Ανασκόπηση 2020: Χρονιά αδιεξόδου στο Κυπριακό με τετελεσμένα… ορόσημο

Δεν ήταν στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας το Κυπριακό καθόλη τη διάρκεια του 2020. Ως αποτέλεσμα της πανδημίας και της συνακόλουθης αναβολής της παράνομης εκλογικής διαδικασίας στα κατεχόμενα, οι διεργασίες για μια άτυπη πενταμερή, που είχε εισηγηθεί στην τριμερή του Βερολίνου το Νοέμβριο του 2019, ο Γενικός Γραμματέας, μπήκαν στον πάγο. Το συνεχιζόμενο διαπραγματευτικό κενό ωστόσο, δεν ήταν αρκετό για να μειώσει τις εσωτερικές έριδες με το πολιτικό προσωπικό, ιδιαίτερα από το καλοκαίρι και εντεύθεν να ανταλλάζει πυρά με φόντο την πολιτική διαδικασία στο ψευδοκράτος. Η δε τελική επικράτηση του διχοτομιστή, ανθρώπου του Ερντογάν, Ερσίν Τατάρ έφερε πολιτικό σεισμό στις ελεύθερες περιοχές και οδήγησε το Κυπριακό σε μια νέα εποχή γεμάτη αγκάθια, όπως η λύση δύο κρατών αλλά και το παράνομο άνοιγμα των περίκλειστών Βαρωσίων, παρόντος του Τούρκου ισλαμοφασίστα ηγέτη, Ταγίπ Ερντογάν.

Άρωμα ΟΥΝΦΙΚΥΠ τον Ιανουάριο

Το 2020 ξεκίνησε, σε ό,τι αφορά στο Κυπριακό, με αντιπαραθέσεις μεταξύ των κομμάτων και διαφορετικές αναγνώσεις, με αφορμή, ακόμη μία φορά, το ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας και την έκθεση του Αντόνιο Γκουτέρες για την ανανέωση της θητείας της ΟΥΝΦΙΚΥΠ στην Κύπρο, για ακόμη έξι μήνες.

Τέλη του μήνα εγκρίθηκε το ψήφισμα με αναφορές για δημιουργία μηχανισμού επαφής μεταξύ των δύο κοινοτήτων, προξενώντας υψηλής έντασης καυγάδες εντός της Κυπριακής Δημοκρατίας. Και την ίδια ακριβώς μέρα η Τζέιν Χολ Λουτ σήκωσε το τηλέφωνο μιλώντας σε Αναστασιάδη και Ακιντζί, χωρίς να κομίζει γλαύκα εις Αθήναι, κυρίως λόγω της Τουρκικής πρόφασης ότι δεν μπορεί να υπάρξει κινητικότητα εν μέσω άλλων διεθνών εξελίξεων, π.χ. το Brexit.

Είχε προηγηθεί στις 26 Νοεμβρίου δήλωση του ηγέτη της Τ/κ κοινότητας πως η τριμερής του Βερολίνου το Νοέμβριο του 2019 δημιούργησε μια νέα ευκαιρία, κάτι που είχε άλλωστε συζητηθεί και στο πολύ σημαντικό ταξίδι μέσα του μήνα, στην Αθήνα, του Υπουργού Εξωτερικών Νίκου Χριστοδουλίδη, ο οποίος ανέπτυξε τις σκέψεις της Λευκωσίας τόσο στον Πρωθυπουργό Μητσοτάκη, όσο και στον ομόλογο του Νίκο Δένδια.

Φεβρουάριος με πολλή…Αμμόχωστο!

Με την προεκλογική εκστρατεία στα κατεχόμενα να κορυφώνεται, επανήλθε στην ατζέντα του καθεστώτος – με πρωτοβουλία Οζερσάι – το θέμα της Αμμοχώστου. Μάλιστα οι σκέψεις και ενέργειες του καθεστώτος στην περίκλειστη πόλη μονοπώλησαν τις εξελίξεις Φεβρουαρίου και ανάγκασαν τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να απευθυνθεί δια επιστολών σε όλους τους επικεφαλής των Ευρωπαϊκών θεσμών, αλλά και τους ηγέτες των χωρών μελών της Ε.Ε. καταγγέλλοντας την προσπάθεια δημιουργίας νέων τετελεσμένων. Οι επιστολές στάλθηκαν την 24η του μήνα και τρεις μέρες αργότερα, το ΑΚΕΛ βρέθηκε οργανωμένα στη Δερύνεια σε αντικατοχική εκδήλωση με φόντο την Αμμόχωστο. Είχε προηγηθεί άλλωστε στα μέσα Φεβρουαρίου η καθόλα απαράδεκτη αλλά και τροχιοδεικτική των εξελίξεων, συζήτηση στρογγυλής τραπέζης στο Βαρώσι με τη συμμετοχή του Αντιπροέδρου της Τουρκίας και της παράνομης κυβέρνησης του κατοχικού καθεστώτος. Μάλιστα ήταν και η πρώτη φορά που ο τέως ηγέτης της Τ/κ κοινότητας Μουσταφά Ακιντζί διαφοροποίησε ανοικτά και δημόσια τη θέση του μιλώντας για αποφάσεις που πρέπει να είναι σύμφωνες με το διεθνές δίκαιο και τα ψηφίσματα των Η.Ε.

Οι εξελίξεις καταγράφονταν μάλιστα στον απόηχο των πρώτων δραματικών εξελίξεων με την πανδημία του κορωνοϊού που οδήγησαν στις 3 Φεβρουαρίου σε συνάντηση Αναστασιάδη – Ακιντζί προς συντονισμό του τρόπου αντίδρασης.

Στην «παγίδα» των οδοφραγμάτων τον Μάρτιο…

Όπως ήταν φυσικό οι πρώτες μέρες της άνοιξης δεν έφεραν την «άνοιξη του Κυπριακού», το οποίο συνέχισε να στροβιλίζεται στις αρνητικές εξελίξεις που δημιούργησαν οι εξαγγελίες του καθεστώτος για αλλαγή του στάτους κβο. Μάλιστα το κλίμα μεταξύ των δύο κοινοτήτων επιβαρύνθηκε περαιτέρω λόγω του κλεισίματος των οδοφραγμάτων ελέω πανδημίας.

Υπό αυτές τις συνθήκες συνήλθε την πρώτη εβδομάδα του μήνα το Εθνικό Συμβούλιο, στο οποίο αναπτύχθηκε ο έντονος προβληματισμός του πολιτικού προσωπικού για τις εξελίξεις στα Βαρώσια με την ηγεσία να θέτει επί τάπητος εισηγήσεις διαχείρισης και αντίδρασης στα νέα τετελεσμένα.

Μάλιστα το θέμα του κλεισίματος των οδοφραγμάτων, με επιδημιολογικές συμβουλές, πήρε άξαφνα πολιτική χροιά με το ΑΚΕΛ να βάλλει κατά της Κυβέρνησης και να το συνδέει με το Κυπριακό, το οποίο ήταν την κρίσιμη ώρα στάσιμο και εκτός πολιτικής επικαιρότητας.

Στο κατοχικό καθεστώς, στο οποίο είδε ήδη αρχίσει η προεκλογική εκστρατεία και αναβληθεί οι εκλογές λόγω πανδημίας (μετατέθηκαν για τον Οκτώβριο) καταγράφηκε η δήλωση του μετέπειτα νέου εγκάθετου Ερσίν Τατάρ, ότι «σε περίπτωση εκλογής θα ανταποκριθεί σε πενταμερή, αλλά χωρίς να μετακινηθεί από τις αρχές του (δύο κράτη)».

Απριλιάτικη κάθοδος Γιαβούζ…

Και ενώ η πανδημία είχε απλώσει για τα καλά τα πλοκάμια της στην Κύπρο, η οποία πέρασε, όπως όλος ο κόσμος σε εποχές περιοριστικών μέτρων, και ενώ ακόμη και η φίλα προσκείμενη στην Τουρκία, Βρετανία καταδίκασε – έστω με μισόλογα – την ενέργεια του καθεστώτος να αμφισβητήσει το στάτους κβο της Αμμοχώστου, ο Ερντογάν αποφάσισε να στείλει ξανά στην Κυπριακή ΑΟΖ, σε αδειοδοτημένο οικόπεδο, το γεωτρύπανο Γιαβούζ. Ενέργεια που ήλθε να υπενθυμίσει πως τα δεδομένα για επίλυση του Κυπριακού ήταν και παρέμεναν εξαιρετικά δυσοίωνα.

Ο Απρίλιος πάντως σημαδεύτηκε ή στιγματίστηκε όπως πολλοί δήλωσαν από τον χαμό του Αλέκου Μαρκίδη, πολιτευτή και πρώην Γενικού Εισαγγελέα ο οποίος προσωποποιούσε μια ολόκληρη σχολή σκέψης για λύση του Κυπριακού.

«Στεγνός» Μάιος λόγω πανδημίας…

Ως αποτέλεσμα του σφοδρού κύματος της πανδημίας και στην Κύπρο με το βλέμμα ολόκληρου του πλανήτη να στρέφεται στον παγκόσμιο αγώνα κατά του κορωνοϊού, το Κυπριακό φυσιολογικά υποβαθμίστηκε στην επικαιρότητα. Παρά ταύτα μέσα Μαΐου καταγράφηκε τηλεφωνική συνομιλία του Υπουργού Εξωτερικών Νίκου Χριστοδουλίδη, με τον Ρώσο ομόλογο του Σεργκέι Λαβρόφ. Πέραν των γενικόλογων αναφορών στο Κυπριακό ο Κύπριος αξιωματούχος έθεσε με ένταση το ζήτημα των παράνομων τουρκικών γεωτρήσεων στην ΑΟΖ, που συνεχίζονταν χωρίς διακοπή, παρά τα προβλήματα της πανδημίας. Τα ίδια θέματα συζητήθηκαν την επόμενη μέρα και με τον Βρετανό Υπουργό Εξωτερικών.

Την ίδια ακριβώς στιγμή πάντως επιβεβαιωνόταν η σχέση εξάρτησης του κατοχικού καθεστώτος με την Τουρκία η οποία έσπευσε να στείλει στο ψευδοκράτος 2.2 δις τουρκικές λίρες για αντιμετώπιση της πανδημίας και όχι μόνο.

Καλοκαιριάτικες πολιτικές μπόρες…

Ο Ιούνιος δεν ξεκίνησε με τους καλύτερους οιωνούς. Γι’ αυτό φρόντισε ο νυν κατοχικός ηγέτης, ψευδοπρωθυπουργός τότε Ερσίν Τατάρ που με όπλο τα οδοφράγματα έδειξε να μην υπολογίζει την Κυπριακή Δημοκρατία, στρώνοντας το έδαφος για τα όσα σήμερα ζούμε.

Αρχές του μήνα ωστόσο, ο τότε ανθυποψήφιος του, τότε ηγέτης των Τ/κ Μουσταφά Ακιντζί, είχε ξεκαθαρίσει ότι δεν επρόκειτο να κάνει βήμα στο Κυπριακό πριν από τις παράνομες εκλογές.

Στη Λευκωσία όλη η πολιτική ενέργεια είχε στραφεί, πέραν της πανδημίας στην εξεύρεση τρόπων ανάσχεσης της τουρκικής προκλητικότητας στην ΑΟΖ. Καταγράφηκε μάλιστα για πρώτη φορά η θέση Αναστασιάδη – σε συνέντευξη του στο Politico – ότι αν η Άγκυρα δεν άρει τις παρανομίες θα πρέπει να χάσει το καθεστώς υποψήφιας προς ένταξη στην Ε.Ε, χώρας.

Η συνέντευξη ωστόσο πυροδότησε νέο κύκλο εσωτερικών αντιπαραθέσεων καθώς ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ανέφερε στο περιοδικό την ετοιμότητα του να παραχωρήσει, υπό όρους, μέρος των εσόδων από το φυσικό αέριο στους Τ/κ ακόμη και πριν από λύση του Κυπριακού. Θέση που έμελλε να ταλαιπωρεί μέχρι και σήμερα την εσωτερική πολιτική συζήτηση για τη λύση του Κυπριακού και τα ενεργειακά.

Πάντως, ως από μηχανής Θεός, ως είθισται, η Βρετανία ενεπλάκη στη συζήτηση και φρόντισε να ξαναστείλει μήνυμα ότι το πιο σημαντικό είναι να επαναρχίσουν οι συνομιλίες για επίλυση του Κυπριακού, αμέσως μετά την πολιτική διαδικασία στα κατεχόμενα, θέλοντας έτσι να υποβαθμίσει τη σημασία των τουρκικών επιθετικών ενεργειών. Μάλιστα παίρνοντας τη σκυτάλη ο Τούρκος Πρέσβης στην Αθήνα φρόντισε να χαράξει ξανά την κόκκινη γραμμή του Ερντογάν, ότι δηλαδή οι όποιες νέες διαπραγματεύσεις δεν μπορούν να ξεκινήσουν από εκεί που είχαν διακοπεί.

Και αυτά στον απόηχο συμμετοχής τις ίδιες εκείνες μέρες του Αμερικανού Υπουργού Εξωτερικών Μάικ Πομπέο στο Συμβούλιο ΥΠΕΞ της Ε.Ε. όπου τέθηκε ανάμεσα σε άλλα και το ζήτημα των ενεργειών της Άγκυρας.

Ο Ιούλιος της…κρίσεως!

Ντάλα καλοκαίρι και με την επιδημία να υποχωρεί εν μέρει, τα πολιτικά βλέμματα στράφηκαν στην ειδική σύνοδο των ΥΠΕΞ της Ε.Ε της 13ης Ιουλίου, με αποκλειστικό θέμα συζήτησης τις Ευρωτουρκικές σχέσεις.

Αθήνα και Λευκωσία μπήκαν άμεσα σε μια λογική συντονισμού ενεργειών αφού αμφότερες έκριναν από την πρώτη στιγμή ως συνεδρίαση ορόσημο τη Σύνοδο της 13ης Ιουλίου. Προς τούτο βρέθηκε στην Αθήνα για κατ’ ιδίαν διαβουλεύσεις με τον ομόλογο του, αλλά και τον Πρωθυπουργό, ο Κύπριος ΥΠΕΞ Νίκος Χριστοδουλίδης. Παράλληλα, μια μέρα μετά το Συμβούλιο, την 14η Ιουλίου, στην Αθήνα πέταξε και ο Πρόεδρος Αναστασιάδης για συντονισμό βημάτων με τον Κυριάκο Μητσοτάκη ενόψει του Συμβουλίου Αρχηγών.

Πάντως και παρά τις προσδοκίες το Συμβούλιο Υπουργών Εξωτερικών της Ε.Ε. έδωσε κι άλλο χρόνο στην Τουρκία μεταθέτοντας την όποια συζήτηση για κυρώσεις σε μεταγενέστερο στάδιο.

Στο δε Συμβούλιο Αρχηγών ο Πρόεδρος Αναστασιάδης έθεσε το ζήτημα στην Γερμανίδα Καγκελάριο Άγκελα Μέρκελ η οποία ξεδίπλωσε για πρώτη φορά την πρωτοβουλία του Βερολίνου για εκτόνωση της κατάστασης (και στα ελληνοτουρκικά) που ουδέποτε απέδωσε πραγματικά αποτελέσματα.

Προ των Ευρωπαϊκών εξελίξεων πάντως καταγράφηκαν δύο σημαντικά γεγονότα. Η δήλωση του Αμερικανού Υφυπουργού Εξωτερικών Μάθιου Πάλμερ ότι οι ΗΠΑ ανησυχούν βαθιά για τα όσα η Τουρκία πράττει στην Κυπριακή ΑΟΖ, αλλά και η ανακοίνωση της Ουάσιγκτον για συμπερίληψη της Κύπρου στο διεθνές πρόγραμμα Στρατιωτικής Κατάρτισης και Εκπαίδευσης των ΗΠΑ. Ανακοίνωση που εξόργισε το Τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών το οποίο έσπευσε να κάνει το άσπρο – μαύρο και να πει πως τέτοιες ενέργειες είναι που δεν επιτρέπουν λύση του Κυπριακού.

Καθόλου μάλιστα τυχαία τις αμέσως επόμενες μέρες υπήρξε και νέα τηλεφωνική επικοινωνία του Κύπριου ΥΠΕΞ με το Ρώσο ομόλογο του. Μπορεί το κύριο θέμα να ήταν η συμφωνία αποφυγής διπλής φορολογίας ωστόσο δημοσιογραφικές πληροφορίες ήθελαν τον κύριο Λαβρόφ να συζητεί και την εμφανή «στροφή» της Λευκωσίας προς το αμερικανικό άρμα.

Σε επίπεδο ουσίας του Κυπριακού, ξεχώρισε η αναφορά του Γενικού Γραμματέα στην έκθεση του για την ΟΥΝΦΙΚΥΠ, ότι η μη λύση του Κυπριακού καθίσταται ολοένα και μη βιώσιμη κατάσταση.

Περί τα τέλη Ιουλίου ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας επισκέφτηκε το Παρίσι, συναντήθηκε με τον Εμανουέλ Μακρόν και χαράχθηκε η γραμμή Λευκωσίας – Παρισίων κατά της Τουρκίας με όπλο την επιβολή κυρώσεων.

Ο Ιούλιος «έκλεισε» με νέα συνεδρίαση του Εθνικού Συμβουλίου όπου ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας επικοινώνησε στην κομματική ηγεσία όλες τις εξελίξεις, με ναυαρχίδα την Γερμανική πρωτοβουλία.

Μπαρουτοκαπνισμένος με Βαρώσι ο Αύγουστος…

Ο Αύγουστος ήλθε να επιβεβαιώσει τους χειρότερους φόβους των Ε/κ καθώς μόλις τις πρώτες μέρες του μήνα, ο αγαπημένος της Άγκυρας Ερσίν Τατάρ βρέθηκε στην Τουρκία και αμέσως μετά αποκάλυψε ότι ο Ερντογάν ετοιμάζει τις κινήσεις του για άνοιγμα των Βαρωσίων.

Η επιβεβαίωση μάλιστα των Τουρκικών σχεδιασμών ταρακούνησε και την πολιτική σκηνή των κατεχομένων, με τον Οζερσάι να επιχειρεί να επανακτήσει το προβάδισμα των ενεργειών και την πολιτική ηγεσία στις ελεύθερες περιοχές να παρακολουθεί σχεδόν άναυδη την διάρρηξη κάθε δεδομένου που μέχρι σήμερα ίσχυε σε ότι αφορά στην Αμμόχωστο.

Από πλευράς του και επιχειρώντας να αναδείξει τη διαφορετικότητα της δικής του υποψηφιότητας ο Ακιντζί επανήλθε στα του Κυπριακού λέγοντας πως θεωρείται δεδομένη η πρωτοβουλία Γκουτέρες για πενταμερή, αμέσως μετά τις παράνομες εκλογές.

Την ίδια περίοδο βρέθηκε στην Κύπρο, για μερικές ώρες, ο Αμερικανός Υφυπουργός Εξωτερικών για πολιτικές υποθέσεις Ντέιβιντ Χέιλ, που προχώρησε σε επαναβεβαίωση των θέσεων της Ουάσιγκτον και για τη λύση του Κυπριακού και για το Βαρώσι.

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο είχε πλέον εγκριθεί η τακτική του καρότου και μαστίγιου για την Τουρκία και ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας που βρέθηκε στην Κύπρο, συμφώνησε με τον ομόλογο του Νίκο Χριστοδουλίδη ότι είναι μια προσέγγιση που μεταθέτει την ευθύνη στην Άγκυρα.

Τον Αύγουστο πάντως άρχισε να φημολογείται, ελέω γερμανικής πρωτοβουλίας, η πακετοποίηση Ελληνοτουρκικών και Κυπριακού θέματος ΑΟΖ, με τη Λευκωσία να φροντίζει από την πρώτη στιγμή να «κόβει το βήχα» και να ξεκαθαρίζει ότι τα δικά της θέματα δεν τα διαπραγματεύεται κανείς άλλος.

Η Τουρκία πάντως φρόντισε να στείλει τα δικά της μηνύματα στους Ευρωπαίους και δη στους Γερμανούς ανανεώνοντας το τρίτο δεκαήμερο του μήνα την παράνομη navtex στην Κυπριακή ΑΟΖ.

Πάντως πριν βγει το καλοκαίρι, η Λευκωσία πρόσθεσε στην φαρέτρα των επιχειρημάτων της για την Αμμόχωστο και την κρυστάλλινη θέση της Μόσχας ότι «το θέμα των Βαρωσίων πρέπει να λυθεί στο πλαίσιο παραμέτρων αποφάσεων του ΣΑ».

Ο Σεπτέμβρης των… δύο κρατών

Με το καλοκαίρι να είναι παρελθόν και τις παράνομες εκλογές στα κατεχόμενα να προσεγγίζουν ο Σεπτέμβριος ήταν γεμάτος γεγονότα, αρχής γενομένης της κόντρας Ακιντζί – Τουρκίας, λόγω της αναφοράς του ότι δεν θα προβεί σε δήλωση υποταγής, υπονοώντας την Άγκυρα. Παράλληλα τα του Κυπριακού συζήτησε κατ’ ιδίαν με τον Γενικό Γραμματέα Αντόνιο Γκουτέρες ο Υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας Νίκος Δένδιας, που αμέσως μετά ενημέρωσε τον Κύπριο ομόλογο του.

Στην κινητικότητα μάλιστα ήλθε να προστεθεί η επίσκεψη στην Κύπρο του Ρώσου υπουργού Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ ο οποίος επανέλαβε τις πάγιε θέσεις της Μόσχας, ενώ εξέφρασε την ετοιμότητα της χώρας του να συνδράμει όπως μπορεί σε ότι αφορά τις τουρκικές προκλήσεις στην ΑΟΖ. Φρόντισε μάλιστα να στείλει κάποια μηνύματα λέγοντας ότι η Ρωσία δεν θα δεχθεί τεχνητά χρονοδιαγράμματα και έξωθεν επιβουλές, προκαλώντας ικανοποίηση στην Λευκωσία.

Στις 10 του μήνα το Κυπριακό «διεθνοποιήθηκε» με τον Πρόεδρο Αναστασιάδη να ενημερώνει έξι ομολόγους του, κατά τη διάρκεια της Συνόδου των MED7 στην Κορσική. Μάλιστα οι συνάδελφοι του παρείχαν πλήρη στήριξη στις θέσεις της Λευκωσίας έναντι των τουρκικών παράνομων ενεργειών.

Και πριν καν στεγνώσει το μελάνι των όσων δήλωσαν οι Ευρωπαίοι ηγέτες στην Κύπρο βρέθηκε ο Αμερικανός Υπουργός Εξωτερικών Μάικ Πομπέο που επανέλαβε τις ανησυχίες των ΗΠΑ για τα όσα η Τουρκία πράττει στην Ανατολική Μεσόγειο. Παράλληλα υπέγραψε με τον Νίκο Χριστοδουλίδη μνημόνιο για το Κύπρο-αμερικανικό κέντρο ασφάλειας στη Λάρνακα, δίνοντας άλλη βαρύτητα στην επίσκεψη του και στις σχέσεις Λευκωσίας – Ουάσιγκτον, εν μέσω τουρκικών προκλήσεων.

Και με τις διεργασίες να κτυπούν κόκκινο, ο Πρόεδρος του ΔΗ.ΣΥ Αβέρωφ Νεοφύτου σημάδεψε τις συζητήσεις εκτιμώντας ότι «το Κυπριακό έχει μπει στις προτεραιότητες του διεθνούς παράγοντα». Και η αμέσως μετά κάθοδος στην Κύπρο του Σαρλ Μισέλ ήλθε να επιβεβαιώσει εν μέρει τις εκτιμήσεις. Βλέποντας δε αυτά τα γεγονότα η Τουρκία έσπευσε να αλλάξει τη μεγάλη εικόνα με τον Τσαβούσογλου να δηλώνει, επιχειρώντας να αποσυμπιέσει την κατάσταση για την Τουρκία, ότι το 90% των προβλημάτων στην Ανατολική Μεσόγειο θα λυθεί με ένα μηχανισμό διαμοιρασμού εσόδων μεταξύ Ε/κ και Τ/κ.

Ο δε Γ.Γ του ΟΗΕ επαναβεβαίωνε την ίδια ώρα, στο πλαίσιο έναρξης της συνέλευσης των Η.Ε την ετοιμότητα του για πρωτοβουλίες μετά τις παράνομες εκλογές των κατεχομένων. Και η Λευκωσία φρόντισε με το χαιρέτισμα της ετοιμότητας Γκουτέρες να υπενθυμίσει πως δεν διαπραγματεύεται υπό Τουρκικές απειλές. Και το έπραξε και στην τηλεσυνάντηση που είχαν αφού λόγω πανδημίας οι ηγέτες δεν μετέβησαν στη Νέα Υόρκη. «Η Τουρκία πρέπει να τερματίσει κάθε παράνομη ενέργεια ώστε να υπάρξει διάλογος» ήταν το μήνυμα που επανέλαβε συζητώντας με τον Αντόνιο Γκουτέρες.

Διόλου τυχαία, αμέσως μετά την επισφράγιση της επερχόμενης πρωτοβουλίας Γκουτέρες ο Τσαβούσογλου δήλωσε στεντόρεια και καθαρά ότι η Τουρκία θα δει τις επιλογές λύσης δύο κρατών ή συνομοσπονδίας, θάβοντας το μοντέλο της ομοσπονδίας που «δεν μπορεί να αποδώσει».

Υπό αυτές τις συνθήκες ξανασυνεδρίασε το Συμβούλιο ΥΠΕΞ της Ε.Ε. με τους εταίρους της Κύπρου να αποσπώνται ξανά από τις αρχές τους και να κλωτσούν την μπάλα εκτός γηπέδου.

Και έπραξαν αυτό μετά από τη γνωστή φημολογία ότι η Λευκωσία έθεσε στο τραπέζι το βέτο στις κυρώσεις κατά της Λευκορωσίας, αν δεν εξεταστούν μαζί με τις κυρώσεις κατά της Τουρκίας, παραπέμποντας και τα δύο θέματα σε επίπεδο αρχηγών. Ως αποτέλεσμα πάντως των Ευρωπαϊκών διεργασιών η πρόταση Ερντογάν για περιφερειακή διάσκεψη της Ανατολικής Μεσογείου έδειξε να κερδίζει έδαφος.

Στα κατεχόμενα το πολιτικό σκηνικό λίγο πριν από τις παράνομες εκλογές πήρε φωτιά αφού οι υποψήφιοι άρχισαν να…χορεύουν στους ρυθμούς των δύο κρατών που απαίτησαν Ερντογάν και Τσαβούσογλου.

Οκτώβριος του Τατάρ και του «πόνου»

Οκτώβριος των ανατροπών και των νέων δεδομένων στο Κυπριακό. Ένας μήνας που ξεκίνησε με τον Πρόεδρο Αναστασιάδη, εκτός Κύπρου την ημέρα Ανεξαρτησίας της Κυπριακής Δημοκρατίας, ευρισκόμενος στις Βρυξέλλες για την κρίσιμη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου που θα έκρινε την συμπεριφορά της Τουρκίας.

Σύνοδος που επέλεξε για πολλοστή φορά το διπλό ταμπλό. Στήριξη μεν της Κυπριακής Δημοκρατίας, νέα προειδοποίηση της Τουρκίας για κυρώσεις, αλλά και θετική ατζέντα, όλα με ορίζοντα το νέο συμβούλιο του Δεκεμβρίου.

Έξι του μήνα, τα πάντα άλλαξαν. Εν μέσω συνεδρίασης του Εθνικού Συμβουλίου, που είχε ήδη τις σχετικές πληροφορίες, ο Ερντογάν ανακοίνωσε στην Άγκυρα, έχοντας στο πλάι του τον Τατάρ, το άνοιγμα του παραλιακού μετώπου των Βαρωσίων, προκαλώντας πολιτικούς σεισμούς. Και το έπραξε πριν από τις παράνομες εκλογές των κατεχομένων για να δώσει ώθηση στον Τατάρ, ο οποίος λίγες μέρες αργότερα, κατάφερε να υπερσκελίσει τον «ομοσπονδιακό» Ακιντζί, να πάρει το χρίσμα και να οδηγήσει το Κυπριακό και επίσημα στις ατραπούς των δύο κρατών.

Οι τουρκικές ανακοινώσεις προκάλεσαν ένα μπαράζ καταγγελτικών δηλώσεων από το διεθνή παράγοντα, αλλά και κατεπείγουσα γραπτή ενημέρωση από τη Λευκωσία προς το Συμβούλιο Ασφαλείας, τον Γ.Γ και όλες τις δυνάμεις του κόσμου.

Η Κυπριακή Δημοκρατία προσέφυγε μάλιστα στο Σ.Α το οποίο τέσσερις μέρες μετά τις τουρκικές ανακοινώσεις, με Προεδρική δήλωση, τάχθηκε ενάντια στην τουρκική κίνηση, εξέφρασε βαθιά ανησυχία και κάλεσε σε αναστροφή της παράνομης ενέργειας. Αλλά ως εκεί. Τίποτα χειροπιαστό.

Μέσα του μήνα ξεκαθάρισε το σκηνικό στα κατεχόμενα με τους Ακιντζί – Τατάρ να περνούν στο δεύτερο γύρο των παράνομων εκλογών και τα Τ/κ κόμματα να τάσσονται με τον ένα ή τον άλλο και να δίνουν τον τίτλο του φαβορί στον Ακιντζί. Κυριακή, 18 Οκτωβρίου ο Τατάρ εκλέγεται στην ηγεσία του αποσχιστικού καθεστώτος και βάζει τελεία στην εποχή της ομοσπονδίας ως μορφή επίλυσης του Κυπριακού. Το σοκ στην Ε/κ πλευρά τις πρώτες μέρες είναι μεγάλο, οι δηλώσεις και αντιδηλώσεις δίνουν και παίρνουν και η Κυβέρνηση εκφράζει απλά την αισιοδοξία της ότι ο νέος κατοχικός ηγέτης θα ανταποκριθεί θετικά στην πρόσκληση Γκουτέρες για πενταμερή.

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας μιλά για πρώτη φορά τηλεφωνικώς με τον νέο κατοχικό ηγέτη και αρχίζει να ξεκαθαρίζει το νέο, πολύ δύσκολο σκηνικό, παρά του ότι συμφωνούν σε μια πρώτη συνάντηση, στις 3 Νοεμβρίου, άτυπου χαρακτήρα.

Ο δε Τατάρ περί τα τέλη του μήνα επισκέπτεται επίσημα την Τουρκία και μαζί με τον Ερντογάν σπρώχνουν κι άλλο το μαχαίρι στην πληγή των Ε/κ ανακοινώνοντας πικνίκ στην Αμμόχωστο, στις 15 Νοεμβρίου. Στον απόηχο δε της νέας τουρκικής πρόκλησης ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ξεκαθαρίζει εκ νέου ότι «χρειάζεται ευνοϊκό περιβάλλον για εποικοδομητικές διαπραγματεύσεις». Κατά τα άλλα η Λευκωσία καταγράφει με ενδιαφέρον την απαντητική επιστολή Γκουτέρες στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας δια της οποίας ο Γ.Γ. παραμένει δεσμευμένος στη σύγκληση άτυπης πενταμερούς, στο συμφωνηθέν πλαίσιο και υπό το διαπραγματευτικό κεκτημένο που παρήχθη στον τελευταίο γύρο συνομιλιών.

Μήνας «γνωριμίας» ο Νοέμβριος

Με εμφανή αγωνία για το τι θα φέρει η πρώτη συνάντηση Αναστασιάδη – Τατάρ στην οικία Σπέχαρ μπήκε ο Νοέμβριος. Τρεις του μήνα οι δύο τα λένε για πέραν των δύο ωρών και αμέσως μετά ο Νίκος Αναστασιάδης ξεδιπλώνει τα εμπόδια που βρήκε μπροστά του. Επιβεβαιώνει ότι ο νέος κατοχικός ηγέτης μίλησε για άλλες μορφές λύσης και προσγειώνει τις προσδοκίες ενόψει της καθόδου Λουτ στο νησί, αλλά και της όποιας άτυπης πενταμερούς προετοιμάζει ο Γ.Γ. του ΟΗΕ. Από πλευράς του ο Ερσίν Τατάρ, αμέσως μετά τη συνάντηση όχι μόνο επανέλαβε τα περί λύσης δύο κρατών και τουρκικών εγγυήσεων, αλλά ξεκάθαρα είπε ότι ο χάρτης εδαφικών αναπροσαρμογών που είχε καταθέσει ο Ακιντζί δεν ισχύει και δεν τον αποδέχεται.

Σε κάθε περίπτωση, δύο 24ωρα μετά την πρώτη διερευνητικού ή κοινωνικού χαρακτήρα συνάντηση των δύο ηγετών, η Τζέιν Χολ Λουτ σήκωσε το τηλέφωνο, αφού πρώτα ενημερώθηκε από την Ελίζαμπεθ Σπέχαρ και ενημέρωσε τους δύο ότι θα έλθει στην Κύπρο περί τα τέλη Νοεμβρίου.

11 Νοεμβρίου ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας συγκάλεσε εκ νέου σύνοδο του Συμβουλίου Αρχηγών. Η συνάντηση δεν ήταν εύκολη, υπήρξε ωστόσο διαφωτιστική ως προς τα επόμενα βήματα με τη Λευκωσία να ξεκαθαρίζει δια του εκπροσώπου της πως θα συμμετάσχει στην πενταμερή που προσανατολίζεται ο Γκουτέρες, έστω και αν συνεχίζονται οι τουρκικές προκλήσεις, διευκρινίζοντας πως θα είναι διαδικαστικού χαρακτήρα και πως μόνο εκεί θα κριθούν οι θέσεις των δύο πλευρών.

Την ίδια ακριβώς μέρα και μόλις μερικές μέρες μετά το τηλεφώνημα Μπόρις Τζόνσον, με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας συνομίλησε ο Υπουργός Εξωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου, Ντόμινινκ Ράαμπ, επιβεβαιώνοντας ότι στο παρασκήνιο ανέλαβε ρόλο το Λονδίνο που βλέπει ότι υπάρχει προοπτική για επανέναρξη συνομιλιών, στη λογική της «μέσης γραμμής» ανάμεσα στην ομοσπονδία και τα δύο κράτη. Δηλαδή την εντελώς χαλαρή ομοσπονδία, στις παρυφές της συνομοσπονδίας.

Ακριβώς στα μέσα του μήνα, την μαύρη επέτειο της ανακήρυξης του ψευδοκράτους, στις 15 Νοεμβρίου, η Τουρκία και ο Ερντογάν κάνουν πράξη τις απειλές τους και διοργανώνουν εν μέσω βροχών πικνίκ, στο παραλιακό μέτωπο της Αμμοχώστου. Τόσο ο τούρκος ισλαμοφασίστας, όσο και ο εδώ εγκάθετος του ξεκαθάρισαν στις τοποθετήσεις τους ότι το Βαρώσι σιγά – σιγά θα ανοίξει και αποκάλυψαν την τακτική τους που ήταν να καλέσουν επίσημα του νόμιμους ιδιοκτήτες να προσφύγουν στην Επιτροπή Ακίνητης Περιουσίας που συνέστησε η Τουρκία στο κατοχικό καθεστώς για να διεκδικήσουν το λαβείν τους. Οδηγώντας για πρώτη φορά την Κυπριακή Κυβέρνηση να κάνει δημόσια σύσταση προς τους πρόσφυγες να μην προσφύγουν γιατί θα εξυπηρετήσουν τα τουρκικά σχέδια. Ταυτόχρονα και παράλληλα ενημερώνοντας τη Βουλή, στο πλαίσιο συζήτησης του προϋπολογισμού του Υπουργείου του, ο Υπουργός Εξωτερικών Νίκος Χριστοδουλίδης, μίλησε για πρώτη φορά για τον κίνδυνο προσάρτησης των κατεχομένων εδαφών μας από την Τουρκία. Και την ίδια ώρα κλείδωνε για την πρώτη Δεκεμβρίου η κάθοδος Λουτ στην Κύπρο.

Δεκέμβριος: Η Λούτ στην Κυπρο

Την 1η Δεκεμβρίου η Ειδική Απεσταλμένη του ΓΓ του ΟΗΕ, Τζέιν Χολ Λουτ, πραγματοποίησε χωριστές συναντήσεις με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Νίκο Αναστασιάδη, και τον κατοχικό ηγέτη, Ερσίν Τατάρ. Ενώ την επόμενη μέρα η κα. Λουτ μετέβηκε στην Αθήνα, όπου πραγματοποίησε συνομιλίες με την ελληνική Κυβέρνηση. Αναμένετο μέχρι τις 11 Δεκεμβρίου, όπου το έντυπο οδήγηθηκε στο τυπογραφείο, να οριστικοποιηθεί η ημερομηνία της επίσκεψής της στην Άγκυρα.

Οι συναντήσεις έχουν σκοπό την επανέναρξη των προσπαθειών για επίλυση του Κυπριακού και την διερεύνηση του εδάφους, για τη σύγκληση άτυπης πενταμερούς διάσκεψης, διαδικαστικού χαρακτήρα.

Κατά τις συναντήσεις όλα τα μέρη εξέφρασαν την ετοιμότητα για την άτυπη διάσκεψη 5+1. Θέση της Λευκωσίας και της Αθήνας είναι ότι η πενταμερή συνάντηση θα πρέπει να πραγματοποιηθεί χωρίς όρους και προϋποθέσεις, ότι η βάση για επίλυση του Κυπριακού είναι η ΔΔΟ καθώς επίσης και ότι οι συνομιλίες θα πρέπει να συνεχιστούν από το σημείο που έμειναν στο Κραν Μοντάνα.

Ο Ερσίν Τατάρ όσα έθετε δημοσίως τα έθεσε και στην κ. Λουτ. Επέμεινε δηλαδή στις τουρκικές επιδιώξεις για λύση στη βάση συνομοσπονδίας, όπως επίσης και στη θέση του διαμοιρασμού του φυσικού αερίου πριν από τη λύση του Κυπριακού.

Το συμπέρασμα της κ. Λουτ όπως το ανέφερε στην Λευκωσία αλλά και στην Ελληνική Κυβέρνηση είναι ότι ενώ υπάρχει η κοινή βούληση για την άτυπη συνάντηση, αυτή τη στιγμή δεν διαβλέπει ότι υπάρχει κοινό όραμα, είτε για την πενταμερή Διάσκεψη, είτε γενικότερα για την επίλυση του Κυπριακού.

Και τόνισε, ότι οι προσπάθειες της έχουν στόχο, ώστε να δημιουργηθεί τέτοιο κλίμα που θα επιτρέψουν στο ΓΓ του ΟΗΕ να λάβει την απόφαση σύγκλησης άτυπης διάσκεψης η οποία θα έχει, όμως, πιθανότητες επιτυχίας.

Πληροφορίες ανέφεραν ότι η κυρία Λουτ εξέφρασε ανοιχτά την πιθανότατα να χρειαστεί να ξαναέρθει στην Κύπρο πριν υποβάλει τελικές εισηγήσεις στον Αντόνιο Γκουτέρες.