Οικονομική διαφορετικότητα

Πολλές είναι οι συζητήσεις που γίνονται σε σχέση με τη δημιουργία μιας οικονομίας βασισμένης σε στέρεα θεμέλια, ξεφεύγοντας από αυτό που λέγεται «ευκαιριακή ανάπτυξη». Υπάρχουν τομείς όπως η εκπαίδευση, ο πρωτογενής τομέας, η έρευνα και καινοτομία, η οπτικοακουστική και άλλοι, που μπορούν να συνεισφέρουν σημαντικά στην κυπριακή οικονομία. Ακόμη και ο τομέας των υπηρεσιών θα μπορούσε, μέσα από μια διαφορετική δομή (είναι δόκιμο να παρατηρούμε πώς λειτουργούν ανεπτυγμένα χρηματοοικονομικά κέντρα), να προσφέρει περισσότερο στη βιώσιμη ανάπτυξη.

Γεωργία και κτηνοτροφία

Η Κύπρος, από αρχαιοτάτων χρόνων, είχε αναπτύξει σημαντικά τον τομέα της γεωργίας και της κτηνοτροφίας, ενώ αποτελούσε κόμβο εμπορίου των προϊόντων που έχουν να κάνουν με τους συγκεκριμένους τομείς. Η προσφορά στο ΑΕΠ της χώρας των συγκεκριμένων τομέων άγγιζε, σε όχι και τόσο μακρινές εποχές, το 18%, ενώ προσέφερε εργασία στο ένα τρίτο του οικονομικού πληθυσμού.

Υπάρχουν μέτρα τα οποία μπορούν να ληφθούν, ώστε οι συγκεκριμένοι τομείς να ενισχυθούν (όπως η παροχή κινήτρων για σύμπτυξη γεωργικών μονάδων). Με αυτόν τον τρόπο θα γίνει δυνατός ο εκσυγχρονισμός της καλλιέργειας και η προώθηση νέων, οικονομικά βιώσιμων παραγωγών εξαγωγικού χαρακτήρα. Τα σχέδια πρέπει να εγκρίνονται από το Υπουργείο Γεωργίας και η όλη αναδιοργάνωση / σύμπτυξη δεν θα έχει καμία φορολογική επιβάρυνση, όπως η απαλλαγή από τον φόρο κεφαλαιουχικών κερδών στην περίπτωση που η σύμπτυξη αφορά μεταφορά ακίνητης ιδιοκτησίας.

Κατά τη διάρκεια της αξιολόγησης πρέπει να υπάρξει καλύτερος συντονισμός της γεωργικής παραγωγής και επικέντρωση σε στρατηγικά προϊόντα, λαμβάνοντας υπόψη το κόστος παραγωγής. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο θα γίνει δυνατή και η εφαρμογή της τεχνολογίας σε συλλογική βάση, π.χ. κοινή διαχείριση μηχανημάτων. Πρέπει, επίσης, να παραχωρηθούν επιταχυνόμενες αποσβέσεις για συγκεκριμένες επενδύσεις, ενώ θα καταστεί δυνατή η άντληση περισσότερων κεφαλαίων από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά Ταμεία.

Παρόμοιες συμπτύξεις μονάδων μπορούν να γίνουν για σκοπούς κτηνοτροφίας αλλά και ιχθυοκαλλιέργειας, που σκοπό έχουν τη δημιουργία συνεργειών και τον εκσυγχρονισμό των παραγωγικών διαδικασιών.

Επιπλέον, θα πρέπει να προωθηθούν οι πιο κάτω πρωτοβουλίες:

• Ανάπτυξη συστημάτων άρδευσης και δημιουργία σύγχρονων κτηνοτροφικών μονάδων, σφαγείων και βιοτεχνιών επεξεργασίας προϊόντων.
• Καλύτερος συντονισμός της γεωργικής παραγωγής και επικέντρωση σε στρατηγικά προϊόντα, λαμβάνοντας υπόψη το κόστος παραγωγής.
• Εφαρμογή τεχνολογίας σε συλλογική βάση, π.χ. κοινή διαχείριση μηχανημάτων.
• Στενότερη συνεργασία και σύμπραξη σε θέματα τεχνολογίας και έρευνας με άλλες χώρες, π.χ. Ισραήλ.
• Ανάπτυξη μονάδων ιχθυοκαλλιέργειας.
• Προώθηση της έρευνας και καινοτόμων τρόπων παραγωγής, με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας και τη μείωση του κόστους παραγωγής των προϊόντων, ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητά τους.
• Αναβίωση της υπαίθρου, προσέλκυση νέων γεωργών/ανθρώπινου δυναμικού.

Το γεωργικό μοντέλο του Ισραήλ θα πρέπει να μας προβληματίσει, καθώς προσφέρεται για πληθώρα διδαγμάτων. Τα προβλήματα άρδευσης, μορφολογίας εδάφους και έλλειψης γεωργικής γης είναι κοινά με την Κύπρο. Αυτό δεν τους έχει εμποδίσει όμως στο να ηγούνται παγκόσμια σε θέματα έρευνας και εξαγωγής στρατηγικών προϊόντων, όπως οργανικά φρούτα και λαχανικά (ακόμα και λουλουδιών), καλύπτοντας ταυτόχρονα το 95% της εγχώριας ζήτησης σε τρόφιμα.

Υπάρχουν σημαντικές προοπτικές για τους τομείς της γεωργίας και κτηνοτροφίας, εφόσον σημαντικά προϊόντα που παράγονται στη χώρα μας, όπως το κρασί, το λάδι και το χαλλούμι (παρά τα σημαντικά λάθη που έγιναν), αναγνωρίζονται διεθνώς για την ποιότητά τους.

Αυτό που χρειάζεται είναι η πιο συστηματική παρακολούθηση των αναγκών στα προϊόντα που παράγονται τόσο στην Κύπρο όσο και το εξωτερικό (για παράδειγμα, πρόσφατα τα εσπεριδοειδή που παράγονται στην Κύπρο δύσκολα μπορούσαν να εξαχθούν, λόγω των νέων ποικιλιών που ανέπτυξαν άλλες χώρες), και ο καθορισμός μιας ευέλικτης στρατηγικής με συνεχή παρακολούθηση.

Οπτικοακουστική βιομηχανία

Σημαντικές είναι οι προσπάθειες που έγιναν και γίνονται για ανάπτυξη της οπτικοακουστικής βιομηχανίας στην Κύπρο, οι οποίες φαίνεται να αποφέρουν καρπούς, εφόσον νέες ταινίες βρίσκονται στα σκαριά για να γυριστούν στην Κύπρο. Αυτό γίνεται μετά τον καθορισμό των κινήτρων που παραχωρούνται σε οργανισμούς που θα επιλέξουν την Κύπρο για τις συγκεκριμένες δραστηριότητες, απόρροια συλλογικής προσπάθειας όλων των αρμόδιων φορέων.

Η ανάπτυξη του συγκεκριμένου τομέα είναι ένα εγχείρημα που χρονολογείται εδώ και καιρό, με τον συγκεκριμένο τομέα να χαρακτηρίζεται συχνά ως ένας από τους νέους πυλώνες ενίσχυσης της κυπριακής οικονομίας, ο οποίος δύναται να δώσει τη δυνατότητα μερικής απεξάρτησης του ΑΕΠ της χώρας από τους παραδοσιακούς οικονομικούς τομείς και άρα να συμβάλει στη μεγαλύτερη διασπορά των κινδύνων.

Στην προσπάθεια προσέλκυσης οργανισμών που ασχολούνται στον τομέα της οπτικοακουστικής, η Κυβέρνηση προχώρησε στην παραχώρηση συγκεκριμένων κινήτρων και προγραμμάτων για χορηγίες, όπως η κάλυψη δαπανών (Cash rebate), νοουμένου ότι ο αιτητής πληροί συγκεκριμένα κριτήρια. Επιπλέον, υπό προϋποθέσεις παραχωρούνται φορολογικές πιστώσεις και φορολογική έκπτωση για επενδύσεις σε υποδομές και εξοπλισμό, ενώ συγκεκριμένα κίνητρα παρέχονται και σε σχέση με τον Φόρο Προστιθέμενης Αξίας.

Με δεδομένο ότι υπάρχει ενδιαφέρον, ότι ο όγκος εργασιών του τομέα είναι τεράστιος και ότι μεγάλες παραγωγές γίνονται σε όλα τα μέρη του κόσμου (όχι κατ’ ανάγκην στη χώρα που είναι εγγεγραμμένη η εταιρεία παραγωγής), το ζητούμενο είναι κατά πόσον τα πιο πάνω κίνητρα θα μπορέσουν να πείσουν ένα μέρος της συγκεκριμένης βιομηχανίας να κοιτάξει σοβαρά την Κύπρο.

Η Κύπρος διαθέτει φυσικά τοπία, τα οποία θα ήταν ιδανικά για συγκεκριμένες παραγωγές, ενώ το συνολικό κόστος παραγωγής είναι μειωμένο σε σχέση με τις άλλες χώρες. Ταυτόχρονα, η γεωγραφική θέση της χώρας μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο. Εντούτοις, θα απαιτηθεί μεγάλη προσπάθεια προώθησης του συγκεκριμένου τομέα, εφόσον ήδη οι μεγάλες, διεθνείς εταιρείες οπτικοακουστικής έχουν δημιουργήσει σημαντικές επιχειρηματικές σχέσεις με άλλες χώρες.

Σε περίπτωση που οι προσπάθειες τελεσφορήσουν, όπως αναφέρεται και πιο πάνω απαιτείται δημιουργία κουλτούρας και στοχευμένη προώθηση, καθώς η χώρα έχει να κερδίσει σημαντικά οφέλη πέρα από το οικονομικό σκέλος. Η προβολή της χώρας μέσω των ταινιών αναμένεται να ενισχύσει το τουριστικό ρεύμα, ενώ η προσεκτική επιλογή παραγωγών δύναται να προωθήσει τον πολιτισμό και την ιστορική κληρονομιά της Κύπρου.

Ως χώρα πρέπει να εντοπίσουμε και να αναπτύξουμε τις συγκεκριμένες εξειδικεύσεις που θα δώσουν τη δυνατότητα προσέλκυσης συγκεκριμένου μέρους της οικονομικής δραστηριότητας για τις οποίες γίνεται αναφορά, είτε αυτή είναι η οπτικοακουστική είτε η έρευνα και καινοτομία. Η ενίσχυση των οικονομικών τομέων, πέραν των παραδοσιακών, όπως των υπηρεσιών, του τουρισμού και των κατασκευών, αναμένεται να ενισχύσει το ΑΕΠ της χώρας (και τους ίδιους τους παραδοσιακούς τομείς).

Σε καμιά περίπτωση όμως ένας οικονομικός τομέας δεν αναπτύσσεται από τη μια μέρα στην άλλη. Απαιτείται συγκεκριμένο μακροπρόθεσμο πλάνο. Με επίγνωση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της Κύπρου, η οπτικοακουστική βιομηχανία μπορεί να αποτελέσει σημαντικό πυλώνα μιας πολυδιάστατης οικονομικής στρατηγικής, η οποία όμως πρέπει να συνοδεύεται με ρεαλισμό ως προς τις προτεραιότητες στον τομέα της οικονομίας και μακριά από επιφανειακή αντιμετώπιση των δυσκολιών του όλου εγχειρήματος.

Μπορεί να φαίνεται λίγο παράξενη η συνύπαρξη του τομέα της γεωργίας και της κτηνοτροφίας με τον τομέα της οπτικοακουστικής στο ίδιο άρθρο, όμως ενδεχομένως να αναδεικνύεται ο πολυδιάστατος χαρακτήρας της κυπριακής οικονομίας.