Κινήσεις στη διεθνή σκακιέρα

Είναι αναπόφευκτο ότι η εξάπλωση του ιού παραμένει το κύριο θέμα στην επικαιρότητα, εφόσον πέρα από την επιβάρυνση της επιδημιολογικής εικόνας, σημαντικός είναι ο αρνητικός αντίκτυπος στην παγκόσμια οικονομία. Όμως υπάρχουν και εξελίξεις, με πολλές χώρες να τοποθετούνται στρατηγικά με βάση την επόμενη μέρα.

Υπάρχουν κάποια δεδομένα που διαμορφώνονται πρώτα από την εκλογή Μπάιντεν στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και κατά δεύτερο λόγο από συμμαχίες που δημιουργούνται μεταξύ χωρών. Την ίδια στιγμή σημαντική δυναμική αναπτύσσει η Κίνα, της οποίας η οικονομία αναμένεται να αναπτυχθεί το 2021 κατά 7% με 8%, αλλά και άλλες χώρες της Ασίας όπως το Βιετνάμ, που συνεχίζει να ενισχύει το ΑΕΠ του.

Η αλλαγή στη διακυβέρνηση των ΗΠΑ αποτελεί επικράτηση των υποστηρικτών της παγκοσμιοποίησης (globalists), κάτι που αναμένεται να αποδυναμώσει τις πολιτικές προστατευτισμού που είχαμε παρατηρήσει με την προηγούμενη διακυβέρνηση και να ενισχύσει το διεθνές εμπόριο.

Αξιοσημείωτο του κλίματος είναι το γεγονός ότι οι χρηματιστηριακές αγορές στην Αμερική τη μέρα που σημειώθηκαν τα επεισόδια στο Καπιτώλιο κινήθηκαν θετικά, εφόσον οι επενδυτές προεξοφλούν την ισχυρή ανάκαμψη της αμερικανικής οικονομίας, μέσα από το μεγάλο πακέτο ενίσχυσης της ρευστότητας και της επιχειρηματικότητας που αποφασίστηκε.

Τα μέτρα ποσοτικής χαλάρωσης που υιοθετούνται από τις κεντρικές τράπεζες (τα οποία υποτίθεται θα ήταν προσωρινά και συνεχίζουν από το 2008) ενισχύουν τη ρευστότητα στην αγορά και διατηρούν τις παραγωγικές μονάδες της οικονομίας, ώστε να μπορέσουν να τροφοδοτήσουν την ανάπτυξη στην μετά κορωνοϊό εποχή.

Φυσικά την ίδια στιγμή τα αρνητικά επιτόκια στις καταθέσεις οδηγούν τους επενδυτές στην αναζήτηση ευκαιριών και εναλλακτικών επενδύσεων, με αξιοσημείωτη την αύξηση στην τιμή αγοράς των κρυπτονομισμάτων.

Υπενθυμίζεται ότι κατά την περίοδο της προηγούμενης διακυβέρνησης των Δημοκρατικών υπήρχαν εκτενείς συζητήσεις μεταξύ ΗΠΑ και Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) για την προώθηση της Διατλαντικής Εταιρικής Σχέσης Εμπορίου και Επενδύσεων ή αλλιώς TTIP (Transatlantic Trade and Investment Partnership), σε μια προσπάθεια ενίσχυσης των εμπορικών και επενδυτικών σχέσεων μεταξύ των δύο μερών.

Η TTIP είχε σκοπό τον περιορισμό ή ακόμα και την κατάργηση, όπου είναι δυνατόν, των εμποδίων που υπάρχουν στο εμπόριο και τις επενδύσεις, όπως είναι οι τελωνειακοί δασμοί και η γραφειοκρατία, οι διαπραγματεύσεις για την οποία σταμάτησαν με την εκλογή Τραμπ. Σημειώνεται, όμως, ότι η ΕΕ προχώρησε με ανάλογες συμφωνίες με τον Καναδά, ενώ πρόσφατα ανακοινώθηκε και εμπορική συμφωνία με την Κίνα (δεύτερος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Ευρώπης μετά τις ΗΠΑ).

Χαρακτηριστική είναι και η έκθεση των Moody’s, σύμφωνα με την οποία το τρέχον έτος οι εμπορικές διαπραγματεύσεις θα βρεθούν στο επίκεντρο της πολιτικής ατζέντας, με τα ζητήματα της εφοδιαστικής αλυσίδας και της ψηφιακής οικονομίας να διαμορφώνουν τις επιχειρηματικές στρατηγικές.

Την ίδια στιγμή καταγράφεται επαναφορά των σχέσεων Σαουδικής Αραβίας και Κατάρ, με την πρώτη να αποφασίζει λίγες ημέρες αργότερα περιορισμό στην προσφορά πετρελαίου με σκοπό την ενίσχυση των τιμών, αλλά και η «συμφιλίωση» του Ισραήλ με αραβικές χώρες. Τα πιο πάνω θυμίζουν λίγο-πολύ παρτίδα σκάκι, όπου οι παίκτες της παγκόσμιας οικονομίας και πολιτικής τοποθετούνται στρατηγικά για την επόμενη μέρα.

Μια άλλη μεγάλη αλλαγή είναι η έξοδος του Ηνωμένου Βασίλειου από την ΕΕ και πώς θα διαμορφωθούν οι στρατηγικές και οι συμμαχίες εντός του έτους (είναι ακόμη νωρίς και λόγω της κατάστασης το μεγαλύτερο βάρος έχει δοθεί στη διαχείριση της επιδημιολογικής κρίσης). Σημειώνεται την ίδια στιγμή η ανομοιόμορφη πορεία που παρουσιάζουν οι οικονομίες των χωρών της Ευρωζώνης, η οποία καταδεικνύει την ανομοιογένεια που υπάρχει, εφόσον ακόμη βρισκόμαστε πολύ μακριά από τη δημοσιονομική ενοποίηση.

Ενδεχόμενη ενίσχυση των ηγεμονικών δυνάμεων εντός της Ευρώπης στο μέλλον θα δημιουργήσει φυγόκεντρες δυνάμεις, ενώ η σημερινή κατάσταση αποτελεί πρώτης τάξεως ευκαιρία για έναν ειλικρινή διάλογο και επαναφορά της ένωσης στον δρόμο της ολοκλήρωσης, αλλά μάλλον κάτι τέτοιο είναι για τους ρομαντικά σκεπτόμενους.

Είναι σημαντικό για κάθε κράτος, και ειδικά αυτά που έχουν εξωγενείς οικονομίες, να αναλύει το εξωτερικό περιβάλλον, να εντοπίζει τους κινδύνους και τις ευκαιρίες που δημιουργούνται. Πάντοτε φυσικά σημαντικό ρόλο έχει να διαδραματίσει και η οικονομική διπλωματία.

Η οικονομική διπλωματία αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της οικονομικής και πολιτικής στρατηγικής ενός κράτους και της κυβέρνησής του. Η σωστή δομή και οργάνωση των φορέων που ασκούν την οικονομική διπλωματία, σε συνδυασμό με τη δημιουργία της σωστής εικόνας για τη χώρα (branding), θεωρούνται απαραίτητα συστατικά για την προσέλκυση επενδύσεων και άλλων μορφών επιχειρηματικής δραστηριότητας από το εξωτερικό.

Φυσικά αυτά μπορούν να θεωρηθούν ψιλά γράμματα για μια χώρα, η οποία δεν έχει προϋπολογισμό και πασκίζει να διατηρήσει τις παραγωγικές και επιχειρηματικές της μονάδες ζωντανές, μέσα από μια διαχείριση, η οποία αμφισβητείται και παραμένει κολλημένη στις πολιτικές αντιπαραθέσεις.

Σίγουρα προτεραιότητα αυτήν τη στιγμή είναι η διασφάλιση της δημόσιας υγείας, αλλά η οικονομία αποτελεί τη μεγαλύτερη παράπλευρη απώλεια. Αναπτύσσεται η συζήτηση ότι αν τα μέτρα ήταν αυστηρότερα τον Νοέμβριο, αυτήν τη στιγμή δεν θα ήταν αναγκαίο να κλείσουν τόσες πολλές επιχειρήσεις. Ενδεχομένως να είναι σωστή τοποθέτηση, όμως το ζήτημα είναι τι θα κάνουμε από τώρα και στο εξής.

Για παράδειγμα, η Κίνα αυτήν τη στιγμή διαθέτει μια οικονομία που αναμένεται, όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, να αναπτυχθεί με ποσοστά που φθάνουν το 8% του ΑΕΠ της, κυρίως διότι ο κόσμος της εφαρμόζει με απόλυτο τρόπο τα αυστηρά μέρα που έχουν εφαρμοστεί.

Την ίδια στιγμή είναι απαραίτητο να προσαρμοστούν οι οικονομικές στρατηγικές στα νέα δεδομένα. Η ενίσχυση, ενδεχομένως, των οικονομικών σχέσεων με τις ΗΠΑ δίνει την ευκαιρία για περαιτέρω ανάπτυξη των επενδυτικών ταμείων, σύναψη συνεργασιών του Χρηματιστηρίου μας με άλλα και διαπραγμάτευση τίτλων κυπριακών εταιρειών και ταμείων στην Αμερική.

Σωστή η πολιτική της προώθησης του τομέα της έρευνας και της καινοτομίας, όμως χρειάζεται ένα υλοποιήσιμο σχέδιο. Για παράδειγμα, η κυβέρνηση στην Ελλάδα προχωρεί στη συγκρότηση της πρώτης Πολιτείας Καινοτομίας στην Ελλάδα, στις παλιές εγκαταστάσεις της «ΧΡΩΠΕΙ», ή τουλάχιστον ανακοίνωσε την πρόθεσή της. Παρόμοια σκέψη είχαμε και πριν από κάποια χρόνια στην Κύπρο και ναυάγησε, ίσως να έφτασε η ώρα να την ξαναδούμε μέσα από έναν διαφορετικό φακό. Φυσικά η Ελλάδα προσβλέπει σε εγκατάσταση εταιρειών από το Ισραήλ, τις ΗΠΑ και άλλες τρίτες χώρες μέσα από τις σχέσεις που αναπτύσσονται λόγω των κινήσεων στη διεθνή σκακιέρα.

Σίγουρα δεν μαθαίνεις να παίζεις σκάκι, τουλάχιστον σε ικανοποιητικό επίπεδο, από τη μια μέρα στην άλλη. Χρειάζεται συγκέντρωση, σωστή τακτική και στρατηγική, να αντιλαμβάνεσαι τον τρόπο σκέψης του αντιπάλου και να ενεργείς ανάλογα. Υπάρχουν κίνδυνοι, όταν ο «Βασιλιάς» είναι εκτεθειμένος αλλά και ευκαιρίες για να νικήσεις. Οπότε εξαρτάται πόσο καλός «σκακιστής» είσαι, ώστε να αντιλαμβάνεσαι το διεθνές πολιτικό και οικονομικό περιβάλλον και να ενεργείς ανάλογα.