Η UNESCO και η Αγία Σοφία - Μη παρέμβαση στη δίκη

Ο σκοπός του διεθνούς αυτού οργανισμού είναι να συμβάλει στην ειρήνη και την ασφάλεια με την προώθηση της συνεργασίας μεταξύ των εθνών μέσω της εκπαίδευσης, της επιστήμης και του πολιτισμού. Έχει δε κύριο σκοπό την προώθηση κατά τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, του παγκόσμιου σεβασμού για τη δικαιοσύνη, για το Κράτος Δικαίου, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών, οι οποίες είναι επιβεβαιωμένες για τους λαούς του κόσμου, χωρίς διάκριση φυλής, φύλου, γλώσσας ή θρησκείας.

Το ακρωνύμιό της είναι: United Nations Educational Scientific and Cultural Organization, Εκπαιδευτική, Επιστημονική και Πολιτιστική Οργάνωση των Ηνωμένων Εθνών, έχει δεν έμβλημα την πρόσοψη ενός αρχαίου ελληνικού ναού (του Παρθενώνα), όπου τη θέση των δωρικών κιόνων έχουν πάρει τα αρχικά του ονόματός της.

Η UNESCO ιδρύθηκε στις 16 Νοεμβρίου 1945 με κύριο στόχο κατά το καταστατικό της την παγίωση της ειρήνης μέσω πολιτιστικών δράσεων και εκφράσεων. Είναι κέντρο επικοινωνίας και συνάντησης λαών και πολιτισμών, αλλά είναι επίσης και κέντρο στο οποίο συνομολογούνται ή και τίθενται σε εφαρμογή διεθνείς συνθήκες και συμφωνίες, ενώ καταβάλλονται προσπάθειες για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τη διασφάλιση της ελευθερίας της έκφρασης και κύρια την περιφρούρηση της παγκόσμιας κληρονομιάς, υλικής και άυλης. Η Αγία Σοφία κηρύχθηκε από την UNESCO ως ένα μνημείο της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, γιατί αποτελούσε διαχρονικό πολιτιστικό θησαυρό και καύχημα ολόκληρης της πολιτισμένης ανθρωπότητας. Αυτή η δικαία κατάταξης της Αγίας Σοφίας δεν ήταν μια απλή δηλωτική πράξη. Εμπεριείχε και το καθήκον να είναι σεβαστή από όλους.

Η UNESCO, συνεπώς, ως ένα διεθνές κέντρο επικοινωνίας αλλά και εργαστήρι ιδεών στη δημιουργία προτύπων στη συνομολόγηση διεθνών συνθηκών σε πλείστα αναδυόμενα προβλήματα όπως ηθικής τάξης, καθώς και τον σεβασμό και τις κοινές αξίες κάθε πολιτισμού των λαών, όφειλε να μην παραμείνει απλός θεατής, υπό διαμαρτυρία, σε γεγονότα ή προθέσεις ως αυτές που επεσυνέβησαν στην Αγία Σοφία. Ο πραγματικός και σύγχρονος ρόλος του Οργανισμού αυτού κρίνεται πολύ σημαντικός, ιδιαίτερα στην αναζήτηση παγκόσμιων οραμάτων για τον αμοιβαίο σεβασμό που υπαγορεύουν σχετικές συνθήκες των πολιτιστικών δικαιωμάτων. Αφού λοιπόν είχε αυτήν την αναγνωρισμένη από χρόνια πολιτιστική αξία και σημασία η Αγία Σοφία, όφειλε η UNESCO να παρέμβει στη δίκη ενώπιον του Συμβουλίου Επικρατείας της Τουρκίας, αφού το μνημείο αυτό ανήκε και ήταν καταταγμένο ως είχε, πριν από τη δικαστική απόφαση, ως ένα των μνημείων της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.

Πρόθεση των Αιτητών στη δικαστική υπόθεση αλλά και του κ. Ερντογάν ήταν η μετατροπή του μουσείου σε τζαμί. Πρόθεση που συγκρουόταν με τις αρχές που το όρισε η UNESCO, ως αμετάβλητο μνημείο. Προφανέστατη ανατροπή του χαρακτηρισμού του μνημείου ως είχε και έγινε αντίθετα προς ό,τι οι αρχές της UNESCO και τη πολιτισμένης ανθρωπότητας καθορίζουν. Αντί παρέμβασης στη δίκη προς επιβεβαίωση του λόγου της ύπαρξής της, η UNESCO αρκέστηκε μόνο σε μιαν απλή ανακοίνωση πριν από την έκβαση της δίκης και σε μια απόλυτη σιωπή και αμηχανία μετά τη δικαστική απόφαση.

Και όμως το δικαίωμα παρέμβασης, αν το ασκούσε, θα απέβλεπε σ’ ό,τι έχει χαρακτηριστεί ως δικαίωμα φυσικής δικαιοσύνης, με το να ακουστεί και ο αρμόδιος αυτός διεθνής οργανισμός, ώστε να εκθέσει λόγους που θα επέβαλλαν τη μη αποδοχή του Αιτήματος, από το Δικαστήριο της Τουρκίας. Καθήκον και ευθύνη που δεν εκπλήρωσε η UNESCO, με συνέπεια την εν πολλοίς αυτοκατάργησή της ως διεθνούς οργάνου που, όντως, προστατεύει μνημεία παγκόσμιας ακτινοβολίας. Βέβαια, υπήρχαν και άλλοι, που επίσης θα μπορούσαν, ενδεχομένως, να επιδίωκαν παρέμβαση στη δίκη!

Επιχαίρει, λοιπόν, ως κατακτητής ο κ. Ερντογάν για το νέο πλήγμα που επέφερε στον παγκόσμιο πολιτισμό.

*Δικηγόρος