ΔΗΚΟ: Μια μακρόχρονη ιστορία διασπάσεων

Θα ήταν παράδοξο, τα πολιτικά κόμματα, ως εκφράσεις των κοινωνικών διεκδικήσεων και συμφερόντων, να μείνουν ανέπαφα από τους κλυδωνισμούς μιας διαταραγμένης, γεμάτης αντιθέσεις και ανταγωνισμούς, κοινωνικής και πολιτικής ιστορίας.

Η ιστορία των κυπριακών πολιτικών κομμάτων, ως μέρος της ευρύτερης πολιτικής ιστορίας, βρίθει ανταγωνισμών, που οδήγησαν, συχνά, σε εσωτερικές διασπάσεις, προκαλώντας νέες πολιτικές συσσωματώσεις, αναδιατάξεις και μετασχηματισμούς.

Η πρόσφατη εσωκομματική κρίση στο Δημοκρατικό Κόμμα, που οδήγησε στην αποχώρηση πέντε σημαινόντων κομματικών στελεχών -των βουλευτών Μαρίνου Μουσιούττα, Άγγελου Βότση, Γιώργου Προκοπίου, του αντιπροέδρου Αλέκου Τρυφωνίδη και του μέλους της Κεντρικής Επιτροπής, Χρίστου Τσίγκη-, είναι μόνον ένα ακόμα δυσάρεστο επεισόδιο σε μια μακρά ιστορία εσωκομματικών αντιπαραθέσεων και διενέξεων, που με τα εκρηκτικά αποτελέσματά τους αναδιαμόρφωσαν όχι μόνον τον κομματικό, αλλά και τον ευρύτερο πολιτικό χάρτη.

Ιστορικό διασπάσεων

Το Δημοκρατικό Κόμμα, στην πολυκύμαντη ιστορία του, έχει να επιδείξει μια… πλούσια προϊστορία διαγραφών, διασπάσεων και αποχωρήσεων, που σημάδεψαν, σε σημαντικό βαθμό, την πολιτική του φυσιογνωμία.

Ιστορικά, οι πρόσφατες αποχωρήσεις αποτελούν το δέκατο, στη σειρά, σημαντικό επεισόδιο διαγραφών και αποχωρήσεων κορυφαίων στελεχών του Δημοκρατικού Κόμματος, το οποίο είναι αξιοσημείωτο ότι παρουσιάζει, περισσότερο απ' όλα τα κυπριακά κόμματα, μια… ενδημική έφεση στην παθογένεια των διασπάσεων. Κυρίως, ως αποτέλεσμα δύο βασικών παραγόντων: από τη μια, της ενδιάθετης ρευστότητας και ασάφειας ως προς την ιδεολογική του ταυτότητα, καθώς διεμβολίζεται, ιδεολογικά, τόσο από τα αριστερά όσο και από τα δεξιά, σ' ένα αμφίπλευρο ιδεολογικό εκκρεμές ανάμεσα στους δύο κυρίαρχους ιδεολογικοπολιτικούς πόλους, και, αφετέρου, λόγω της σχεδόν ψυχαναγκαστικής καθήλωσης στην εξουσιαστική του αναφορά, η οποία οξύνει, σε βαθμό διάσπασης, τους αγώνες για την εξουσία στο εσωτερικό του.

«Στο ΔΗΚΟ ανήκει και αυτή η… κρίση»

Παραφράζοντας το διάσημο ΔΗΚΟϊκό επινίκιο σύνθημα έπειτα από σχεδόν κάθε εκλογική αναμέτρηση «στο ΔΗΚΟ ανήκει και αυτή η νίκη», θα τραγουδούσαμε μαζί με τους ερανιστές των παραπολιτικών κουτσομπολιών, «στο ΔΗΚΟ ανήκει και αυτή η… κρίση».

Οι νίκες και οι κρίσεις, οι… δίδυμες, αυτές, Ερινύες του Δημοκρατικού Κόμματος, διαδέχονται ακατάπαυστα η μια την άλλη στο μεγάλο κόμμα του Κέντρου, ή συνυπάρχουν αξεδιάλυτα ως εκφάνσεις μιας μονίμως πολεμικής προέλασης προς το διαγούμισμα των λαφύρων της εξουσίας…

Πώς ορίζεται όμως αυτή η κρίση; Κατά τι προάγεται πολιτικά; Είναι κρίση ιδεολογικών προσεγγίσεων και ταυτότητας; Είναι κρίση συγκρουόμενων εξουσιαστικών προταγμάτων και διαφορετικών προσωπικών διαδρομών; Είναι κρίση για το ίδιο το δέον της πολιτικής; Ή, μήπως, περιέχουσα όλα αυτά, είναι η κρίση μιας προϊούσας υπαρξιακής αποξένωσης ανάμεσα στους δύο κεντρικούς πολιτικούς πόλους που συγκρότησαν το Δημοκρατικό Κόμμα ως πολιτικό οργανισμό μετά το αναγκαίο, πλην… διαθλαστικό μπόλιασμά του, από την Ένωση Κέντρου του Τάσσου Παπαδόπουλου το 1985;

Όπως έδειξε η πορεία του ΔΗΚΟ έπειτα από την έκλειψη των δύο ιστορικών ηγετών του, καθώς εισερχόταν στην ολισθηρή κονίστρα των επιγόνων και την… ανίερη σκυταλοδρομία των ιερών κληροδοτημάτων, η φερόμενη κομματική συνοχή του δεν ήταν τίποτε άλλο από την ασταθή συνύπαρξη δύο δραματικά ασύμπτωτων κόσμων σε αντίθετες τροχιές, που διασταυρώνονταν συγκρουσιακά, προκαλώντας ανεξάλειπτους κραδασμούς στο κόμμα, χωρίς δυνατότητα σύνθεσης των αντιθέσεων.

Από το 1972 που ο Ζοζέ Ζιοβανί γύρισε τη φημισμένη ταινία του «Δυο ξένοι στην ίδια πόλη», το Δημοκρατικό Κόμμα βάλθηκε να λειτουργεί ως η πολιτική… μεταφορά αυτού του δραματικού φιλμ νουάρ και μάλιστα με απρόοπτες έως κωμικοτραγικές εναλλαγές και συμφύρσεις ρόλων, καθώς κανείς δεν μπορεί να αντιληφθεί ξεκάθαρα ποιος από την πάλαι ποτέ και νυν ηγεσία του κόμματος υποδύεται τον… Ζαν Γκαμπέν, τον Μπαρτ Ρέινολντς, τον Αλέν Ντελόν, τον Μισέλ Μπουκέ, τη Μίμσι Φάρμερ κ.ά.

Όλην αυτήν τη χρονική περίοδο το ΔΗΚΟ ταλανιζόταν από ανεπίλυτες διελκυστίνδες όσον αφορά μια σειρά θεμελιωδών ζητημάτων: από τη θεώρηση του Κυπριακού και τον ρόλο του κόμματος στην πολιτική ζωή, έως την εσωκομματική λειτουργία, το περιεχόμενο και τη ροπή της κεντρώας ιδεολογικής του αναφοράς, τη σχέση με τα δύο μεγάλα κόμματα, περιενδυμένες την εκρηκτική γόμωση ετερόκλητων προσωπικών και προσωποπαγών προταγμάτων που ρηγμάτωναν ανεπίστροφα την κομματική συνοχή.

Ετερότροπες διαπλεύσεις

Κυρίαρχη εικόνα αποτέλεσε ένα σκηνικό «οριζόντιων και κάθετων αναστατώσεων», με την ανάδειξη και διάχυση στο κομματικό σώμα ετερότροπων διαπλεύσεων από διάφορα στελέχη, με την επίκληση, εκάστοτε, ποικιλώνυμων ιδεολογικών και πολιτικών διαφορισμών.

Και, όπως διαφάνηκε εκ του αποτελέσματος, επρόκειτο για την αδιάλειπτη και, εν τέλει, αξεπέραστη και διαλυτική αντίθεση ανάμεσα σε δύο διαφορετικούς τρόπους σκέψης, που απέτυχαν να συναρθρωθούν στη σάρκα ενός κοινού και ομόθυμα υποκινητικού πολιτικού διανοήματος. Η οποία επέδρασε καταλυτικά τόσο στη δημόσια εικόνα, όσο και στην έκφραση του πολιτικού λόγου του κόμματος, αποκρυσταλλωνόμενη στη διαβρωτική προσήλωση στις αμφίπλευρες διαπλεύσεις, στις αμφισημίες πολιτικών και λόγων και στα double mind games των ανειρήνευτων παικτών του.

Ήταν μοιραίο, όλα αυτά τα ετερόκλητα και ασυναίρετα διαβήματα να προκαλέσουν μια διαρθρωτικού τύπου «κρίση αντιπροσωπευτικότητας», τόσο επί ηγεσίας Μ. Καρογιάν όσο και επί ηγεσίας Ν. Παπαδόπουλου (όπου η ηγεσία δεν μπόρεσε ή δεν θέλησε να αντιπροσωπεύσει το όλον ΔΗΚΟ), η οποία οδήγησε στην πρόσφατη διάσπαση, η ένταση και το μέγεθος της οποίας ίσως δεν έχει προηγούμενο στην ιστορία του κόμματος, καθώς, αυτό, έχει απολέσει το εν τρίτο της κοινοβουλευτικής του ομάδας. Παραμένει, δε, ανοικτό το ενδεχόμενο να επακολουθήσει η συντεταγμένη έξοδος και άλλων στελεχών, που συμμερίζονται τους προβληματισμούς και τη δυσαρέσκεια των πέντε αποχωρησάντων.

Η… ημιτελής διάσπαση

Από μιαν άποψη, οι τελευταίες αποχωρήσεις αποτελούν την ολοκλήρωση της ημιτελούς διάσπασης του κόμματος μετά την ανάληψη της ηγεσίας από τον Νικόλα Παπαδόπουλο τον Δεκέμβριο του 2013, με βασικούς σταθμούς την αποχώρηση, τον Μάρτιο του 2014, λόγω της απόφασης του Δημοκρατικού Κόμματος για αποχώρηση από την Κυβέρνηση ΔΗΣΥ, των τότε υπουργών Φώτη Φωτίου, Κυριάκου Κενεβέζου, Πέτρου Πετρίδη, που ακολούθησαν τον ήδη αποχωρήσαντα Υπουργό Εμπορίου και Ενέργειας, Γιώργο Λακκοτρύπη, και το μεγάλο κύμα διαγραφών και παραιτήσεων τον Φεβρουάριο του 2018, με σειρά ιστορικών και προβεβλημένων στελεχών του ΔΗΚΟ να βρίσκονται εκτός παράταξης, προεξάρχοντος του τέως προέδρου του κόμματος και τέως Προέδρου της Βουλής, Μάριου Καρογιάν, της τέως ευρωβουλευτού Αντιγόνης Παπαδόπουλου, της τέως βουλευτού Αθηνάς Κυριακίδου, και αρκετών άλλων στελεχών όπως οι Γιάννος Λακκοτρύπης, Χρίστος Φλουρέντζος, Μαρίνος Κλεάνθους, Τάκης Γαβριηλίδης κ.ά. Προηγήθηκε η αποχώρηση του Κίκη Θεοδότου και οι αποχωρήσεις του πρώην κυβερνητικού εκπροσώπου επί διακυβέρνησης Τάσσου Παπαδόπουλου, Βασίλη Πάλμα, και του αντιπροέδρου του κόμματος, Χρίστου Πατσαλίδη, το 2017.

Η τελευταία εξέλιξη δεν ήρθε ως κεραυνός εν αιθρία, αφού κυοφορείτο από μακρού, με φόντο και τις εσωκομματικές διεργασίες ενόψει των κρίσιμων βουλευτικών εκλογών του ερχόμενου Μαΐου. Οι «πέντε» καταλογίζουν στον Πρόεδρο του ΔΗΚΟ αυταρχισμό στην άσκηση της ηγεσίας, παραγκωνισμό στελεχών, κατάργηση της λειτουργίας των συλλογικών οργάνων, ανακόλουθες και αλλοπρόσαλλες πολιτικές και προώθηση του ολιγομελούς «περιγύρου» του εις βάρος των καλώς νοουμένων συμφερόντων του κόμματος.

Από την πλευρά της, η ηγεσία του ΔΗΚΟ κάνει λόγο για οργανωμένη αποστασία, ενορχηστρωμένη από το Προεδρικό και την Πινδάρου, καταγγέλλοντας τους «5» για προσωπικές φιλοδοξίες και ατζέντες, οι οποίες τέθηκαν υπεράνω του κομματικού συμφέροντος, παραμονές, μάλιστα, μιας κρίσιμης εκλογικής αναμέτρησης για το κόμμα.

Προσώρας, τα πέντε στελέχη διαμηνύουν πως θα κινηθούν αυτόνομα, με κύριο στόχο τη δημιουργία μιας ανεξάρτητης και ανοικτής πολιτικής πλατφόρμας, τις αρχές και το πλαίσιο της οποίας θα εξαγγείλουν προσεχώς (πιθανόν αρχές Σεπτεμβρίου), αναμένοντας πως στο κάλεσμά τους θα ανταποκριθούν και άλλα δυσαρεστημένα ή ανενεργά, αυτήν τη στιγμή, στελέχη του Δημοκρατικού Κόμματος, όπως ο Νίκος Κλεάνθους κ.ά., καθώς και πρόσωπα από τον ευρύτερο χώρο του Κέντρου, τα οποία βρίσκονται σε αναζήτηση ενός νέου ιδεολογικοπολιτικού χώρου. Ταυτόχρονα, ενώ αποκλείουν, για την ώρα, την οργανική ένταξη στη ΔΗΠΑ του Μάριου Καρογιάν, θεωρούν, ωστόσο, αναπόδραστη και επιβεβλημένη τη διαμόρφωση ενός διαύλου επικοινωνίας ανάμεσα στις δύο πλευρές, με στόχο τη διερεύνηση των προοπτικών συμπόρευσης ενόψει των Βουλευτικών του Μαΐου 2021. Μακροπρόθεσμος στόχος, όπως χαρακτηριστικά μας λέχθηκε, είναι η δημιουργία ενός ισχυρού και διευρυμένου κεντρώου μετώπου, το οποίο να διαδραματίσει ουσιαστικό ρόλο στις διεργασίες για τις προεδρικές εκλογές του 2023.

Όσον αφορά την κοινοβουλευτική λειτουργία των τριών βουλευτών που αποχώρησαν, αυτή θα είναι «σύμμορφη προς τις αρχές της κοινοβουλευτικής υπευθυνότητας που επέδειξαν καθ’ όλη τη διάρκεια του κοινοβουλευτικού τους βίου», υποστηρίζοντας ό,τι συμφωνούν, είτε αυτό προέρχεται από την Κυβέρνηση είτε από την αντιπολίτευση.

Στρατηγική εξωστρέφειας

Την ίδια ώρα, με στρατηγική «εξωστρέφειας» απαντά η ηγεσία του Δημοκρατικού Κόμματος, επιχειρώντας να δημιουργήσει ερείσματα στο ευρύτερο πολιτικό σκηνικό, με επίκεντρο την επαναπροσέγγιση με το ΑΚΕΛ, ενώ προβαίνει σε κινήσεις και στο εσωτερικό του κόμματος, με στόχο να περιφρουρήσει την ήδη διαρραγείσα κομματική συνοχή και την εκτόνωση της κρίσης.

Όπως επισήμανε στην εφημερίδα μας καλά ενημερωμένη κομματική πηγή, θα ήταν ολέθριο για το κόμμα να περικλειστεί σε μιαν άγονη και φθοροποιό εσωστρέφεια, ενόψει, μάλιστα, των κρίσιμων εκλογικών αναμετρήσεων που ακολουθούν, ενώ εξέφρασε την πεποίθηση ότι η βάση του ΔΗΚΟ ελάχιστα θα επηρεαστεί από τη νέα διάσπαση, διατηρώντας τη συνοχή της, όπως απέδειξε και στις τελευταίες εκλογικές αναμετρήσεις.

Την ίδια ώρα, στους στρατηγικούς σχεδιασμούς της ηγεσίας, μετά το ξεκαθάρισμα στο εσωκομματικό power game, σημασιολογούνται ως εξόχως καθοριστικές οι βουλευτικές εκλογές του 2021, «εκεί όπου αναμένεται, ασφαλώς, να αναδιαμορφωθεί ο χάρτης του πολιτικού σκηνικού αλλά και να ξεκαθαρίσουν οι ευρύτεροι κομματικοί συσχετισμοί», με το βλέμμα στραμμένο στην προεδρική αναμέτρηση του 2023.