Επανεκκίνησε η μακρόσυρτη μεταρρύθμιση του Συμφώνου Σταθερότητας

Από την περασμένη Τρίτη στην Κομισιόν επανεκκίνησε και επίσημα πλέον ο δημόσιος διάλογος που αφορά τη μεταρρύθμιση του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης (ΣΣΑ), βάσει του οποίου καθορίζεται το πλαίσιο δημοσιονομικής πολιτικής των κρατών μελών της Ευρωζώνης.

Το ΣΣΑ ξεκίνησε το 1997 με δύο βασικά όρια: το δημοσιονομικό έλλειμμα 3% του ΑΕΠ και το δημόσιο χρέος 60% του ΑΕΠ, και έφθασε μετά τις πολλαπλές παρεμβάσεις που έγιναν στη διάρκεια των επόμενων ετών να καταστεί ένα πολυδαίδαλο και μακροσκελές κείμενο 108 σελίδων, αναλυτικών οδηγιών και ρυθμίσεων.

Το ΣΣΑ αναθεωρήθηκε τρεις φορές: την πρώτη το 2005, καθώς η Γερμανία και η Γαλλία είχαν αρνηθεί να εφαρμόσουν τις διατάξεις του. Στη συνέχεια ακολούθησε η επί τω αυστηροτέρω αναθεώρησή του το 2011 και το 2013, μετά την κρίση χρέους της Ευρωζώνης.

Στη νέα διαδικασία της δημόσιας συζήτησης, που θα διαρκέσει μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου, κυβερνήσεις των κρατών μελών, κοινοβούλια, κεντρικές τράπεζες, Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και ακαδημαϊκοί θα έχουν την ευκαιρία να καταθέσουν τις προτάσεις τους αναφορικά με τις αλλαγές που κρίνουν αναγκαίες για το ΣΣΑ.

Στόχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι να αξιολογήσει όλες τις προτάσεις που θα πέσουν στο τραπέζι, ώστε στους πρώτους μήνες του 2022 να παρουσιάσει τις οδηγίες και τις κατευθύνσεις της για τις αλλαγές στο πλαίσιο της δημοσιονομικής διακυβέρνησης, με σκοπό μέχρι το 2023 να επιτευχθεί ευρεία συναίνεση μεταξύ των κρατών μελών.

Η συζήτηση για τη νέα μεταρρύθμιση του Συμφώνου Σταθερότητας είχε ξεκινήσει τον Φεβρουάριο του 2020. Ωστόσο η πανδημία «πάγωσε» τις διαδικασίες, αφού τα κράτη μέλη και η Κομισιόν συμφώνησαν πως πρέπει να επικεντρωθούν στην αντιμετώπιση της κρίσης του κορωνοϊού, η οποία μεταξύ άλλων οδήγησε στην αναστολή των «όρων» του Συμφώνου Σταθερότητας μέχρι και τον Δεκέμβρη του 2022, προκειμένου τα κράτη μέλη να στηρίξουν με επιχορηγήσεις τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις.

Στο επίκεντρο το επιτρεπόμενο χρέος και η ενεργειακή μετάβαση

Στο επίκεντρο της συζήτησης αναμένεται να τεθούν το επιτρεπόμενο ύψος δημόσιου χρέους και η διαδικασία προσαρμογής για τις χώρες που υπερβαίνουν το όριο αναφοράς, καθώς και το υψηλό κόστος της μετάβασης σε ένα σύστημα μηδενικών εκπομπών ρύπων. Παράλληλα θεωρείται βέβαιο ότι αντικείμενο αντιπαραθέσεων θα αποτελέσει και το θέμα της διασφάλισης ότι οι δημοσιονομικοί περιορισμοί του ΣΣΑ δεν θα εμποδίσουν την ενεργειακή μετάβαση, που απαιτεί αυξημένα κονδύλια και επενδύσεις από τα κράτη μέλη.

Για το χρέος

Για την αναθεώρηση του κριτηρίου του δημόσιου χρέους υπάρχει σήμερα κάποια δυναμική, καθώς υπέρ αυτής έχει ταχθεί και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM), αναγνωρίζοντας ότι είναι εξωπραγματικό να ισχύσουν οι υφιστάμενοι κανόνες όταν το δημόσιο χρέος της Ελλάδας έχει ξεπεράσει το 200% του ΑΕΠ και της Ιταλίας το 160%.

«Ο στόχος για χρέος 160% του ΑΕΠ είχε λογική όταν γινόταν η διαπραγμάτευση για τη συνθήκη του Μάαστριχτ, αλλά δεν θα είχε νόημα σήμερα», δήλωσε ο Ρέγκλινγκ, προσθέτοντας ότι «η δυνατότητα ανάληψης χρέους των κυβερνήσεων είναι μεγαλύτερη τώρα απ’ ό,τι είχε υποτεθεί με τη συνθήκη του Μάαστριχτ, επομένως αυτά πρέπει να τα δει κανείς».

Ωστόσο, ακόμη και για το θέμα αυτό, που θεωρείται αναγκαία μία χαλαρότερη προσέγγιση, θα υπάρξει μάχη των χωρών του Νότου, που τάσσονται υπέρ των χαλαρώσεων και της απλοποίησης του ΣΣΑ, με τις χώρες του βορρά που προκρίνουν πιο «σκληρούς» όρους.

Για την ενεργειακή μετάβαση

Το ινστιτούτο Bruegel των Βρυξελλών πρότεινε την εξαίρεση των σχετικών δαπανών από τον υπολογισμό του ορίου 3% για το δημοσιονομικό έλλειμμα, ενώ ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν, Βάλντις Ντομπρόβσκις, δήλωσε ότι το θέμα αυτό θα αποτελέσει σίγουρα μέρος της προσέγγισης του διαλόγου.

Ωστόσο, ενώ η πρόταση του Bruegel έχει τη στήριξη της Ισπανίας, της Γαλλίας και άλλων κρατών, σε άλλες χώρες εκφράζονται επιφυλάξεις για την εξαίρεση δαπανών από τον στόχο για το έλλειμμα.

*Με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ

(δημοσιεύθηκε στη «Σημερινή της Κυριακής», 24/10/2021)