Περιβάλλον

Τι είναι τα γνωστά «φύτζια» που συναντάμε στις παραλίες;

Η μηχανική απομάκρυνσή τους με τη χρήση βαρέων μηχανημάτων είναι μια συνηθισμένη πρακτική στη Μεσόγειο, με συνεπακόλουθο να χάνονται όλα τα πλεονεκτήματα της παρουσίας θημώνων Ποσειδωνίας

Στην πραγματικότητα δεν είναι φύκια (ή φύτζια) και σίγουρα δεν είναι ακαθαρσίες. Είναι φύλλα Ποσειδωνίας (Posidonia oceanica), του θαλάσσιου ενδημικού φανερόγαμου φυτού της Μεσογείου. Η Ποσειδωνία σχηματίζει υποβρύχια λιβάδια, τα οποία κατέχουν εξέχοντα ρόλο στη διατήρηση της θαλάσσιας βιοποικιλότητας του νησιού μας και συνεισφέρουν στη διατήρηση καθαρών και υγειών θαλασσών και ακτών.

Τα φύλλα της ξεβράζονται κατά μήκος των ακτών κατά τα τέλη φθινοπώρου και αρχές καλοκαιριού, δημιουργώντας τους γνώριμους σχηματισμούς των θημώνων Ποσειδωνίας, όπως είναι η ορθή τους ορολογία. Οι θημώνες, αναμειγμένοι με το υπόστρωμα της παραλίας, σχηματίζουν φυσικά φράγματα που προστατεύουν τις ακτές από τη διάβρωση, ενώ ταυτόχρονα αποτελούν σημαντικό καταφύγιο για πλήθος οργανισμών και παράλληλα εμπλουτίζουν το οικοσύστημα με οργανική ύλη.

Στο πλαίσιο προηγούμενου ευρωπαϊκού προγράμματος (POSBEMED), διαπιστώθηκε πως η λανθασμένη αντίληψη των χρηστών των παράκτιων περιοχών, ότι δηλαδή η παρουσία θημώνων Ποσειδωνίας έχει αρνητικό εμπορικό και αισθητικό αντίκτυπο ή ακόμη και ότι αποτελούν εστία μόλυνσης, οδηγεί στην απομάκρυνσή τους από τις παραλίες, από τις αρμόδιες Αρχές. Η μηχανική απομάκρυνσή τους με τη χρήση βαρέων μηχανημάτων (π.χ. εκσκαφείς) είναι μια συνηθισμένη πρακτική στη Μεσόγειο, με συνεπακόλουθο να χάνονται όλα τα πλεονεκτήματα της παρουσίας θημώνων Ποσειδωνίας που προαναφέρθηκαν. Επιπλέον, η απομάκρυνση των ξεβρασμένων φύλλων αλλοιώνει ένα σημαντικό χαρακτηριστικό, που αντιπροσωπεύει το φυσικό μεσογειακό τοπίο.

Τι είναι το POSBEMED2

Το πρόγραμμα POSBEMED2 συγχρηματοδοτείται από τα Πρόγραμμα Διακρατικής Συνεργασίας Μεσογειακού Χώρου (INTERREG MED 2014-2020) και αποσκοπεί στην προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης σε προστατευόμενες περιοχές, όπου συναντώνται θημώνες Ποσειδωνίας, σε συνεργασία με αρμόδιους κρατικούς και τοπικούς φορείς. Στο έργο συνεργάζονται οργανισμοί από τη Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία, Κροατία, Ελλάδα και Κύπρο. Στην Κύπρο συντονιστής του έργου είναι το Περιβαλλοντικό Κέντρο Ερευνών - Ενάλια Φύσις, σε συνεργασία με τον Δήμο Λάρνακας και το Τμήμα Περιβάλλοντος. Το έργο ξεκίνησε από τον Νοέμβριο του 2019 και θα ολοκληρωθεί τον Ιούνιο του 2022.

Βασικοί στόχοι του POSBEMED2 είναι:

1) Να παρέχει σωστή ενημέρωση για την προέλευση και τα οφέλη που αποδίδονται στην παρουσία των θημώνων Ποσειδωνίας, προς τους άμεσα εμπλεκόμενους αλλά και προς το ευρύ κοινό.

2) Να παρέχει ενημέρωση και εκπαίδευση προς τους φορείς που διαχειρίζονται περιοχές με θημώνες Ποσειδωνίας, ενισχύοντας έτσι τις γνώσεις και δεξιότητές τους σε σχέση με την εφαρμογή πρακτικών φιλικών προς τους θημώνες.

3) Να εισηγηθεί και να δοκιμάσει μεθοδολογία, η οποία θα συνδυάζει την παρουσία των θημώνων Ποσειδωνίας, ώστε να αποκομίζονται τα οφέλη που προσφέρουν, ενώ ταυτόχρονα η χρήση της παραλίας θα παραμένει ανεπηρέαστη.

*Ερευνητής στο Περιβαλλοντικό Κέντρο Ερευνών - Ενάλια Φύσις