Η μάχη της Λευκωσίας
Σκοπός του παρόντος άρθρου είναι η απότιση φόρου τιμής στους ηρωικούς νεκρούς της τουρκικής εισβολής, τους αγνοουμένους και τους μαχητές (αξιωματικούς και οπλίτες), καθώς και η υπογράμμιση της σημασίας της ηγεσίας κάθε επιπέδου διοίκησης στις ένοπλες δυνάμεις της ΕΦ κατά τη διάρκεια της Β’ φάσης της τουρκικής εισβολής.
Είναι γνωστή σε όλους η αποδιοργάνωση της ΕΦ και ο απόλυτα λανθασμένος, αν όχι προδοτικός, τρόπος που η τότε ηγεσία του ΓΕΕΦ αντέδρασε στην τουρκική επιθετικότητα την 20ήν Ιουλίου 1974, επιτρέποντας στην Τουρκία να αποβιβαστεί στις ακτές της Κερύνειας, να προκαλέσει μεγάλο αριθμό αθώων θυμάτων και να καταλάβει μεγάλο μέρος της κυπριακής επικράτειας, παραβιάζοντας τη συμφωνηθείσα εκεχειρία.
Την 8η Αυγούστου 1974 ο Υποστράτηγος Ευθύμιος Καραγιάννης ανέλαβε την ηγεσία της ΕΦ και συνέταξε τα επιχειρησιακά της σχέδια, αφού πρώτα εκτίμησε την κατάσταση στο έδαφος. Την ασφάλεια και άμυνα της πρωτεύουσας ανέλαβε τη νύκτα της 14ης Αυγούστου ο τότε Συνταγματάρχης Γεώργιος Αζίνας, που διηύθυνε της επιχειρήσεις εκ του σύνεγγυς, έχοντας πλήρη εικόνα της ζώνης επιχειρήσεων.
Επιδίωξη των Τούρκων εισβολέων ήταν η κατάληψη της πρωτεύουσας της ΚΔ για να επιτύχουν μεγαλειώδη νίκη και να σύρουν την Κυβέρνηση σε παράδοση. Απέτυχαν, όμως, χάρις στον ηρωισμό και στην αυτοθυσία των υπερασπιστών της πρωτεύουσας. Οι υπερασπιστές της γραμμής από τον Γερόλακκο μέχρι την Αγλαντζιά κράτησαν τους Τούρκους εκτός της ελεύθερης Λευκωσίας, προκαλώντας τους πολύ μεγάλες απώλειες σε έμψυχο και άψυχο υλικό, ιδιαίτερα στην περιοχή του στρατοπέδου της ΕΛΔΥΚ, τα υψώματα της Σχολής Γρηγορίου και βορείως του κυκλικού κόμβου Κολοκασίδη από τους τρεις Λόχους της ΕΛΔΥΚ υπό τη Διοίκηση του Αντισυνταγματάρχη Σταυρουλόπουλου Παναγιώτη, που είχαν τεθεί υπό διοίκηση της ΙΙΙ ΑΤΔ από της 11ης Αυγούστου, το 212ΤΠ υπό τη Διοίκηση του Ταγματάρχη Αχιλλίδη Κωνσταντίνου με Λοχαγούς τους Α. Πασιαρδή, Γ. Χατζηδαμιανού και Υπολοχαγό Κ. Μιχόπουλο και το τμήμα του Υπολοχαγού Πολύζου (υπό Διοίκηση στο 212ΤΠ από την 15η Αυγούστου 1974), χωρίς με αυτή μου την αναφορά να θέλω να υποβαθμίσω την προσφορά των Μονάδων 211ΤΠ υπό τη Διοίκηση του Αντισυνταγματάρχη Λιαναντωνάκη Εμμανουήλ, 336ΤΠ υπό τη Διοίκηση του Ταγματάρχη Αλευρομάγειρου Δημήτριου, Λόχου του Λοχαγού Λιγουδιστιανού στην περιοχή του ξενοδοχείου Λήδρα Πάλας, και υπό τον Αντισυνταγματάρχη Κανναβά το 391ΤΠ (τέθηκε υπό τη διοίκηση της ΙΙΙ ΑΤΔ την 15η Αυγούστου) στην περιοχή βορείως του κυκλικού κόμβου της οδού Λευκωσίας - Αμμοχώστου, του Ουλαμού Αεμάτων Τ-34 Δυτικά της Σχολής Γρηγορίου καθώς και της 187 ΜΠΠ υπό τη Διοίκηση του Αντισυνταγματάρχη Ταραντίλη Παναγιώτη που υποστήριζε με τα πυρά της στην περιοχή ΕΛΔΥΚ – ΚΟΛΟΚΑΣΙΔΗ και της 184ΠΠΠ υπό τη Διοίκηση του Ταγματάρχη Σεβασλίδη Κωνσταντίνου, που προκάλεσαν μεγάλες απώλειες στον εχθρό. Αξίζει να σημειωθεί η είσοδος στη μάχη του Συγκροτήματος του Άνχη Κατερινάκη (386ΤΠ – 396ΤΠ) τις απογευματινές ώρες της 16ης Αυγούστου, αρχικά, του 386 ΤΠ υπό τη Διοίκηση του Ταγματάρχη Παναγόπουλου Κωνσταντίνου προς ενίσχυση και στη συνέχεια προς αντικατάσταση του συνεχώς μαχόμενου 212ΤΠ. Παράλειψη θα ήταν να μη μνημονευθεί η προσφορά των τμημάτων του ΛΒΟ και της Ομάδας Αντιαρματικών της Α’ Μοίρας Καταδρομών (Α’ΜΚ) υπό τον Ανθυπολοχαγό Νίκο Κοιμτζόγλου, που τέθηκε υπό την διοίκηση του 212ΤΠ. Αξίζει να σημειωθεί ότι για τη μάχη της Λευκωσίας και τη σκληρή άμυνα του 212ΤΠ και της Διμοιρίας Α/Τ της Α’ ΜΚ γίνεται αναφορά και στο βιβλίο PHASE LINE ATTILA, που εκδόθηκε από το US Marine Corps University Press to 2020.
Οι τουρκικές απώλειες ήταν πολύ μεγάλες, παρά τις λυσσαλέες συνεχείς επιθέσεις με άρματα μάχης, ακολουθούμενα από πεζικό της ΤΟΥΡΔΥΚ και άλλων δύο Ταγμάτων Πεζικού και με υποστήριξη πυρών πυροβολικού και βαρέων όλμων. Επιγραμματικά, αυτοί οι ήρωες έσωσαν τη Λευκωσία.
Το πλέον αξιοσημείωτο μετά τη γενναιότητα και την αυταπάρνηση των ηρωικών μαχητών ήταν η Διοίκηση σε όλα τα επίπεδα από την Ομάδα μέχρι την ΙΙΙ ΑΤΔ. Όλοι οι Διοικητές ήταν εγγύς των τμημάτων που διοικούσαν, είχαν πλήρη γνώση της τακτικής καταστάσεως και διηύθυναν τα τμήματά τους κατά τρόπον που επέτυχαν απώλειες στον εχθρό και τον εμπόδισαν να επιτύχει τον αντικειμενικό του σκοπό.
Είναι πρώτιστης σημασίας η αμεσότητα στην επικοινωνία μεταξύ των διοικήσεων κατά τις επιχειρήσεις και φυσικά η γνώση του πεδίου της μάχης και η παρακολούθηση της εξέλιξης των επιχειρήσεων. Την αντίθετη περίπτωση, δυστυχώς, είχαμε στην πρώτη φάση της τουρκικής εισβολής.
