσουν», συνέχισε.

Όσον αφορά τις απολύσεις που μπορεί να έγιναν το τελευταίο τρίμηνο, κατά το οποίο παρατηρήθηκε αύξηση στους εγγεγραμμένους ανέργους, ο κ. Τσιακκής είπε πως υπάρχουν επιχειρήσεις που είχαν αξιολογήσει τα κυβερνητικά σχέδια και τις συνεπακόλουθες δεσμεύσεις που θα αναλάμβαναν και συνειδητά επέλεξαν να μην αξιοποιήσουν τα σχέδια στήριξης, για να έχουν το δικαίωμα είτε να προβούν σε απολύσεις είτε να μειώσουν τους μισθούς. Η δεύτερη κατηγορία είναι επιχειρήσεις που δεν τα κατάφεραν ν’ αντεπεξέλθουν και αναγκαστικά έβαλαν λουκέτο, ενώ κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει το ενδεχόμενο ότι υπάρχουν και εταιρείες που εντάχθηκαν στα σχέδια, έλαβαν την κυβερνητική στήριξη και παράνομα προχώρησαν σε απολύσεις.

Σε ερώτηση τι πρέπει να κάνουν οι επιχειρήσεις μετά το τέλος της παροχής στήριξης από το κράτος, ο κ. Τσιακκής είπε πως το ΚΕΒΕ συμβουλεύει τα μέλη του ότι πλέον με βάση την ισχύουσα κατάσταση στην οποία βρίσκεται η κάθε εταιρεία θα πρέπει να κάνει έναν επανασχεδιασμό και επαναπρογραμματισμό. «Να λάβει κάποιες αποφάσεις αυτοσυντήρησης και να προβεί σε προληπτικές κινήσεις, ώστε να μη βρεθεί στη δύσκολη θέση να κλείσει. Για παράδειγμα, όπως έγινε και το 2013, όταν αρκετές εταιρείες μείωσαν τις ώρες και τους μισθούς, ώστε να μην προχωρήσουν σε απολύσεις. Υπάρχει βέβαια και το ενδεχόμενο της καθολικής μείωσης μισθών πάντα μετά από συνεννόηση με τους υπαλλήλους, για να μειωθεί το κόστος, ενώ η άλλη επιλογή είναι να μειωθεί το προσωπικό», κατέληξε.

Ο διπλός στόχος των συντεχνιών

Από πλευράς του ο ΓΓ της ΣΕΚ, Ανδρέας Μάτσας, ερωτηθείς πώς θα προστατευθούν οι εργαζόμενοι από το ενδεχόμενο μαζικών απολύσεων, δήλωσε στη «Σ» πως ήδη υπάρχουν κάποια κρούσματα, μεμονωμένα μεν, με τις συντεχνίες να προσπαθούν να αποτρέψουν τη δημιουργία μίας τέτοιας τάσης. Όπως ανέφερε ο κ. Μάτσας, υπάρχει μερίδα εργοδοτών που προειδοποιούν ότι θα προβούν σε απολύσεις μετά τη λήξη της στήριξης, θέλοντας έτσι να ασκήσουν πίεση στην Κυβέρνηση για να συνεχίσει την παροχή στήριξης και σε άλλους τομείς πέραν του τουρισμού. Από την άλλη, όπως είπε, «ήδη αρκετοί τομείς της οικονομίας έχουν επαναδραστηριοποιηθεί, ενώ με δεδομένο ότι υπήρχε σημαντική αύξηση στον κύκλο εργασιών από τον Ιανουάριο μέχρι τον Μάρτιο και στη βιομηχανία και στο χονδρικό και λιανικό εμπόριο, ενώ την περίοδο της ύφεσης για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα οι μισθοί στηρίχθηκαν από το κράτος, θεωρούμε ότι η πλειοψηφία των εργοδοτών θα είναι σε θέση να στηρίξουν την απασχόληση, ώστε να μπορέσουμε να μπούμε στο 2021 δημιουργώντας τις προοπτικές για ανάκαμψη της οικονομίας». Σύμφωνα με τον κ. Μάτσα, ο στόχος των συντεχνιών είναι διπλός: αφενός να προστατέψουμε την απασχόληση στον μέγιστο δυνατό βαθμό και την ίδια στιγμή να διασφαλίσουμε ότι υπάρχει σεβασμός των μισθολογικών και άλλων συλλογικών συμβάσεων, ώστε να δημιουργηθεί μια πιο έντονη δυνατότητα στήριξης της οικονομίας.