Το έργο του ΕΚ το 2020
Ανασκόπηση στις πιο βαρυσήμαντες αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για το έτος 2020
Είναι πολύ δύσκολο να αντιληφθούμε πόσο πολύ έχει αλλάξει η κοινωνία μας και με πόσους τρόπους ακόμη θα αλλάξει λόγω της συλλογικής κρίσης του κορωνοΐου που περάσαμε το 2020. Το ΕΚ δεν σταμάτησε ούτε στιγμή να λειτουργεί, καμία ολομέλεια δεν ακυρώθηκε και όταν τα μέτρα ήταν απαγορευτικά για μετακινήσεις Ευρωβουλευτών, οι ολομέλειες, οι εργασίες των κοινοβουλευτικών επιτροπών καθώς και οι ψηφοφορίες μετά των παρεμβάσεων των ευρωβουλευτών γίνονταν εξ αποστάσεως.
Κατά τη διάρκεια του 2020, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συζήτησε και υιοθέτησε μία μεγάλη σειρά από σημαντικά θέματα που αφορούν τόσο την Κύπρο όσο και το σύνολο της ευρωπαϊκής οικογένειας. Οι πιο βαρυσήμαντες αποφάσεις του ΕΚ το 2020 συνοψίζονται σε 3 θεματικές ενότητες ως εξής:
COVID-19
Η κοινή ευρωπαϊκή απάντηση στον COVID-19 ήταν και είναι κρίσιμης σημασίας όσο διαρκούν τα περιοριστικά μέτρα και μετά.
David Maria Sassoli: «Η ανθρωπιά των συμπολιτών μας είναι το μεγαλύτερό μας πλεονέκτημα»
Στην αρχή της πανδημίας, τον Μάρτιο, ο Πρόεδρος Sassoli δήλωνε πως «δεν έχουμε σταματήσει, γιατί η δημοκρατία δεν μπορεί να ανασταλεί εν μέσω μιας τόσο δραματικής κρίσης. Πράγματι, είναι καθήκον μας, σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς, να υπηρετούμε τους πολίτες μας. Είμαστε αποφασισμένοι να συμβάλουμε στην καταπολέμηση αυτής της πανδημίας, διασφαλίζοντας ότι το δημοκρατικό έργο αυτού του κοινοβουλίου μπορεί να συνεχιστεί. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος με τον οποίο μπορούμε να εξυπηρετήσουμε ανθρώπους, να υπηρετήσουμε τις κοινότητές μας και να υπηρετήσουμε τους εργαζόμενους στον τομέα της υγείας που θυσιάζονται στους θαλάμους των νοσοκομείων μας σε όλη την Ευρώπη».
Τον ίδιο μήνα το ΕΚ ενέκρινε 37 δις για την αντιμετώπιση του COVID-19. Oι ευρωβουλευτές ψήφισαν ώστε τα 37 δις ευρώ, από τα διαρθρωτικά ταμεία της ΕΕ, να διατεθούν στα κράτη-μέλη για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού.
Παράλληλα αποφάσισε να βάλει «στοπ» στις άδειες πτήσεις εν μέσω της πανδημίας του COVID-19. Πολλές αεροπορικές εταιρείες είχαν ωθηθεί να πραγματοποιούν πτήσεις με άδεια αεροπλάνα από το τέλος Ιανουαρίου για να μη χάσουν τις χρονοθυρίδες απογείωσης και προσγείωσής τους για την επόμενη περίοδο. Οι ευρωβουλευτές ψήφισαν για την προσωρινή αναστολή του κανόνα «use it or lose it», σε διάστημα μικρότερο των δύο εβδομάδων από την υποβολή της πρότασης της Επιτροπής.
Αποφασίστηκε επίσης η επέκταση του πεδίου κάλυψης του Ταμείου Αλληλεγγύης της ΕΕ για καταστάσεις έκτακτης ανάγκης στον τομέα της δημόσιας υγείας. Το ΕΚ κατέστησε διαθέσιμα 800 εκ. ευρώ για τις χώρες της Ευρώπης για τη δημόσια υγεία, συμπεριλαμβανομένης της παροχής ιατροφαρμακευτικής κάλυψης, καθώς και των μέτρων για την πρόληψη, την παρακολούθηση και τον έλεγχο της εξάπλωσης ασθενειών.
Τον Απρίλιο, ενισχήθηκε η απάντηση της ΕΕ στις επιπτώσεις της κρίσης, αφού οι ευρωβουλευτές ενέκριναν με τη διαδικασία του κατεπείγοντος πρόσθετα μέτρα ώστε να παρασχεθεί άμεσα και με εξαιρετικά ευέλικτο τρόπο ευρωπαϊκή χρηματοδότηση για την καταπολέμηση των επιπτώσεων της πανδημίας. Οι προτάσεις που εγκρίθηκαν ήταν οι εξής:
ü Στοχευμένα μέτρα για την ευέλικτη χρήση των κονδυλίων της ΕΕ.
Τον ίδιο μήνα το ΕΚ άναψε το «πράσινο φως» για 3 δις ευρώ για την υγεία. Συγκεκριμένα, το ΕΚ ενέκρινε 3,08 δις σε κονδύλια που διατέθηκαν απευθείας για την ενίσχυση των συστημάτων υγείας στα κράτη μέλη της ΕΕ. Η πρωτοβουλία αυτή επέτρεψε στην ΕΕ να αγοράσει ιατροφαρμακευτικό εξοπλισμό, μάσκες και αναπνευστήρες, να χρηματοδοτήσει τη διασυνοριακή μεταφορά εξοπλισμού και ασθενών, να προσλάβει περισσότερους γιατρούς και νοσηλευτές για την κάλυψη περιοχών που τους χρειάζονται σε όλη την ΕΕ, καθώς και να βοηθήσει τα κράτη μέλη να κατασκευάσουν κινητές νοσοκομειακές μονάδες.
Τον Ιούνιο αποφασίστηκε η χαλάρωση των κανόνων για τη δανειοδότηση νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Το ΕΚ ενέκρινε προσωρινές έκτακτες αλλαγές για να διευκολυνθούν οι τράπεζες, ώστε με τη σειρά τους να αυξήσουν τις δανειακές ροές προς επιχειρήσεις και νοικοκυριά και να απορροφήσουν ζημίες.
Παράλληλα, εγκρίθηκε η αύξηση της στήριξης σε αγρότες από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης. Το μέτρο στήριξης που ενέκρινε το ΕΚ επέτρεψε στα κράτη μέλη να παρέχουν, σε μορφή εφάπαξ, οικονομική στήριξη σε αγρότες και μικρές επιχειρήσεις στην ύπαιθρο που επηρεάστηκαν αρνητικά από την πανδημία του κορωνοϊού.
Εγγυήσεις για τη Νεολαία ότι οι χώρες της ΕΕ θα εκμεταλλευτούν τις δυνατότητές τους, ανακοινώθηκαν τον Οκτώβριο. Με ψήφισμα το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κάλεσε τα κράτη μέλη να διασφαλίσουν ότι προσφέρονται «καλής ποιότητας, ποικίλες και προσαρμοσμένες θέσεις εργασίας, κατάρτισης ή πρακτική άσκησης» στους νέους που εγγράφονται στα προγράμματα Εγγυήσεων για τη Νεολαία.
Τέλος, τον Δεκέμβριο εγκρίθηκαν άλλα 47,5 δις ευρώ προς τις περιφέρειες για την αντιμετώπιση των συνεπειών της πανδημίας. Το ΕΚ ενέκρινε την πρωτοβουλία REACT-EU, μια δέσμη μέτρων με προϋπολογισμό ύψους 47,5 δις ευρώ, που σκοπό έχει να συμβάλει στην αντιμετώπιση των άμεσων συνεπειών της κρίσης του κορωνοϊού στις περιφέρειες της ΕΕ. Συνολικά προβλέπονται 37,5 δις ευρώ για το 2021 και άλλα 10 δις ευρώ για το 2022.
Κλίμα και περιβάλλον
David Maria Sassoli: «Η καταπολέμηση της κλιματικής κρίσης και η πράσινη μετάβαση είναι στην καρδιά των προτεραιοτήτων μας»
Τον Ιανουάριο, οι ευρωβουλευτές χαιρετίζουν την Πράσινη Συμφωνία και στηρίζουν ένα φιλόδοξο επενδυτικό σχέδιο βιώσιμης ανάπτυξης, που θα συμβάλει στην εξάλειψη του χρηματοδοτικού κενού στον τομέα των επενδύσεων. Ζητούν επίσης έναν επαρκώς χρηματοδοτούμενο μηχανισμό δίκαιης μετάβασης.
Τον Φεβρουάριο λήθηκε η απόφαση ότι ο μόλυβδος στα πλαστικά αποτελεί κίνδυνο για την υγεία και το περιβάλλον. Με 394 ψήφους υπέρ οι ευρωβουλευτές απέρριψαν την πρόταση της Επιτροπής που δεν συνάδει με τα «ασφαλή επίπεδα» που επιβάλλει το υφιστάμενο πλαίσιο σχετικά με την συγκέντρωση μόλυβδου στα πλαστικά τύπου PVC και υπογραμμίζουν ότι υπάρχουν διαθέσιμες εναλλακτικές λύσεις.
Τον Οκτώβριο δόθηκε η εντολή για Κλιματική Ουδετερότητα μέχρι το 2050. Συγκεκριμένα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε την εντολή του ενόψει των διαπραγματεύσεων για τη νέα νομοθεσία της ΕΕ για την προστασία του κλίματος. Ο νέος νόμος έχει ως στόχο να μετατρέψει τις πολιτικές υποσχέσεις περί επίτευξης κλιματικής ουδετερότητας της ΕΕ έως το 2050 σε νομικά δεσμευτική υποχρέωση. Όλα τα κράτη μέλη πρέπει να είναι κλιματικά ουδέτερα έως το 2050 σύμφωνα με το ΕΚ, το οποίο ζητά φιλόδοξους στόχους μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου για το 2030 και το 2040.
Κανόνες για καλύτερο νερό βρύσης και λιγότερα πλαστικά ενέκρινε το Κοινοβούλιο τον Δεκέμβριο. Στόχος των νέων κανόνων είναι να διασφαλιστεί η υψηλή ποιότητα του νερού βρύσης σε ολόκληρη την ΕΕ και να καλέσουν, επίσης, τα κράτη μέλη να βελτιώσουν περαιτέρω την πρόσβαση στο πόσιμο νερό, εγκαθιστώντας μηχανήματα παροχής νερού σε δημόσιους χώρους. Η εξέλιξη αυτή αποτελεί την απάντηση στο αίτημα περισσότερων από 1,8 εκ. Ευρωπαίων που υπέγραψαν την πρώτη επιτυχημένη Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών υπό τον τίτλο «Right2Water». Οι νέοι κανόνες αποσκοπούν στη μείωση της κατανάλωσης του εμφιαλωμένου νερού, κάτι που θα βοηθήσει στη μείωση των πλαστικών απορριμμάτων και θα εξοικονομεί στα νοικοκυριά της ΕΕ περισσότερα από 600 εκατομμύρια ευρώ ετησίως.
Μακροπρόθεσμος προϋπολογισμός της ΕΕ
David Maria Sassoli: «Η δέσμη μέτρων, συμπεριλαμβανομένων των μακροπρόθεσμων όρων για τον προϋπολογισμό της ΕΕ, την ανάκαμψη και το κράτος δικαίου, είναι ιστορικής σημασίας!»
Τον Φεβρουάριο ο Πρόεδρος Sassoli δήλωνε πως το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ) 2021-2027 θα κρίνει το μέλλον της ΕΕ. Το ΕΚ επέμεινε ότι η επαρκής χρηματοδότηση είναι κρίσιμης σημασίας για την επίτευξη κοινών στόχων όπως η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, οι πολιτικές για την ψηφιακή και την πράσινη οικονομία καθώς και τη δίκαιη μετάβαση, όπως επίσης και η συνέχιση της στήριξη των περιφερειών, των αγροτών, των νέων, των ερευνητών και της επιχειρηματικότητας. Ακόμη, διεφάνη πως η θέσπιση νέων «ίδιων πόρων», δηλ. νέων μορφών απευθείας χρηματοδότησης του προϋπολογισμού της ΕΕ, καθώς και η σύνδεση των χρημάτων που λαμβάνουν τα κράτη μέλη με τον σεβασμό τους προς τις αρχές του κράτους δικαίου, αποτελούν κομβικά σημεία για τους ευρωβουλευτές.
Τον Σεπτέμβριο διεξήχθη η ψηφοφορία για τους ίδιους πόρους της ΕΕ και άναψε το «πράσινο φως» από το ΕΚ για το Σχέδιο Ανάκαμψης. Με ταχείες διαδικασίες, οι ευρωβουλευτές ενέκριναν τη νομοθετική τους γνωμοδότηση σχετικά με την απόφαση για τους ίδιους πόρους επιταχύνοντας τη διαδικασία για να τεθεί σε ισχύ η κεντρική νομοθετική πράξη της ΕΕ για την επανεκκίνηση της οικονομίας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξουσιοδοτείται πλέον να αντλήσει 750 δις ευρώ από τις αγορές και να τα διαθέσει στο Σχέδιο Ανάκαμψης.
Τον Δεκέμβριο το ΕΚ ενέκρινε τον μηχανισμό με βάση τον οποίο το κράτος δικαίου αποτελούσε προϋπόθεση για ευρωπαϊκή χρηματοδότηση. Πιο συγκεκριμένα, το ΕΚ ενέκρινε κανονισμό για την προστασία των ευρωπαϊκών κονδυλίων από κατάχρηση εκ μέρους των κυβερνήσεων της ΕΕ που παραβιάζουν το κράτος δικαίου. Σύμφωνα με τον νέο κανονισμό, δεν θα γίνονται εκταμιεύσεις από τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό για χώρες όπου αποδεδειγμένες παραβιάσεις του κράτους δικαίου θέτουν σε κίνδυνο την διαχείριση των ευρωπαϊκών κονδυλίων.
Τον ίδιο μήνα, το Κοινοβούλιο ενέκρινε το ΠΔΠ της ΕΕ (2021-2027). Το Κοινοβούλιο έδωσε την έγκρισή του για το επόμενο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο (ΠΔΠ), ώστε η στήριξη της ΕΕ να φτάσει στους πολίτες από την αρχή του επόμενου έτους. Σε συνδυασμό με το Σχέδιο Ανάκαμψης «Next Generation EU», το συνολικό ποσό του προϋπολογισμού της ΕΕ για την περίοδο 2021-2027 είναι ύψους 1,8 τρισεκατομμυρίου ευρώ. Χάρη στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, υπάρχουν επιπλέον €16 δις σε ενισχύσεις για βασικά προγράμματα της ΕΕ. Αυτό μεταφράζεται σε τριπλασιασμό του κονδυλίου για το πρόγραμμα EU4Health, εξασφαλίζει το ισοδύναμο ενός επιπλέον έτους χρηματοδότησης για το Erasmus+ και διασφαλίζει ότι η χρηματοδότηση της έρευνας θα συνεχίσει να αυξάνεται.
Άλλα θέματα
Άλλα θέματα που απασχόλησαν το Ευρωκοινοβούλιο κατά το 2020 και αξίζουν αναφοράς ήταν τα εξής:
- Καθεστώς βίζας ΕΕ-ΗΠΑ (Οκτώβριος): Οι Βούλγαροι, Κροάτες, Κύπριοι και Ρουμάνοι πολίτες εξακολουθούν να υποχρεούνται να διαθέτουν βίζα για να ταξιδέψουν στις ΗΠΑ, ενώ όλοι οι άλλοι πολίτες της ΕΕ έχουν απαλλαγεί από την υποχρέωση αυτή για βραχεία διαμονή (έως 90 ημέρες εντός περιόδου 180 ημερών), όπως και οι υπήκοοι των ΗΠΑ όταν επισκέπτονται την ΕΕ. Το Κοινοβούλιο ενέκρινε ψήφισμα, με το οποίο προτρέπει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υποβάλει νομική πράξη για την αναστολή της απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης για τους υπηκόους των ΗΠΑ για δώδεκα μήνες, όπως προβλέπεται στον λεγόμενο μηχανισμό αμοιβαιότητας.
- Το ΕΚ καταδικάζει τις ενέργειες της Τουρκίας στην Κύπρο και ζητά κυρώσεις (Νοέμβριος): Σε ψήφισμα που εγκρίθηκε με ψήφους 631 υπέρ, 3 κατά και 59 αποχές, οι ευρωβουλευτές καταδικάζουν τις παράνομες δραστηριότητες της Τουρκίας στα Βαρώσια, στην περίκλειστη πόλη της Αμμοχώστου και προειδοποιούν ότι το μερικό «άνοιγμά» τους υπονομεύει τις προοπτικές για μια συνολική επίλυση του Κυπριακού, βαθαίνει τη διαίρεση και εδραιώνει τη μόνιμη διχοτόμηση του νησιού. Οι ευρωβουλευτές καλούν την Τουρκία να μεταβιβάσει τα Βαρώσια στους νόμιμους κατοίκους τους υπό την προσωρινή διοίκηση του ΟΗΕ (σύμφωνα με το ψήφισμα 550 {1984} του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών) και ζητούν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να διατηρήσει την ενότητά του έναντι των παράνομων ενεργειών της Τουρκίας και να επιβάλει σκληρές κυρώσεις.
- Η ΕΕ να θέσει στόχο την εξάλειψη της αστεγίας ως το 2030 (Νοέμβριος). Στο ψήφισμα που εγκρίθηκε με 647 ψήφους υπέρ το Κοινοβούλιο υπογραμμίζει την επισφαλή κατάσταση διαβίωσης περισσότερων από 700.000 ανθρώπων που αντιμετωπίζουν την έλλειψη στέγης κάθε βράδυ στην Ευρώπη, αριθμός που σημείωσε αύξηση κατά 70% σε διάστημα δέκα ετών. Τονίζει ότι η στέγαση αποτελεί θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα και ζητάει την ανάληψη ισχυρότερης δράσης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη για την εξάλειψη του φαινομένου στην ΕΕ έως το 2030.
- Άσυλο: Περισσότερη αλληλεγγύη και κονδύλια προς τις χώρες πρώτης γραμμής (Δεκέμβριος). Η ισχύουσα νομοθεσία για το άσυλο δεν διασφαλίζει δίκαιη κατανομή ευθυνών μεταξύ των κρατών μελών, ούτε ταχεία πρόσβαση στις διαδικασίες ασύλου, διαμαρτύρεται το Κοινοβούλιο. Ο κανονισμός Δουβλίνο ΙΙΙ του 2013 επιφέρει «δυσανάλογη ευθύνη σε μια μειοψηφία κρατών, ιδίως σε περίπτωση υψηλού αριθμού αφίξεων». Οι ευρωβουλευτές ζητούν, επίσης, έναν μηχανισμό αλληλεγγύης για τη διασφάλιση του θεμελιώδους δικαιώματος ασύλου στην ΕΕ και την ισότιμη κατανομή των ευθυνών μεταξύ των κρατών μελών.
- Βραβείο Ζαχάρωφ: Στις 16 Δεκεμβρίου 2020 το Βραβείο Ζαχάρωφ του Ευρωκοινοβουλίου απονέμεται στη δημοκρατική αντιπολίτευση της Λευκορωσίας. Οι ακτιβίστριες Sviatlana Tsikhanouskaya και Veranika Tsapkala παρέλαβαν το βραβείο Ζαχάρωφ για την Ελευθερία της Σκέψης 2020 εξ ονόματος της δημοκρατικής αντιπολίτευσης της Λευκορωσίας. Το Βραβείο Ζαχάρωφ για την Ελευθερία της Σκέψης απονέμεται σε ετήσια βάση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Το βραβείο θεσπίστηκε το 1988 προς τιμήν των ατόμων και οργανώσεων που υπερασπίζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες. Πήρε το όνομά του από τον Σοβιετικό φυσικό επιστήμονα και πολιτικό αντιφρονούντα Αντρέι Ζαχάρωφ.
Το Ευρωκοινοβούλιο σήμερα
Σήμερα η ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (ΕΚ) περιλαμβάνει 705 ευρωβουλευτές, προερχόμενους από τα 27 κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), και διεξάγει τις εργασίες της στις 24 επίσημες γλώσσες της Ένωσης.
Τα 705 μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κατανέμονται σε 7 πολιτικές ομάδες που εκπροσωπούν όλο το ιδεολογικό φάσμα. Ορισμένοι ευρωβουλευτές δεν ανήκουν σε καμιά πολιτική ομάδα, οπότε θεωρούνται "μη εγγεγραμμένοι". Οι πολιτικές ομάδες αποφασίζουν ποια θέματα θα εξεταστούν σε κάθε σύνοδο της ολομέλειας. Μπορούν επίσης να υποβάλλουν τροπολογίες στις εκθέσεις που ψηφίζονται από την ολομέλεια.
Αποκορύφωμα της δραστηριότητας του ΕΚ είναι η σύνοδος ολομέλειας που αντιπροσωπεύει την ολοκλήρωση του νομοθετικού έργου που συντελείται στις κοινοβουλευτικές επιτροπές και στις πολιτικές ομάδες. Η σύνοδος ολομέλειας είναι επίσης ο χώρος όπου οι αντιπρόσωποι των πολιτών της ΕΕ – οι ευρωβουλευτές – συμμετέχουν στην κοινοτική λήψη αποφάσεων και προβάλλουν την άποψή τους απέναντι στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στο Συμβούλιο.
Το Κοινοβούλιο συνέρχεται σε ολομέλεια κάθε μήνα (πλην Αυγούστου) στο Στρασβούργο, για μια περίοδο συνόδου τετραήμερης διάρκειας (από τη Δευτέρα έως την Πέμπτη). Πρόσθετες περίοδοι συνόδου διεξάγονται στις Βρυξέλλες. Το ΕΚ συναποφασίζει ισότιμα με το Συμβούλιο για τα τρία τέταρτα της κοινοτικής νομοθεσίας. Οι δραστηριότητες της ολομέλειας αφιερώνονται κυρίως σε συζητήσεις και ψηφοφορίες. Μόνο τα κείμενα που έχουν ψηφιστεί από την ολομέλεια και οι γραπτές δηλώσεις που έχουν προσυπογραφεί από την πλειοψηφία των μελών του αποτελούν επίσημες πράξεις του ΕΚ.
