H Τουρκία σήμερα

Στην Κύπρο και στην Ελλάδα επίκεντρο της επικαιρότητας στα ΜΜΕ είναι η Τουρκία του κ. Ερντογάν.

Ενώ κάποτε υποτίθεται ότι το σλόγκαν, από την εποχή του Μουσταφά Κεμάλ, ήταν «Ειρήνη στη χώρα, ειρήνη στον κόσμο», σήμερα η Τουρκία βρίσκεται σε διαμάχη με όλον τον κόσμο.

Στο Αιγαίο και στην Κύπρο, με την Ελλάδα και την Κύπρο, στη Μέση Ανατολή, στη Συρία και στο Ιράκ, και στην Αφρική, με τη Λιβύη. Να μην ξεχάσουμε επίσης τις αντιπαλότητές της με τη Σαουδική Αραβία, το Ιράν, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και την Αίγυπτο.

Η Τουρκία είναι ο ταραξίας της περιοχής. Εντούτοις, αν προσέξει κανείς την προπαγάνδα της, λέει ότι αυτή ενεργεί σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο και οι άλλοι είναι οι ταραξίες και οι παράνομοι.

Τι θέλει επιτέλους η Τουρκία και μάλιστα η Τουρκία του κ. Ερντογάν; Ο κ. Ερντογάν είναι στην εξουσία από το 2002, 18 χρόνια τώρα. Είναι φανερόν ότι έχει αυτοκρατορικές τάσεις και, ούτε λίγο ούτε πολύ, θέλει να ανασυστήσει, όσο το δυνατόν, την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Αυτό βέβαια είναι παράλογο, αλλά είναι αυτό που φαίνεται να θέλει. Το τι θέλει και τι είναι εφικτό, αυτό είναι άλλο θέμα.

Ας πάρουμε τώρα χωριστά τις σχέσεις του στα διάφορα μέτωπα:

1)Με Ελλάδα και Κύπρο: Αυτές τις χώρες πρέπει κάποιος να τις πάρει μαζί. Δεν μπορεί να ξεχωρίσει κάποιος την πολιτική της Τουρκίας απέναντι στην Κύπρο από την πολιτική της απέναντι στην Ελλάδα.

Όπως έγραψα από το 1975, η Τουρκία θέλει να επαναδιαπραγματευθεί τις Συνθήκες και να πάρει πλεονεκτήματα στο Αιγαίο (νησιά, πετρέλαιο, υφαλοκρηπίδα, και άλλα), Δυτική Θράκη, Δωδεκάνησα (βλ. Χρίστου Θεοδούλου, «Το Κυπριακό Πρόβλημα. Απάντηση στην Τουρκική Προπαγάνδα», Αθήναι, Ινστιτούτο του βιβλίου – Μ. Καρδαμίτσα, 1975, σελ. 56 έως 61 «Τι θέλει στην πραγματικότητα η Τουρκία;»).

Σχετικά με την Κυπριακή Δημοκρατία, η μακροπρόθεσμη πολιτική της Τουρκίας ήταν να καταλάβει ολόκληρο το νησί, όταν οι περιστάσεις το επιτρέψουν. Προς το παρόν πολιτεύεται όπως μπορεί, έχοντας στο μυαλό τον μακροπρόθεσμο στόχο. Η Τουρκία δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία και, παρά τις αντίθετες γνώμες άλλων χωρών, συνεχίζει να μην την αναγνωρίζει και να την αποκαλεί «εκλιπούσα». Αυτό, βέβαια, όπως και όλες τις θεωρίες της, τις στηρίζει σε επιχειρήματα τα οποία προσπαθεί να πείσει τους τρίτους ότι είναι ορθά.

Επιπλέον έχει μεγάλη ανάγκη αερίου (gaz). Αυτό το αέριο το εισάγει από το εξωτερικό και το περισσότερο από τη Ρωσία, πράγμα το οποίο για πολλούς λόγους δεν της συμφέρει (βλ. Nabil Wakim, “Turquie, Grèce, Chypre: pourquoi le gaz fait flamber la Méditerranee», Le Monde, 18 aout, 2020). Αυτός είναι ο λόγος που μάχεται λυσσωδώς να μπει στο παιχνίδι του αερίου, που βρίσκεται σε μεγάλες ποσότητες φαίνεται, στην πλευρά της Κύπρου, της Ελλάδας, της Αιγύπτου και του Ισραήλ.

Οι χώρες αυτές έχουν συμβληθεί και με την Ιταλία, αφήνοντας την Τουρκία εκτός παιγνιδιού.

2)Η περιπέτεια της Λιβύης: Για να απαντήσει σ’ αυτήν την κατάσταση, ο κ. Ερντογάν διέπραξε ακόμα μια παράνομη πράξη, κάνοντας μια συμφωνία με μιαν από τις δύο Δυνάμεις στη Λιβύη και στέλλοντας στρατό και εφόδια στη Λιβύη, μιμούμενος τον Σουλεϊμάν τον Μεγαλοπρεπή, ο οποίος κατέλαβε τη Λιβύη τον 16ον αιώνα μ.Χ. Η Λιβύη είναι γνωστόν ότι, εκτός από τα άλλα, είναι πολύ πλούσια σε πετρέλαιο. Βέβαια, η πράξη αυτή του κ. Ερντογάν έφερε την άμεση αντίδραση των άλλων Δυνάμεων, μεταξύ των οποίων της Ελλάδας, της Γαλλίας, η δε Αίγυπτος είναι έτοιμη να αντιμετωπίσει στο έδαφος τα τουρκικά στρατεύματα. Οι ΗΠΑ επεμβαίνουν προς το παρόν για να αποφευχθεί σύγκρουση μεταξύ των δύο συμμάχων τους

3) Η Τουρκία βρίσκεται επίσης σε εμπόλεμη κατάσταση στη Συρία και στο Ιράκ και έχει να αντιμετωπίσει την εχθρότητα των Κούρδων.

Σ’ αυτήν την κατάσταση έχει μπλεχθεί η Τουρκία σήμερα. Δεν είναι βέβαια παράδοξο ότι η οικονομία της παραπαίει και η χώρα έχει ένα πολύ υψηλό βαθμό ανεργίας. Στη Συρία ο κ. Ερντογάν έχει μεγάλες δυσκολίες, το δε κόμμα του έχει ηττηθεί στις δημοτικές εκλογές του 2019 χάνοντας την Κωνσταντινούπολη και τις κύριες μεγάλες πόλεις της χώρας (βλ. Michel Audetat, “Erdogan mène une politique à la sauce ottoman”, Le Matin Dimanche, 26 Ιουλίου 2020, σελ. 15).

Παρ’ όλες αυτές τις δυσκολίες, ο κ. Ερντογάν θέλει να ανασυστήσει την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Παρά τις διαμαρτυρίες της πολιτισμένης ανθρωπότητας, μετέτρεψε την Αγία Σοφία σε τζαμί και προσευχήθηκε εκεί, όπως ο Μωάμεθ Β’ το 1453, όταν κατέκτησε την Κωνσταντινούπολη. Επίσης έκτισε ένα μεγαλοπρεπέστατο παλάτι για κατοικία του στην Άγκυρα, 200 χιλ. τ.μ. και 1150 δωματίων, που ανταγωνίζεται τα οικοδομήματα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (βλ. ενθ).

Αυτή είναι η κατάσταση σήμερα με την Τουρκία και τον κ. Ερντογάν. Δεν έχει τελειώσει η ιστορία με αυτήν τη χώρα και τον σημερινό ηγέτη της. Με τα σημερινά δεδομένα η κατάσταση είναι προβληματική, δυστυχώς όχι μόνο για την Τουρκία, αλλά και για όλους με τους οποίους βρίσκεται σε αντιπαράθεση, λόγω ακριβώς αυτής της χώρας και της συμπεριφοράς της.

*Δικηγόρος, Διδάκτωρ Πολιτικών Επιστημών & Διεθνών Σχέσεων (Η.Ε.Ι., Γενεύης Ελβετίας), Πρόεδρος του Ιδρύματος Θεοδούλου, πρώην Μέλος της Γραμματείας του ΟΗΕ στο Τμήμα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων