Παιδεία

Αρχιτέκτονες της επιτυχίας μας είμαστε εμείς

Μπορεί τα γονίδια και οι γονείς να φαίνεται ότι οδηγούν το καράβι της ζωής μας, ωστόσο εμείς επιλέγουμε τα λιμάνια προσάραξής μας

Στο άρθρο της προηγούμενης Κυριακής έγινε εκτενής αναφορά στις γονιδιακές αλλά και γονεϊκές επιδράσεις στο άτομο ενώ αναπτύσσεται και προσπαθεί να βρει τον δρόμο του. Ένα δρόμο για τον οποίο ενδογενείς και εξωγενείς παράγοντες παίζουν σημαντικό ρόλο, καθορίζοντας πολλές φορές την πορεία του εφήβου. Ο εκπαιδευτικός και Ακαδημαϊκός Διευθυντής της Ιδ. Σχολής ΦΟΡΟΥΜ, Δρ Σωκράτης Κτίστης, επιβεβαιώνει το ρητό πως στις πλείστες των περιπτώσεων, «εμείς οι ίδιοι είμαστε οι αρχιτέκτονες της επιτυχίας μας», τονίζοντας πως η μοίρα ή οι άλλοι άνθρωποι -όσο κοντινοί και προσφιλείς μας είναι- δεν πρέπει να καθορίζουν τη ζωή μας, παρόλο που μπορεί να ασκήσουν μια ιδιαίτερα αρνητική ή και θετική επίδραση.

Παρατηρώντας, λοιπόν, μια γονεϊκή συμπεριφορά που αντικατοπτρίζει την πλειοψηφία των γονέων στην κυπριακή και όχι μόνο πραγματικότητα, ο Δρ Κτίστης δίδει μερικές συμβουλές, ώστε οι γονείς να είναι οδοδείκτες και καθοδηγητές χωρίς να επιβάλλουν τη δική τους «εξασφαλισμένη» επιτυχία και το δικό τους όραμα στο παιδί τους.

Πρωτίστως ευτυχισμένο

Η ευτυχία είναι το πρώτο μέλημα των γονιών. Ωστόσο άθελά τους οι γονείς έχουν την τάση να θεωρούν ότι γνωρίζουν όλα όσα θα κάνουν το παιδί τους ευτυχισμένο, αγνοώντας πολλές φορές τα σημάδια που δείχνουν τα ίδια τα παιδιά. Ο Δρ Κτίστης επισημαίνει πόσο σημαντικό είναι η υιοθέτηση της φιλοσοφίας «θέλω πρωτίστως το παιδί μου ευτυχισμένο» από την αρχή. «Έτσι μέλημα του γονιού θα ήταν να του παρέχει ευκαιρίες ανεξαρτησίας, κοινωνικοποίησης αλλά και προσωπικής φροντίδας και διασκέδασης. Το κάθε άτομο είναι μια ξεχωριστή προσωπικότητα και οι βιολογικοί παράγοντες καθορίζουν σε σημαντικό βαθμό -μαζί βέβαια και με τις κοινωνικές παρεμβάσεις- όχι μόνο στοιχεία της προσωπικότητάς μας, αλλά και το μέτρο των ικανοτήτων μας και των δεξιοτήτων που αναπτύσσουμε. Υιοθετώντας τη φιλοσοφία αυτή, κάθε γονιός -στην προκειμένη περίπτωση, η κ. Στέλλα- το παράδειγμα που δόθηκε στο προηγούμενο άρθρο, φροντίζει να παρακολουθεί την εξέλιξη του παιδιού, ήδη από το δημοτικό, λαμβάνοντας προσεκτικά υπόψη την υποκειμενική ερμηνεία του «πολύ καλός» στις αξιολογήσεις στο δημοτικό, για να μάθει τις πραγματικές κλίσεις και τα ενδιαφέροντά της. Δεν θα θεωρούσε ότι «όπου υπάρχει θέληση υπάρχει και ο τρόπος», αλλά θα δεχόταν ότι η προσπάθεια και η θέληση διαδραματίζουν έναν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη του ατόμου αλλά δεν είναι μαγικό ραβδί».

Αναγνώριση κλίσεων και ενδιαφερόντων

Ο στόχος της αριστείας, που είναι ακόμη στόχος για πολλούς γονείς, θα μπορούσε να αλλάξει σε στόχο προσπάθειας. «Το παιδί μου να μάθει να προσπαθεί και να μην τα παρατά, γιατί η προσπάθεια μετρά. Δεν πειράζει, αν δεν έχει ψηλούς βαθμούς σε όλα τα μαθήματα, αφού αυτοί δεν καθορίζουν το μέλλον του. Επίσης, θα προσπαθούσε να αναγνωρίσει τις κλίσεις και τα ενδιαφέροντα του παιδιού της και θα τα ενίσχυε ακόμη περισσότερο, αντί να βλέπει τη ζωή ως μία ‘Προκρούστειο κλίνη’. Θα δεχόταν ότι, λόγω περιορισμένου χρόνου, η Μαργαρίτα θα έπρεπε να κάνει επιλογές στην έμφαση που θα έδινε στα μαθήματα. Θα διερωτάτο, για παράδειγμα, αν προκειμένου να αριστεύει στα Μαθηματικά η Μαργαρίτα -που είναι ένας τομέας στον οποίο οι γενετικές καταβολές διαδραματίζουν σημαντικό παράγοντα επιτυχίας- θα μπορούσε να το πετύχει χωρίς να εξουθενώνεται στο διάβασμα και στα φροντιστήρια και να παραμερίζει άλλα μαθήματα, αλλά και να θέτει σε κίνδυνο την ξεγνοιασιά της εφηβικής της ζωής.

Θα αποδεχόταν ότι ο χρόνος μελέτης του απογεύματος πρέπει να αφήνει περιθώρια για φυσική άσκηση, ψυχαγωγία, ποιοτικό χρόνο με την οικογένεια και ξέγνοιαστες εφηβικές στιγμές.

Θα φρόντιζε να αισθανόταν η Μαργαρίτα ότι η «εξυπνάδα» δεν συνδέεται με τους βαθμούς στο σχολείο και ότι δεν θα έπρεπε να πέφτει η αυτοπεποίθησή της, αν προσπαθούσε και δεν τα κατάφερνε, αφού όλοι είμαστε διαφορετικοί μεταξύ μας».

Η αυτονομία λειτουργεί ενισχυτικά

Οι γονείς ως έμπειροι και γνώστες της παρούσας κατάστασης μπορούν να στηρίξουν τα παιδιά τους, χωρίς όμως να τα πιέζουν ν’ ακολουθήσουν κατευθύνσεις που ίσως να μην αρμόζουν σ’ αυτά. «Ένας γονιός καλό θα ήταν να συμβουλεύει το παιδί να ξεκινήσει νωρίς την αναζήτηση γενικότερου κλάδου σπουδών, ο οποίος να συνδυάζει τα ενδιαφέροντα, τις κλίσεις αλλά και επαγγελματικές προοπτικές, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι επιτυχημένη σταδιοδρομία σημαίνει και υψηλά αμειβόμενο επάγγελμα, αλλά ένα επάγγελμα το οποίο θα αγαπά και ταυτόχρονα θα εξασφαλίζει χρήματα για να έχει ποιότητα ζωής και όχι για να γίνει κάποιος/α πλούσιος/α.

»Καλό επίσης θα είναι να αφήνουν τα παιδιά από την ηλικία των μικρών τάξεων του δημοτικού να μάθουν να διαβάζουν μόνα τους κι ας παίρνουν προσωρινά χαμηλότερους βαθμούς. Μια τέτοια κίνηση είναι επένδυση για το μέλλον, αφού όσο πιο πολύ και πιο εκτενώς δίνουμε πατερίτσες στα παιδιά μας, τόσο πιο δύσκολα γίνονται ανεξάρτητα στο μέλλον και μαθαίνουν να παλεύουν στη ζωή».

Δεξιότητες του μέλλοντος

Η κριτική σκέψη και η συναισθηματική νοημοσύνη αποτελούν δύο από τις πιο σημαντικές δεξιότητες του 21ου αιώνα. Η αναγνώριση των δεξιοτήτων αυτών ως απαραίτητων εργαλείων για την επιτυχία των παιδιών από τους γονείς, οδηγεί στην προώθηση των παιδιών τους σε μια κατεύθυνση ανάπτυξης αυτών των δεξιοτήτων. «Εκτός των άλλων, η ανάγκη για προγραμματισμό ως μία δεξιότητα κλειδί για τη σύγχρονη ζωή, μπορεί να καλλιεργηθεί από τους γονείς. Ο προγραμματισμός αυτός δεν πρέπει να περιλαμβάνει μόνο τη μελέτη αλλά και την άθληση, τον ποιοτικό χρόνο με την οικογένεια, τα χόμπι, την ψυχαγωγία, επαρκείς ώρες ύπνου κ.λπ. Ένας γονιός όπως η Στέλλα που είχαμε δει, θα μάθαινε στη Μαργαρίτα ότι δεν διδάσκουν όλοι οι εκπαιδευτικοί με τον ίδιο τρόπο και ότι είναι ευθύνη της να σεβαστεί αυτή τη διαφορετικότητα, να προσαρμόζεται και να πάρει ό,τι καλύτερο μπορεί από τον καθένα, επειδή έτσι είναι και η πραγματική ζωή. Και αν περιμένει τη γνώση έτοιμη στο πιάτο, κάποια στιγμή θα μείνει νηστική.

»Ακόμη, θα φρόντιζε να αποσυνδέσει στο μυαλό της Μαργαρίτας την οποιαδήποτε σύνδεση ανάμεσα στην αγάπη και αναγνώριση των γονιών και στα ακαδημαϊκά αποτελέσματα. Θα φρόντιζε να μαγείρευαν μαζί, να πήγαιναν περπάτημα και να μοιράζονταν ποιοτικές οικογενειακές στιγμές».

Το καλό για το παιδί

«Ως γονείς, όλοι θέλουμε το καλό των παιδιών μας και παλεύουμε ο καθένας με τον δικό του τρόπο γι’ αυτό. Αξίζει, όμως, τον κόπο να κάνουμε ένα βήμα πίσω και να συζητήσουμε μαζί τους τι είναι καλό και γι’ αυτούς, αφού πρώτα φροντίσουμε να γνωρίσουμε σε βάθος ποιοι είναι και όχι ποιοι θέλουμε εμείς να είναι. Παράλληλα, καλό είναι να είμαστε ενήμεροι για τις αλλαγές στο σύγχρονο επαγγελματικό περιβάλλον. Η νέα γενιά έχει διαφορετικές αντιλήψεις, διαφορετικούς στόχους, διαφορετικά μέσα και διαφορετικές ανάγκες για να τους πετύχει. Παράλληλα, το νέο εργασιακό περιβάλλον απαιτεί δεξιότητες, οι οποίες προωθούνται ανεπαρκώς στο αναλυτικό πρόγραμμα.

Η δική μας εμπειρία δεν πρέπει κατ’ ανάγκην να καθορίσει τη διαδρομή τους προς την ανεξαρτησία, την επιτυχία και την ευτυχία τους. Είμαστε δίπλα τους με όλη μας την αγάπη, να τους συμβουλέψουμε αλλά όχι να αποφασίσουμε εμείς γι’ αυτούς. Να τους δείξουμε με τον τρόπο ζωής μας, τις αξίες και αρχές μας αλλά όχι μόνο με λόγια. Να τους μάθουμε να ψαρεύουν και όχι να βρίσκουν τα ψάρια στο πιάτο. Τότε θα αυτονομηθούν ουσιαστικά και θα απογαλακτιστούν οριστικά από τους γονείς τους οδεύοντας σταθερά προς την αυτογνωσία τους για πιο ‘σοφές’ επιλογές για την ευτυχία και την επιτυχία τους…και εν τέλει και τη δική μας ευτυχία».