Η Νοτιοανατολική Μεσόγειος εν μέσω τουρκικών διεκδικήσεων
H πρόσφατη τακτική κίνηση του τουρκικού παράγοντα να μην πραγματοποιήσει τις κατ’ αρχήν προαναγγελθείσες ενέργειες διεξαγωγής ερευνών αναζήτησης υδρογονανθράκων σε περιοχές που περιλαμβάνουν και ελληνική θαλάσσια επικράτεια, δείχνει τη βούληση της Άγκυρας, αξιολογώντας τη σχέση κόστους - οφέλους, να μην προχωρήσει στο παρόν στάδιο σε κινήσεις που θα την έφερναν σε σύγκρουση με την Αθήνα.
Η τακτικής υφής τουρκική αναδίπλωση αποδίδεται πρωτίστως στην κατά τα ανωτέρω αξιόπιστη προβολή αποτρεπτικής ισχύος από την Αθήνα και δευτερευόντως στην παρεμβατική πρωτοβουλία της Γερμανίδας Καγκελαρίου αποσκοπούσης στην αποτροπή ενός επερχόμενου θερμού επεισοδίου μεταξύ των δυο χωρών μεσούσης της γερμανικής Προεδρίας της ΕΕ.
Υπογραμμίζεται πως δευτερευόντως, αλλά εν τοις πράγμασι απηχώντας μια πραγματικότητα, το γεγονός της καλπάζουσας οικονομικής κρίσης στην Τουρκία σε συνδυασμό με τα πολλαπλά ανοιχτά στρατιωτικά και εν γένει γεωστρατηγικά μέτωπά της στην περιοχή στο πλαίσιο μιας πολιτικής υπερεξάπλωσης της Άγκυρας, υποχρεώνουν τον Τούρκο Πρόεδρο σε τακτικές κινήσεις αναδίπλωσης, έτσι ώστε να μπορέσει να έχει την εποπτεία των εξελίξεων και τον έλεγχο των κρίσεων που διαδραματίζονται στην περιοχή.
Από την άλλη στην κυπριακή περίπτωση, της οποίας ως γνωστόν η βόρεια περιοχή βρίσκεται υπό τουρκική κατοχή από το 1974 και τούτου δεδομένου η Κύπρος δεν είναι σε θέση να προβάλει αξιόπιστη αποτρεπτική ισχύ, η Τουρκία αισθάνεται την άνεση της υπεροχής να προχωρήσει ανεμπόδιστα σε κατά κόρον παραβιάσεις της κυπριακής ΑΟΖ, όπερ και άνευ κόστους επέρχεται.
Η Τουρκία σε σχέση με τις θαλάσσιες ζώνες τής Κυπριακής Δημοκρατίας διακατέχεται από το σύνδρομο της ικανότητας επιβολής της ισχύος της και στη θάλασσα, καθώς τα τελευταία χρόνια τουρκικά ερευνητικά πλοία και γεωτρύπανα προχωρούν ανεμπόδιστα σε γεωπολιτικές δραστηριότητες εντός της κυπριακής ΑΟΖ.
Σημειώνεται εν προκειμένω πως η μοναδική φορά που η Τουρκία υποχώρησε σε δρομολογημένη ενέργειά της για παραβίαση της κυπριακής θαλάσσιας επικράτειας ήταν όταν βρέθηκε ενώπιον αξιόπιστης, δηλαδή ισχυρής γαλλικής αποτρεπτικής δύναμης. Δεδομένης της αδικαιολόγητης, όχι μόνο εθνικά, αλλά και στρατηγικά απουσίας της Ελλάδος από την κρίσιμη για τη Μεσόγειο περιοχή της Κύπρου, αλλά και της ενεργού κινητοποίησης της Γαλλίας να στηρίξει την Κύπρο κατανοώντας τις επιπτώσεις για την Ευρώπη από μια τουρκική κυριαρχία στην Νοτιοανατολική Μεσόγειο, θα πρέπει να αναμένεται, κατά τα ανωτέρω, ως ενδεχόμενη εξέλιξη μια αξιόπιστη και ισχυρή γαλλική παρέμβαση στον κυπριακό χώρο.
Αναφορικά προς τη θέση και τον ρόλο της Ελλάδος εν προκειμένω, υπογραμμίζεται πως ανεξαρτήτως των εθνικών και ιστορικών υποχρεώσεων της χώρας έναντι της Κύπρου, κατά την παρούσα συγκυρία που συντρέχει με την στρατηγικής σημασίας πολιτική επένδυση στον άξονα Ελλάδας - Ισραήλ, η Κύπρος συνιστά εν προκειμένω τον φυσικό και εθνικά ταυτισμένο με την Αθήνα συνδετικό κρίκο μεταξύ των δυο χωρών.
Στο ίδιο πλαίσιο αναφοράς, η Γαλλία, ιδιαιτέρως υπό την ηγεσία του Προέδρου Μακρόν, ο οποίος κινείται πολύ πέραν των γραφειοκρατικών δεδομένων μιας ευρωπαϊκής δύναμης, προβάλλει την πολιτική βούληση, όχι μόνο κάλυψης του κενού γεωπολιτικής παρουσίας στην Νοτιοανατολική Μεσόγειο, που αφήνουν πίσω οι αποσυρθείσες από την περιοχή ΗΠΑ, αλλά και θέληση ανάπτυξης πολιτικών που εμπεδώνουν την εικόνα του στρατηγικού ρόλου της χώρας στην περιοχή, αλλά και την παράσταση μιας δύναμης που κατοχυρώνει συνθήκες σταθερότητας, ασφάλειας και γεωστρατηγικής προοπτικής στο ευρωπαϊκό και διεθνές γίγνεσθαι.
Αναφορικά προς τις εν εξελίξει ευρισκόμενες γαλλικές στρατηγικές κινήσεις στον μεσογειακό χώρο, υπογραμμίζεται πως διά τούτων η Γαλλία επιχειρεί, αναγνωρίζοντας τις εξελίξεις στην περιοχή ως ευκαιρία, εκτός των άλλων, την πολιτική αναβάθμιση του ρόλου της εντός του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, προβάλλοντας ως ηγετική στρατιωτική δύναμη υπεράσπισης ευρωπαϊκών συμφερόντων και δικαίων, εξισορροπώντας δε ταυτόχρονα τις παρεμβατικές λειτουργίες άλλων δυνάμεων, όπως της Γερμανίας, αλλά και των αμφιταλαντευομένων ΗΠΑ.
Η Ελλάδα σήμερα, παρά τις επιμέρους επιτυχείς τακτικές κινήσεις απόκρουσης της τουρκικής επιθετικότητας, δεν δείχνει να διαθέτει το στρατηγικό πλάνο και τον πολιτικό οραματισμό της συμμετοχής και σύμπραξής της στις κατά τα ανωτέρω γεωστρατηγικές εξελίξεις που λαμβάνουν χώραν στην νοτιανατολική Μεσόγειο και που προδήλως την αφορούν και γεωπολιτικά θα έπρεπε να την ενδιαφέρουν.
Η δεδηλωμένη εδώ και δεκαετίες τουρκική στρατηγική, που παραπέμπει στο γνωστό «ξεκινάμε από την Κύπρο για να ελέγξουμε το Αιγαίο», μαρτυρεί το ότι η Κύπρος συνιστά ένα ενέχυρο για να μπορέσει η Άγκυρα να προβάλει και να επιβάλει την ειλημμένη θέση της για μια κατ’ αρχήν συνδιαχείριση του Αιγαίου. Όσο η Αθήνα δεν συνειδητοποιεί το ανωτέρω τουρκικό στρατηγικό πρόταγμα, ώστε να συμπεριλάβει την ανωτέρω λογική της Άγκυρας σε μια συνολική στρατηγική αντιμετώπισης της τουρκικής επιθετικότητας εν τω συνόλω της, οι κίνδυνοι εκδήλωσης ελληνοτουρκικών θερμών επεισοδίων είναι και παραμένουν ορατοί.
*Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής, Διευθυντής Κέντρου Ανατολικών Σπουδών Για τον Πολιτισμό και την Επικοινωνία, Πάντειο Πανεπιστήμιο
