Το διακύβευμα του τομέα των ακινήτων

Με την καθημερινότητα πλέον να αλλάζει σε βαθμό που κάνεις δεν ανέμενε, από τα πιο απλά και καθημερινά πράγματα (όπως η ανθρώπινη επαφή) μέχρι τον τρόπο που λειτουργεί ο επιχειρηματικός κόσμος, αναμφίβολα η μετά COVID-19 εποχή θα επιφέρει τεράστιες αλλαγές. Αν και η πανδημία έχει οδηγήσει σε μιαν απροσδιόριστη αβεβαιότητα σε παγκόσμιο επίπεδο, ωστόσο, θα πρέπει να αναγνωρίσουμε και ενδεχομένως να εκμεταλλευτούμε τις ευκαιρίες που δημιούργησε, λαμβάνοντας πάντα υπόψη και τη γνωστή ρήση του Δαρβίνου «It is not the strongest species that survive, nor the most intelligent, but the one most responsive to change».

Μέσα στην πανδημία έχουμε όλοι διαπιστώσει την αυξημένη σημασία της τεχνολογίας (π.χ. αύξηση στην ηλεκτρονική κατανάλωση και υπηρεσίες), ενώ η τηλεργασία και η τηλεκπαίδευση έχουν γίνει πλέον το νέο πρότυπο. Καθώς τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε μια στροφή προς θέματα διαχείρισης του περιβάλλοντος, κοινωνίας και εταιρικής διακυβέρνησης (Environmental, Social and Governance - ESG), αναμένεται ότι μετά την πανδημία θα υπάρξει μια αυξητική τάση προς αυτά τα θέματα. Σίγουρα, η κατανόηση των μακροπρόθεσμων επιδράσεων και η ανταπόκριση σε αυτές τις νέες τάσεις θα είναι σημαντική για την επιτυχή μετεξέλιξη στη νέα πραγματικότητα.

Αδιαμφισβήτητα, τα οφέλη στην κυπριακή οικονομία από τον τομέα των ακινήτων είναι μεγάλα. Ως ένας από τους κύριους πυλώνες της, θα πρέπει να ανταποκριθεί επαρκώς και τάχιστα στη νέα πραγματικότητα. Στο πλαίσιο της τελευταίας έκδοσης της έκθεσης KPMG Cyprus Real estate market Report – The Insights, και μέσα από τη «σφυγμομέτρηση» της αγοράς με επαγγελματίες του κλάδου ακινήτων, η οποία πραγματοποιήθηκε τον Ιούνιο, αναμένεται ότι ο παράγοντας «Proptech» (π.χ. διαδικτυακές δημοπρασίες ακινήτων, εικονικές περιηγήσεις, «έξυπνα» κτήρια, κ.λπ.) θα έχει λιγότερη επιρροή σε ό,τι αφορά την πορεία του τομέα μέσα στους επομένους 12 μήνες. Από την άλλη, οι ξένες επενδύσεις και η ψυχολογία των καταναλωτών αναμένεται να έχουν μεγαλύτερη επίδραση στον τομέα.

Κάποιος θα μπορούσε να υποστηρίξει ότι οι παράγοντες αυτοί είναι αλληλένδετοι. Κοιτάζοντας, όμως, πώς ο τομέας των ακινήτων έχει διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια στην τοπική αγορά, διαπιστώνουμε μια έμφαση σε «Proptech», πάρα την άποψη των επαγγελματιών του κλάδου ότι ο εν λόγω παράγοντας θεωρείται λιγότερο σημαντικός για τον τομέα. Αυτό δεν σημαίνει όμως πως δεν αναγνωρίζουν τη σημαντικότητά του και δεν εξετάζουν τρόπους αξιοποίησής του.

Την ίδια στιγμή, η έκθεση της KPMG Real estate in the new reality, όπου οι επικεφαλής των τμημάτων της KPMG στον τομέα των ακινήτων απ’ όλον τον κόσμο κλήθηκαν να δώσουν τις απόψεις τους σχετικά με τις τάσεις και εξελίξεις στον τομέα, καταδεικνύει σημαντικά ευρήματα. Μεταξύ άλλων οι ερωτηθέντες αναμένουν μειώσεις στα ενοίκια γραφειακών χώρων καθώς, σύμφωνα και με τις τάσεις της εποχής, προβλέπουν αύξηση στη χρήση της τεχνολογίας και της τηλεργασίας. Μέσα από την έκθεση, αναγνωρίζεται ότι η πανδημία έχει βελτιώσει την αντίληψη για την προστιθέμενη αξία των βιώσιμων περιουσιακών στοιχείων. Επιπλέον, στην έκθεση τονίζεται πως τα ESG είναι εδώ μαζί με όλους τους εμπλεκομένους για να πρωταγωνιστούν στο να αναζητούν πραγματικά βιώσιμα περιουσιακά στοιχεία και προϊόντα. Άξιο αναφοράς είναι και το γεγονός ότι πέραν των 35 χρηματιστηρίων σε όλον τον κόσμο έχουν ήδη εκδώσει (ή βρίσκονται στη διαδικασία έκδοσης) πρότυπα αναφοράς για τα ESG, καταδεικνύοντας με τον πιο εμφατικό τρόπο τη σημαντικότητα στα ζητήματα αυτά.

Το διακύβευμα για τον τομέα των ακινήτων είναι να καλλιεργηθεί η κουλτούρα της νέας πραγματικότητας, ούτως ώστε ο τομέας να ενδυναμωθεί, να μετεξελιχθεί και να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα της εποχής. Κλειδί αποτελεί η ανταπόκριση του τομέα σε θέματα τεχνολογίας και διαχείρισης του περιβάλλοντος, κοινωνίας και εταιρικής διακυβέρνησης, ζητήματα στοιχειώδους σημασίας για το μέλλον του τομέα. Ένα από τα πρώτα ζητήματα που θα πρέπει να μελετηθούν είναι ένα πλάνο για επιτάχυνση της χρήσης της τεχνολογίας, ειδικότερα σε θέματα αυτοματοποίησης και ψηφιοποίησης, κάτι που θα μπορούσε να γίνει και σε συνεργασία με το νέο Υφυπουργείο Καινοτομίας. Επιπλέον, η πλοήγηση στη νέα πραγματικότητα επιβάλλει τη θέσπιση ενός ολοκληρωμένου συλλογικού σχεδιασμού σχετικά με θέματα διαχείρισης του περιβάλλοντος, κοινωνίας και εταιρικής διακυβέρνησης, με πρότυπα που θα μπορούσαν να ωθήσουν περαιτέρω τον τομέα.

*Manager, Deal Advisory, KPMG Limited