Εργαζόμενη και γυναίκα…γίνεται;

Από τα πολύ παλιά χρόνια η γυναίκα δούλευε αλλά δεν εργαζόταν. Ξυπνούσε ξημερώματα και πήγαινε στα χωράφια με τον σύζυγο της ενώ όταν επέστρεφαν στο σπίτι εκείνη είχε να μαγειρέψει, να φροντίσει το σπίτι και τα παιδιά της. Δεν είναι τυχαίο που οι πλείστες γυναίκες γέννησαν σε χωράφια αφού δούλευαν μέχρι και τον ένατο μήνα της εγκυμοσύνης τους ενώ παράλληλα φρόντιζαν σύζυγο και παιδιά. Η γυναικεία οργάνωση τον 19ο αιώνα και το φεμινιστικό κίνημα τον 20ο αιώνα πάλεψαν πολύ ώστε τα ανθρώπινα δικαιώματα που είχαν μέχρι στιγμής μόνο οι άντρες να τα αποκτήσουν και οι γυναίκες – καθώς και εκείνες ήταν άνθρωποι- . Απέκτησαν λοιπόν δικαίωμα στη ψήφο, στην εργασία, στη μόρφωση, στη σεξουαλικότητα και φυσικά στην αυτονομία και την ελευθερία. Από τότε μέχρι και σήμερα δύσκολα πράττεται κάτι τέτοιο φυσικά αφού τα στερεότυπα και οι πεποιθήσεις παραμένουν … αρχαία.

Στο πιο πρόσφατο παρελθόν λοιπόν οι γυναίκες της κατοχής δεν πήγαν οι περισσότερες σχολείο ενώ έπρεπε να δουλεύουν για να προσφέρουν στο σπίτι και στα παιδιά τους τα απαραίτητα χωρίς η αμοιβή τους να χαρακτηρίζεται από την εργασία τους. Μετέπειτα οι γυναίκες άρχισαν να απαιτούν ισοτιμία στις εργασίες και τους μισθούς ενώ προσπάθησαν να κατέχουν και υψηλά αξιώματα. Πράγμα το οποίο η μικρή μας Κύπρος ακόμα δεν μπορεί να δεχτεί. Τρανή απόδειξη το γεγονός οτι καμία γυναίκα δεν έχει κατακτήσει το αξίωμα της Προέδρου της Δημοκρατίας ποτέ ενώ φτάσαμε μέχρι το 2021 να ψηφιστεί η πρώτη γυναίκα Πρόεδρος της Βουλής. Το κράτος δυστυχώς εδώ και δεκαετίες δεν εκσυγχρονίζεται στον τομέα της ισότητας των φύλων ούτε μπορεί να αντιληφθεί τους πολλαπλούς ρόλους μιας γυναίκας.

Η σύγχρονη γυναίκα του 2021 τρέχει από μικρή ηλικία για να μορφωθεί ενώ η κοινωνία τη πιέζει να τα προλάβει όλα, να γίνει επαγγελματίας, μητέρα, σύζυγος αλλά να παραμένει και γυναίκα. Στα δεκαοχτώ πάει στο πανεπιστήμιο, ακολούθως θα πρέπει να εργαστεί με έναν χαμηλό μισθό για αρχή -γιατί είναι αρχή – ενώ μέχρι και τα τριάντα της προσπαθεί να ανελιχθεί με κόπο και μόχθο και φυσικά δεν μπορεί να μείνει έγκυος γιατί η ανώτερη θέση θα δοθεί ίσως σε κάποιον άντρα συνάδελφο της που «δεν έχει υποχρεώσεις». Οι γυναίκες λοιπόν αφήνουν στην άκρη τη μητρότητα ώστε να ανελιχθούν και να φτάσουν τον στόχο τους, πράγμα δύσκολο στη σημερινή μας κοινωνία και οικονομία, και αυτό ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό και στη υπογεννητικότητα που σκεπάζει το νησί μας αλλά και την Ευρώπη, αφού οι γυναίκες όταν φτάσουν στην ηλικία των τριανταπέντε και σαράντα δυστυχώς δεν έχουν τη σωματική ικανότητα να γίνουν μητέρες. Οι γυναίκες λοιπόν παλεύουν καθημερινά για να αποδείξουν ότι μπορούν τα ίδια με τους άντρες.

Δικαιώματα εργαζόμενης (μελλοντικής) μητέρας

Αρκετές όμως γυναίκες είναι αυτές που η εγκυμοσύνη τους φέρνει άγχος και όχι χαρά αφού τρέμουν στην ιδέα να το ομολογήσουν στους εργοδότες τους και τότε να απολυθούν, όπως πολλές φορές συμβαίνει, γιατί οι εργοδότες δεν θέλουν να πληρώνουν μια υπάλληλο η οποία θα λείπει συνεχώς με άδεια ασθενείας σε τυχόν ανωμαλίες της εγκυμοσύνης, ενώ θα πρέπει να πληρώνει μισθό μετα τη γέννα και αργότερα θα πρέπει να αφήσει την υπάλληλο να φύγει νωρίτερα για το παιδί της να μην συμμετάσχει σε δείπνα εργασίας, να μην κάνει υπερορίες και φυσικά να έρχεται κουρασμένη από ξενύχτι αφού θα έχει στο σπίτι ένα, ίσως και περισσότερα, παιδιά να φροντίσει.

Όμως ευτυχώς υπάρχουν δικαιώματα τα οποία κατάφεραν να εξασφαλίσουν οι γυναίκες και δε οι μέλλουσες μητέρες με τον νόμο περί Προστασίας της Μητρότητας του 1997. Ωστόσο κανένας εργοδότης δεν μπορεί να παύσει από την εργασία της μια εγκυμονούσα γυναίκα εκτός των περιπτώσεων σοβαρού παραπτώματος ή παύσης της λειτουργίας της επιχείρησης και λήξης της διάρκειας σύμβασης εργοδότησης. Εργαζόμενη η οποία ενημερώνει γραπτώς τον εργοδότη της ότι εγκυμονεί, προστατεύεται από απόλυση από την αρχή της εγκυμοσύνης μέχρι και 5 μήνες μετά το τέλος της άδειας μητρότητας. Ακόμα όμως και να μην ενημερώσει τον εργοδότη γραπτώς από προηγουμένως, εάν αυτός τερματίσει την απασχόληση της, η απόλυση ανακαλείται εάν η έγκυος εργαζόμενη παρουσιάσει ιατρικό πιστοποιητικό εντός 5 εργάσιμων ημερών από την ημέρα γνωστοποίησης της απόλυσης για την κατάστασης της. Επίσης η έγκυος εργαζόμενη δικαιούται να απουσιάσει από την εργασία της χωρίς απώλεια αποδοχών ώστε να υποβληθεί σε προγεννητικές εξετάσεις, όπως για παράδειγμα οι επισκέψεις σε γυναικολόγο, εάν και εφόσον είναι απαραίτητο να γίνουν εν ώρα εργασίας, η εργαζόμενη να προειδοποιήσει έγκαιρα τον εργοδότη της και να προσκομίσει σχετικό ιατρικό πιστοποιητικό για την επίσκεψη της.

Κι άλλα δικαιώματα που κατέχει μια εργαζομένη μέλλουσα μητέρα είναι να λάβει άδεια μητρότητας, η οποία αποτελεί ένα αναμφίβολο δικαίωμα όλων των εργαζόμενων μητέρων ανεξαρτήτως του χρονικού διαστήματος εργασίας υπό τον συγκεκριμένο εργοδότη. Η εργαζόμενη μπορεί να λάβει την άδεια μητρότητας της, δυο βδομάδες πριν την προκαθορισμένη ημερομηνία που της δόθηκε από τον γιατρό για τον αναμενόμενο τοκετό. Βεβαίως κάποιες φορές ο τοκετός δεν επέρχεται τη συγκεκριμένη ημερομηνία όμως σε κάθε περίπτωση εξασφαλίζεται ότι με κάθε τρόπο η μητέρα θα έχει στη διάθεση της 18 εβδομάδες άδειας ανεξαρτήτως της περίπτωσης.

Η συνολική διάρκεια της άδειας μητρότητας, για το πρώτο της παιδί, ανέρχεται σε 18 εβδομάδες, εκ των οποίων οι 11 λαμβάνονται υποχρεωτικά από την λεχώνα. Με άλλα λόγια, ο εργοδότης απαγορεύεται αν ζητήσει από την εργαζόμενη την επάνοδο της στην εργασία πριν το υποχρεωτικό διάστημα άδειας μητρότητας των 11 εβδομάδων. Μετά τις 11 εβδομάδες, η μητέρα μπορεί να επιλέξει εάν θα επιστρέψει στην εργασία της ή όχι. Η άδεια μητρότητας απαγορεύεται να επηρεάσει με δυσμενή τρόπο το δικαίωμα σε προαγωγή, την επάνοδο στην εργασία ή τις αποδοχές της εργαζόμενης.

Μετά το πέρας της άδειας μητρότητας η μητέρα έχει το δικαίωμα σε διευκολύνσεις λόγω των αυξημένων φροντίδων που απαιτεί ένα βρέφος, η μητέρα δικαιούται για 9 μήνες μετά τον τοκετό να διακόπτει την εργασία της για μια ώρα, να προσέρχεται στην εργασία της μια ώρα αργότερα, να αποχωρεί από την εργασία της μια ώρα νωρίτερα και φυσικά η εν λόγω μια ώρα πληρώνεται κανονικά από τον εργοδότη.

Αέρας αλλαγής από την ΕΕ για τους εργαζομένους γονείς

Σε ένα κράτος που δεν είναι φιλικό ως προς τις εργαζόμενες μητέρες από πάντα οι γυναίκες προσπαθούν να είναι καλές επαγγελματίες, μητέρες, σύζυγοι και γυναίκες με όραμα και όνειρα. Μάλιστα μέχρι πρότινος η άδεια μητρότητας ήταν μόλις τέσσερις μήνες για τη μητέρα και μόλις 2 βδομάδες για το πατέρα. Το Υπουργικό συμβούλιο ανήγγειλε ότι αλλάζουν τα δεδομένα με βάση των αριθμών των παιδιών μιας οικογένειας. Στην Ευρώπη αυτή τη στιγμή επικρατεί χάος αφού όλες οι χώρες και τα μέλη προσπαθούν να ισορροπήσουν την εργασία με την γονεϊκή ζωή. Μάλιστα, σε κάποιες χώρες η άδεια μητρότητας δεν είναι καθόλου δεδομένη και καθόλου…πληρωμένη! Ενώ σε άλλες χώρες, όπως η Σουηδία η γονεϊκή άδεια ανέρχεται στις 480 ημέρες και οι γονείς αμείβονται από 80% μέχρι και 100% του μισθού τους.

Ωστόσο δικαίωμα στη γονεϊκή άδεια έχει πλέον και ο πατέρας αφού έχουμε ξεφύγει από το στερεότυπο ότι καθήκον για τη φροντίδα του παιδιού έχει μόνο η μητέρα, και σε αρκετές χώρες έχουν γίνει άλματα αφού για αρχή έχουν δοθεί 7 μέρες άδειας πατρότητας με τις αλλαγές να φτάνουν μέχρι και τις 52 βδομάδες σε χώρες κράτη μέλη της ΕΕ μέχρι το καλοκαίρι του 2022.

Αέρας αλλαγής και στη Κύπρο αφού το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε νομοσχέδιο με το οποίο αυξάνεται η περίοδος άδειας μητρότητας για σκοπούς φροντίδας του νεογέννητου αλλά και εξισορρόπησης της επαγγελματικής με την οικογενειακή ζωή και κατ’ επέκταση της θεσμικής προστασίας της μητρότητας. Ειδικότερα, με το νομοσχέδιο προβλέπεται η επέκταση της περιόδου άδειας μητρότητας κατά τέσσερις επιπρόσθετες εβδομάδες, για όλες τις περιπτώσεις δεύτερου τοκετού ή υιοθεσίας ή απόκτησης παιδιού μέσω παρένθετης μητέρας, κατά οκτώ επιπρόσθετες εβδομάδες, στις περιπτώσεις τρίτου ή μετέπειτα τοκετού ή υιοθεσίας ή απόκτησης παιδιού μέσω παρένθετης μητέρας. Επιπλέον, τροποποιήθηκε ο βασικός νόμος, ώστε να αυξηθεί η χρονική περίοδος, για την οποία καταβάλλεται επίδομα μητρότητας, για δεύτερο, τρίτο παιδί και για μετέπειτα τοκετούς, υιοθεσίες και απόκτησης παιδιού μέσω παρένθετης μητέρας.

Στη χθεσινή συνεδρίαση της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων συζητήθηκε η ανάγκη επέκτασης της περιόδου των αδειών μητρότητας και πατρότητας και των σχετικών επιδομάτων, καθώς και η ανάγκη εφαρμογής της γονεϊκής άδειας επί πληρωμή μέσα στις νέες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες.

Σε συνομιλία της «Σημερινής Online» με τον Βουλευτή ΔΗΚΟ και μέλος της επιτροπής, Πανίκο Λεωνίδου, μας ανέφερε ότι «η ίδια η υπουργός κα. Ζέτα Αιμιλιανίδου που παρευρέθη στην επιτροπή, ανακοίνωσε τη πρόθεση για κατάθεση νομοσχεδίου το οποίο μας παρουσίασε τις βασικές του πρόνοιες που αφορά την επέκταση της γονεϊκής άδειας.» Έτσι, όπως τόνισε ο κ. Λεωνίδου, η εισήγηση είναι κατά τη γέννηση ενός παιδιού να παραχωρείται η άδεια των 18 βδομάδων, κατά τη γέννηση δεύτερου παιδιού 22 εβδομάδων κ.ο.κ. «Φυσικά θα έρθει και η ευρωπαϊκή οδηγία σύντομα. Όμως η δική μας πρόθεση έχει στόχο να καταπολεμήσει την υπογεννητικότητα και από την άλλη να αντιμετωπίσει το δημογραφικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει η ΚΔ»

Στην Ελλάδα έρχεται η «Νταντά της γειτονίας» και στη Κύπρο πρέπει να διαλέξουν.. μητρότητα ή καριέρα

Στο μικρό αυτό νησί μας λοιπόν στο οποίο οι γυναίκες είναι αντιμέτωπες με τον ρατσισμό ως προς το φύλο τους και με τις γυναικοκτονίες που μόλις τώρα κατατέθηκε νομοσχέδιο για θέσπιση του αδικήματος αυτού, ακριβώς γιατί είναι γυναίκες και ο δράστης τους έχει την ιδέα ότι η γυναίκα είναι κτήμα του, αφού δεν καταφέραμε ακόμα να ισο-τιμήσουμε γυναίκες και άνδρες. Γυναίκες που απαίτησαν τα αυτονόητα, την ελευθερία τους, και το δικαίωμα άποψης και έκφρασης ένας άντρας -συνήθως- βάζει τέρμα στις ζωές τους με το έτσι θέλω. Όταν οι γυναίκες-μάνες διεκδικούν μια υψηλή θέση ή αξίωμα απορρίπτονται είτε επειδή δεν είναι «ικανές γιατί είναι γυναίκες» είτε επειδή είναι μάνες και θα υπάρχει προτεραιότητα, τα παιδιά τους. Όταν οι γυναίκες και συνήθως οι μητέρες θέλουν να ισορροπήσουν οικογένεια και καριέρα δεν μπορούν και βρίσκονται στο μεγάλο δίλλημα να διαλέξουν και φυσικά αυτό που επιλέγουν είναι οι οικογένεια τους. Όμως αυτό γεννά γυναίκες δυστυχισμένες, γυναίκες που αγαπούν και θέλουν να φροντίζουν τις οικογένειες τους αλλά και να πραγματοποιήσουν τα δικά τους όνειρα. Ωστόσο αυτό μας πηγαίνει και χρόνια πίσω και δεν μας εξελίσσει ως κοινωνία.

Καθημερινά λοιπόν παλεύουν να εκσυγχρονίσουν και να παλέψουν για τα θέλω τους όταν την ίδια στιγμή σε άλλες χώρες, όπως είναι η Αμερική, οι γυναίκες έχουν ισότιμες ευκαιρίες εργοδότησης, έχουν το δικαίωμα να γίνουν μητέρες όποτε αυτές το θελήσουν, έχουν ελευθερία έκφρασης και φυσικά οι περισσότερες εταιρίες έχουν παιδικούς σταθμούς εντός του κτηρίου για να μην χρειάζεται οι νέες μητέρες να φεύγουν από το κτήριο για να θηλάσουν.

Μάλιστα ήδη στην Ελλάδα γίνονται σκέψεις και σχεδιασμοί για την παροχή τέτοιων υπηρεσιών αλλά και παροχή «Νταντάς της γειτονίας». Σε τέσσερις άξονες στηρίζεται το σχέδιο του υπουργείου Εργασίας για την υποστήριξη και τη διευκόλυνση των γυναικών μητέρων και κηδεμόνων ώστε να επιτύχουν την πλήρη επανένταξή τους στην αγορά εργασίας και τη συνέχιση της επαγγελματικής τους καριέρας, στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Ισότητα, που θα τεθεί σε διαβούλευση τις επόμενες ημέρες. Εντός του φθινοπώρου αναμένεται η έναρξη του πιλοτικού προγράμματος «Νταντάδες της γειτονιάς», που χρηματοδοτείται από το ΕΣΠΑ.

Παράλληλα, στις πρώτες κιόλας δράσεις που αναμένεται να χρηματοδοτηθούν μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης περιλαμβάνεται η επιδότηση επιχειρήσεων με πάνω από 100 εργαζομένους κατά 100% προκειμένου να δημιουργήσουν χώρους φύλαξης παιδιών ηλικίας 2,5-3 ετών, ενώ, σε συνεργασία με τον ΟΑΕΔ, τα νέα προγράμματα θα στοχεύουν και στην ενίσχυση της γυναικείας απασχόλησης. Για τρία χρόνια θα επιδοτείται τόσο το μισθολογικό όσο και το μη μισθολογικό κόστος για την απασχόληση έως και δύο βρεφονηπιοκόμων για τη φύλαξη των παιδιών των εργαζομένων. Βασική προϋπόθεση θα είναι οι επιχειρήσεις να διατηρήσουν τους χώρους φύλαξης και μετά την επιδότηση. Για τη δράση έχει προβλεφθεί ποσό συνολικού ύψους 80 εκατ. ευρώ. Επίσης, με σκοπό την προστασία των γυναικών κατά της βίας, προβλέπεται η ενίσχυση των συμβουλευτικών κέντρων και η ένταξη της χρηματοδότησής τους στον κρατικό προϋπολογισμό, καθώς και η στήριξη των δομών – ξενώνων φιλοξενίας για ψυχολογική και εργασιακή στήριξη κακοποιημένων γυναικών.

Σύμφωνα με την υφυπουργό Εργασίας, αρμόδια για τη δημογραφική πολιτική και την οικογένεια, Μαρία Συρεγγέλα, το πρόγραμμα «Νταντάδες της γειτονιάς» εμπίπτει στον άξονα δράσεων υπέρ της συμφιλίωσης οικογενειακής και επαγγελματικής ή/και προσωπικής ζωής, ο οποίος αποτελεί έναν από τους βασικούς στόχους της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για την Ισότητα για τα επόμενα χρόνια. Το έργο θα υλοποιηθεί σε πιλοτικό αρχικά επίπεδο εντός του 2021, με στόχο την καθολική εφαρμογή του στη νέα προγραμματική περίοδο 2021-2027.