Επέκταση των Χωρικών Υδάτων στη Μεσόγειο Λίμνη των Μαύρων Κύκνων

Όλες οι χώρες –και η Τουρκία στην Ανατολική Μεσόγειο και στον Εύξεινο Πόντο– στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου και ειδικότερα του Δικαίου της Θάλασσας έχουν επεκτείνει τα χωρικά τους ύδατα στα δώδεκα ναυτικά μίλια. Η μόνη χώρα που δεν έχει ασκήσει το νόμιμο δικαίωμά της είναι η Ελλάδα, η οποία είχε καθορίσει τα χωρικά της ύδατα στα έξι ναυτικά μίλια εδώ και 85 περίπου χρόνια. Το γεγονός αυτό διαχρονικά έχει: α) Ενθαρρύνει τον τουρκικό επεκτατισμό και ενισχύσει την ανθεκτικότητα της τουρκικής πλευράς και β) καταστήσει την πλευρά μας πιο ευάλωτη / εύθραυστη.

Τα οφέλη από την επέκταση των χωρικών υδάτων της Ελλάδας στα δώδεκα ναυτικά μίλια είναι πολλά και ενδεικτικά αναφέρονται τα παρακάτω:

  1. Το Αιγαίο ουσιαστικά θα μετατραπεί σε ποσοστό άνω του 75% σε χώρο ελληνικής κυριαρχίας.
  2. Τα όρια του FIR Αθηνών θα ταυτιστούν με τα δώδεκα ναυτικά μίλια των χωρικών υδάτων.
  3. Η διεκδικούμενη από την Τουρκία υφαλοκρηπίδα θα είναι άνευ αξίας.
  4. Οι αμφισβητούμενες περιοχές θα ελαχιστοποιηθούν.
  5. Η Ελλάδα θα έχει πλήρη κυριαρχικά δικαιώματα μέχρι τα 12 ΝΜ και θα διαπραγματευτεί για το ζήτημα της υφαλοκρηπίδας από θέση ισχύος.

Υπάρχει σήμερα ένα μοναδικό παράθυρο ευκαιρίας να προχωρήσει άμεσα η Ελλάδα στην επέκταση των χωρικών της υδάτων στα δώδεκα ναυτικά μίλια, δημιουργώντας τα δικά της τετελεσμένα, τα οποία εν τέλει βρίσκουν απόλυτο έρεισμα στο διεθνές δίκαιο. Στο άρθρο 3 της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας (που αποτυπώνει κανόνα εθιμικού χαρακτήρα δικαίου και συνεπώς δεσμεύει και την Τουρκία), ορίζεται ότι «κάθε κράτος έχει το δικαίωμα να καθορίσει το εύρος της χωρικής του θάλασσας».

Η επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 ΝΜ προς το Ιόνιο και στα σύνορα προς την Ιταλία και μόνο, θεωρώ ότι θα δώσει ένα ακόμη όπλο στη φαρέτρα της Τουρκίας για την παγίωση των διεκδικήσεων στο Αιγαίο. Η επέκταση θα πρέπει να λάβει χώραν ταυτόχρονα και προς Νότο και προς το Αιγαίο.

Μέσα από την ελληνοτουρκική κρίση, η οποία ξεκίνησε 21 Ιουλίου 2020, η Ελλάδα αναβαθμίζεται όχι μόνο για τις ΗΠΑ και τη Γαλλία, αλλά και από το Ισραήλ, την Αίγυπτο, τη Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ. Συνήθως μια τέτοια αναβάθμιση συνοδεύεται και από οικονομικές επενδύσεις.

Ειδικά αυτήν την περίοδο, μια σειρά κρίσιμων συντελεστών που συνθέτουν την Εθνική Ισχύ συνδυάζονται με τρόπο που μπορούν να δημιουργήσουν εκθετικά πολλαπλασιαστικά οφέλη για την πλευρά μας, νοουμένου ότι θα αξιοποιήσουμε το παράθυρο ευκαιρίας που παρουσιάζεται. Ένα παράθυρο ευκαιρίας που μπορεί όμως να κλείσει ανά πάσα στιγμή – μπορεί να κλείσει σε λίγες ώρες, σε λίγες μέρες, το πολύ σε λίγες βδομάδες. Τέτοιο παράθυρο ευκαιρίας δεν παρουσιάστηκε ποτέ στο παρελθόν και δεν πρόκειται να ξαναπαρουσιαστεί ούτε σε 100 χρόνια. Οι πραγματικοί Μαύροι Κύκνοι εμφανίζονται μόνο μια φορά στην ιστορία. Το συγκεκριμένο παράθυρο ευκαιρίας συνιστά έναν θετικό Μαύρο Κύκνο για την πλευρά μας και ταυτόχρονα έναν αρνητικό Μαύρο Κύκνο για την Τουρκία.

Όμως στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο δεν υπάρχει μόνο ένας Μαύρος Κύκνος – υπάρχουν σμήνη Μαύρων Κύκνων. Υπάρχουν και τουρκικοί Μαύροι Κύκνοι. Δεν υπάρχει παράθυρο ευκαιρίας μόνο για τη δική μας πλευρά. Καθημερινά η Τουρκία προσπαθεί να γκριζάρει περισσότερο την περιοχή, να δημιουργήσει νέα τετελεσμένα και νέες συμμαχίες. Ο Ερντογάν επίσης διακρίνει ένα παράθυρο ευκαιρίας, αφού εκτιμά ότι η επόμενη αμερικάνικη κυβέρνηση που θα ορκιστεί τον Δεκέμβριο δεν πρόκειται να είναι φιλοτουρκική. Η Τουρκία εκτιμά πως ή θα το κάνει τώρα ή ποτέ.

Όταν υπάρχει ένα παράθυρο ευκαιρίας, οφείλεις να το αξιοποιήσεις – η Ελλάδα πρέπει να προχωρήσει άμεσα στην επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 ΝΜ. Ο Nassim Taleb ορίζει τη δυνατότητα της επιλογής «optionality» ως έναν από τους πιο κρίσιμους παράγοντες για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας (antifragility). Διαχρονικά, η Τουρκία έχει αποδείξει ότι ξέρει να αξιοποιεί τα όποια παράθυρα ευκαιρίας παρουσιάζονται – δεν αφήνει ούτε χαραμάδα αναξιοποίητη.

Στόχος του Ερντογάν δεν είναι απλώς η πρόκληση θερμού επεισοδίου αλλά η πυροδότηση μιας γενικευμένης πολεμικής σύρραξης και η κατάληψη αριθμού ελληνικών νησιών για να «σύρει» την Ελλάδα σε διμερή εφ’ όλης της ύλης διαπραγμάτευση. Η πλευρά μας δεν έχει πολλές επιλογές. Θα μπορούσαμε να περιμένουμε την Τουρκία να επιλέξει η ίδια τον τρόπο, τον τόπο και τον χρόνο που θα πυροδοτήσει την πολεμική σύρραξη. Όμως μπορούμε, με μια κίνηση ματ να κερδίσουμε την κρίσιμη αυτή παρτίδα χωρίς μάλιστα να πέσει ούτε μια σφαίρα.

Εισηγούμαι όπως η πλευρά μας προχωρήσει άμεσα σε μεγάλης κλίμακας και διάρκειας στρατιωτικές ασκήσεις σε ξηρά, θάλασσα και αέρα –από τον Έβρο μέχρι το Αιγαίο και τις ΑΟΖ Ελλάδας και Κύπρου– με τη συμμετοχή όσο το δυνατόν περισσότερων συμμαχικών χωρών. Από το πρώτο στάδιο των μεγάλων αυτών διακλαδικών στρατιωτικών ασκήσεων, η Ελλάδα αιφνιδιαστικά να ανακοινώσει την επέκταση των χωρικών της υδάτων στα 12 ΝΜ και προς Νότο και προς το Αιγαίο. Αυτό θα αποτελέσει μια κίνηση ματ και το τέλος μιας παρτίδας που κράτησε 85 ολόκληρα χρόνια.

Το casus beli της Τουρκίας θα πέσει στο κενό, αφού τις κρίσιμες εκείνες πρώτες ώρες και μέρες θα διεξάγονται μεγάλες στρατιωτικές ασκήσεις με τη συμμετοχή συμμαχικών δυνάμεων – γεγονός που θα λειτουργήσει ως ασπίδα προστασίας σε ξηρά, θάλασσα και αέρα. Οι στρατιωτικές ασκήσεις να συνεχιστούν όσο χρειαστεί και μετά –έστω και συμβολικά– να παραμείνει στην περιοχή μέρος των συμμαχικών δυνάμεων ως ένας διαρκής αποτρεπτικός παράγοντας. Η παρουσία του αεροπλανοφόρου Carles de Gaulle στην περιοχή κατά το κρίσιμο αυτό διάστημα θα σηματοδοτούσε το κύκνειο άσμα του Ερντογάν. Η νέα τουρκική κυβέρνηση θα βρει μπροστά της τα 12 ΝΜ, το διεθνές δίκαιο και τον διάλογο μόνο για οριοθέτηση ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας.

Πιστεύω πολύ σύντομα η Τουρκία θα προχωρήσει σε μιαν αιφνιδιαστική στρατιωτική επιχείρηση, με κύριο στόχο την κατάληψη αριθμού ελληνικών νησιών, ακριβώς για να προλάβει το πιο πάνω εφιαλτικό για την ίδια σενάριο.

Η αξιοποίηση του παραθύρου ευκαιρίας για τη διεξαγωγή μεγάλης κλίμακας και διάρκειας διακλαδικών στρατιωτικών ασκήσεων με συμμαχικές δυνάμεις, σε συνδυασμό με την ταυτόχρονη ανακοίνωση της επέκτασης των χωρικών υδάτων της Ελλάδας προς Νότο και προς το Αιγαίο, θα απέτρεπε την επικείμενη τουρκική εισβολή στα ελληνικά νησιά. Η πλευρά μας πρώτον, θα κέρδιζε τη μάχη χωρίς να πέσει ούτε μια σφαίρα και, δεύτερον, θα ανακτούσε την ηθική υπεροχή (moral high ground).

Όπως έχω προαναφέρει, το παράθυρο ευκαιρίας θα υπάρχει μόνο για ένα πολύ μικρό, κρίσιμο διάστημα και δεν θα ξαναπαρουσιαστεί ούτε σε 100 χρόνια. Αυτήν τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο υπάρχει μια σπάνια συνέργεια ασύμμετρων προσπαθειών και κρίσιμων συντελεστών που πολλαπλασιάζουν την Εθνική μας Ισχύ. Αντίθετα, η Τουρκία βυθίζεται ολοένα και περισσότερο. Το όλο σκηνικό αποτελεί έναν θετικό Μαύρο Κύκνο για την πλευρά μας και ταυτόχρονα έναν αρνητικό Μαύρο Κύκνο για την τουρκική πλευρά.

Ο Ερντογάν βιάζεται και θα τα παίξει όλα για όλα πριν από τις προεδρικές εκλογές στην Αμερική. Η πλευρά μας πρέπει να προλάβει τους τουρκικούς σχεδιασμούς, προχωρώντας άμεσα στην: α) Ενίσχυση όλων των συντελεστών που συνθέτουν την Εθνική μας Ισχύ και β) επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 ΝΜ προς Νότο και προς το Αιγαίο. Εάν πράγματι επιθυμούμε να βάλουμε ένα φρένο στις παράλογες και παράνομες τουρκικές διεκδικήσεις στο Αιγαίο και στις ελληνικές θάλασσες γενικότερα, δεν έχουμε παρά να επεκτείνουμε άμεσα, εδώ και τώρα, τα χωρικά ύδατα με Προεδρικό Διάταγμα μέχρι τα 12 ΝΜ.

Η πρόταση που παρουσιάζεται πολύ επιγραμματικά στο παρόν άρθρο στηρίζεται στο νέο, δυναμικό Μοντέλο Καινοτομίας που έχω αναπτύξει, το οποίο βοηθά τους οργανισμούς –κράτη και επιχειρήσεις– να αξιοποιήσουν τις θετικές ασυμμετρίες (ευκαιρίες) και να αμυνθούν έναντι των αρνητικών ασυμμετριών (κινδύνων).

Τα γραμμικά περιβάλλοντα, μοντέλα και προσεγγίσεις ευνοούν την Τουρκία λόγω της ποσοτικής-αριθμητικής υπεροχής. Απαιτείται η ανάπτυξη και υλοποίηση ασύμμετρων στρατηγικών καινοτομίας –σε όλους τους τομείς, επίπεδα, κλίμακες και μεγέθη– που θα επιφέρουν εκθετικά πολλαπλασιαστικά οφέλη και πλεονεκτήματα στην πλευρά μας.

Το νέο Υπόδειγμα Καινοτομίας: α) Μπορεί να βοηθήσει τα Στελέχη της Δημόσιας Διοίκησης, των Επιχειρήσεων και των Ενόπλων Δυνάμεων να καινοτομήσουν πολύ πιο αποτελεσματικά και β) παρουσιάζεται αναλυτικά σε έναν πρακτικό Οδηγό 220 σελίδων που έχω ετοιμάσει.

*Σύμβουλος Στρατηγικής, Επικοινωνίας και Καινοτομίας