Αναγκαιότητα η ισχυρή οικονομική βάση

Είναι ξεκάθαρο ότι η εξάπλωση του ιού, πέραν των άλλων συνεπειών, ανέδειξε τις αδυναμίες των οικονομιών, των υποδομών και την αναγκαιότητα καλύτερου σχεδιασμού για αντιμετώπιση των προκλήσεων και πιθανών μελλοντικών αρνητικών γεγονότων. Επιβεβαίωσε επίσης την αναγκαιότητα ενός ισχυρού συστήματος υγείας, αλλά και της παρουσίας αποθεμάτων για ενίσχυση των παραγωγικών δυνάμεων, καθώς και της κοινωνίας όταν αυτό κριθεί αναγκαίο.

Το διεθνές πολιτικό και οικονομικό περιβάλλον μεταβάλλεται με γοργούς ρυθμούς, κάτι που επηρεάζει τις οικονομικές πολιτικές, ειδικά όταν αναφερόμαστε σε εξωγενείς οικονομίες. Οι ανάγκες των επενδυτών, των επιχειρηματιών αλλά και της κοινωνίας αλλάζουν, οικονομικοί τομείς αναπτύσσονται και άλλοι παρακμάζουν. Το σίγουρο είναι ότι ζούμε σε ένα δυναμικό περιβάλλον, τεχνολογικά αναβαθμισμένο με «εμπλεκόμενα συμφέροντα» και συσχετισμό / διασύνδεση γεγονότων.

Τόσο για τα κράτη όσο και για τις επιχειρήσεις η δημιουργία μιας ισχυρής οικονομικής βάσης πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα. Διατήρηση βιώσιμων ρυθμών ανάπτυξης, μακριά από υπερβολές, σωστή αξιολόγηση και διαχείριση κινδύνων, μόχλευση / δανεισμός σε επίπεδα όπου η αναχρηματοδότηση ή η αποπληρωμή να μην αποτελεί πρόβλημα, ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και δημιουργία «αναχωμάτων» για ενδεχόμενες δύσκολες μέρες.

Η πορεία της κυπριακής οικονομίας

Οι φθινοπωρινές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (ΕΕ) αναφέρονται σε ισχυρή ανάκαμψη της ευρωπαϊκής αλλά και των επιμέρους οικονομιών, τροφοδοτούμενη από την ενίσχυση της κατανάλωσης, κυρίως λόγω της εσωτερικής ζήτησης και των επενδύσεων. Σημαντικό ρόλο αναμένεται να διαδραματίσουν τα κεφάλαια που θα διοχετευτούν στις οικονομίες μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης.

Στην Κύπρο, οι αρμόδιοι φορείς δηλώνουν ευχαριστημένοι με τη μέχρι τώρα πορεία προώθησης των μεταρρυθμίσεων που αφορούν το Ταμείο, όμως εκκρεμούν αρκετές μεταρρυθμίσεις για την εκταμίευση της επόμενης δόσης, όπως είναι η μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και της Δημόσιας Υπηρεσίας (ίσως μια από τις δυσκολότερες μεταρρυθμίσεις που ενδεχομένως να δημιουργήσουν διαφωνίες) και η ψήφιση των νομοσχεδίων που αφορούν τη διαφθορά, δηλαδή τη σύσταση της Αρχής κατά της Διαφθοράς και το νομοσχέδιο για την προστασία των πληροφοριοδοτών.

Η ΕΕ στις προβλέψεις της αναφέρεται σε σταδιακή μείωση των ελλειμμάτων και υποχώρηση του Δημόσιου Χρέους ως ποσοστού του ΑΕΠ της χώρας, μέσα από την αύξηση των φορολογικών εσόδων λόγω της ενίσχυσης της επιχειρηματικής δραστηριότητας, των παραδοσιακών τομέων της οικονομίας όπως ο τουρισμός και οι κατασκευές, και των εισφορών όσον αφορά το ΓΕΣΥ και τα άλλα ταμεία.

Την ίδια στιγμή η έκθεση αναφέρεται στην προκλήσεις που συνεχίζει να αντιμετωπίζει η κυπριακή οικονομία, κάνοντας αναφορά στο ΓεΣΥ και την επιβάρυνση στα δημόσια οικονομικά, αλλά και στη μετεξέλιξη της ΚΕΔΙΠΕΣ σε εταιρεία διαχείρισης για μεταφορά μη εξυπηρετούμενων στεγαστικών δανείων.

Ουσιαστικά είναι μια προειδοποίηση ώστε να υπάρχει σωστός σχεδιασμός και μηχανισμοί ελέγχου, για να μην ξεφύγουν οι δαπάνες και υπάρξει ασύμμετρη δημοσιονομική επιβάρυνση.

Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με τους σχεδιασμούς, η εταιρεία διαχείρισης θα είναι αυτοχρηματοδοτούμενη, δηλαδή θα χρησιμοποιεί ιδίους πόρους για την αγορά χρηματοπιστωτικών διευκολύνσεων, όπως τα έσοδα από την αξιοποίηση των περιουσιακών στοιχείων που κατέχει. Προς αυτήν την κατεύθυνση «τρέχει» η διαδικασία πώλησης μέρους του χαρτοφυλακίου της ΚΕΔΙΠΕΣ.

Οποιαδήποτε νέα επιδημιολογική επιβάρυνση γίνεται κατανοητό ότι θα επηρεάσει αρνητικά την πορεία των οικονομιών, με πολλές από ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να ξεκαθαρίζουν ότι, παρά τα αυξημένα κρούσματα, δεν τίθεται θέμα «κλεισίματος» της οικονομίας και της κοινωνίας. Επιπλέον γίνεται κατανοητό ότι θα αρχίσει η σταδιακή απόσυρση των μέτρων στήριξης των επιχειρήσεων και της απασχόλησης.

Ανησυχία προκαλεί η αύξηση του πληθωρισμού και ιδιαίτερα πόσο θα κρατήσει το φαινόμενο (ο Πρόεδρος των ΗΠΑ ανακοίνωσε ότι θα αναλάβει προσωπικές πρωτοβουλίες για αντιμετώπιση του φαινομένου). Ήδη παρουσιάζονται σημαντικές αυξήσεις σε είδη πρώτης ανάγκης, ενώ σημαντικό είναι και το κόστος κατασκευής, το οποίο έχει αυξηθεί αισθητά. Πέρα από τον αρνητικό αντίκτυπο στην οικονομία, το φαινόμενο επηρεάζει και την κοινωνία στο σύνολό της, εφόσον μειώνεται η αγοραστική δύναμη των πολιτών.

Μέτρα ενίσχυσης και διαχείρισης

H ενίσχυση της βάσης μιας οικονομίας προϋποθέτει την (1) υιοθέτηση οριζόντιων αλλαγών που θα ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα της χώρας ως επιχειρηματικού κέντρου, θα διευκολύνουν την οικονομική δραστηριότητα και θα μειώσουν το διοικητικό κόστος, την (2) αναδιάρθρωση των παραδοσιακών τομέων της οικονομίας ώστε να συνεχιστεί η προσφορά τους στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) της χώρας και την (3) ανάπτυξη νέων οικονομικών δραστηριοτήτων. Στα πιο πάνω πάντοτε θα πρέπει να υπάρχει σχεδιασμός που να αφορά την πράσινη ανάπτυξη και την τεχνολογική αναβάθμιση, ζητήματα που αποτελούν προτεραιότητες όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά και στο παγκόσμιο επιχειρείν.

Η πορεία του δημόσιου χρέους είναι ιδιαίτερα σημαντικός δείκτης για την οικονομία εφόσον καταδεικνύει τις «αντιστάσεις» που έχει σε περίπτωση αρνητικών εξελίξεων. Γίνεται κατανοητό ότι υψηλά ποσοστά δανεισμού / μόχλευσης, όπως και για τις επιχειρήσεις, επηρεάζουν τις δυνατότητες της Πολιτείας να εφαρμόσει τη δημοσιονομική της πολιτική αλλά και να παίρνει δραστικές αποφάσεις σε περιόδους ύφεσης.

Η σωστή διαχείριση του δημόσιου χρέους αποτελεί προτεραιότητα τόσο για τη δημοσιονομική όσο και τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα της χώρας, εφόσον μέρος του δημόσιου χρέους βρίσκεται στα χέρια των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων του τόπου. Η οικονομία της Κύπρου ως εξωγενής επηρεάζεται σημαντικά από την κατάσταση στην ευρωπαϊκή και γενικότερα στην παγκόσμια οικονομία.

Το μέχρι σήμερα περιβάλλον είναι ευνοϊκό για τα κράτη που χρειάζονται να αντλήσουν κεφάλαια είτε για κάλυψη ελλειμμάτων ή αξιοποιώντας την ευκαιρία ώστε να αναχρηματοδοτήσουν υφιστάμενα δάνεια με χαμηλότερο επιτόκιο και μεγαλύτερη λήξη, βελτιώνοντας το πιστωτικό προφίλ και κάνοντας ευκολότερη την εξυπηρέτησή τους.

Οι προβλέψεις της ΕΕ αλλά και του ΥΠΟΙΚ καταγράφουν την επαναφορά της οικονομίας σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης και «πλήρη αποκατάσταση» του ΑΕΠ το 2022 με 2023. Ο τουρισμός αναμένεται του χρόνου να διανύσει μιαν από τις καλύτερες χρονιές ενώ στον τομέα των ακινήτων ήδη, και σύμφωνα με τα στοιχεία του Τμήματος Κτηματολογίου, παρουσιάζεται αυξημένη ζήτηση τόσο από το εσωτερικό αλλά και από το εξωτερικό (αξιοπρόσεκτο είναι το ενδιαφέρον από χώρες όπως το Ισραήλ, ενώ αυξημένο παρουσιάζεται το ενδιαφέρον και από ευρωπαϊκές χώρες).

Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον αναμένεται στις αρχές του επόμενου έτους και η υιοθέτηση από την Πολιτεία των μέτρων που εξαγγέλθηκαν για προσέλευση επιχειρήσεων ή/και ενίσχυση των υπαρχουσών δραστηριοτήτων στο νησί, εφόσον η δημιουργία βάσης στη χώρα μας θα έχει πολλαπλά οφέλη.

Όμως, παρά τις θετικές προβλέψεις, οι προκλήσεις είναι εκεί και μπορούν εύκολα να ανατρέψουν την πορεία. Κυβέρνηση και επιχειρήσεις καλούνται να τις διαχειριστούν με τον καλύτερο τρόπο, ώστε να περιοριστεί οποιοσδήποτε αρνητικός αντίκτυπος.

Σωστός σχεδιασμός, έλεγχος των δαπανών, αποφυγή ανάληψης υπερβολικών κινδύνων, αξιολόγηση του επιχειρηματικού και οικονομικού περιβάλλοντος και διαχείριση της ρευστότητας, είναι από τις προτεραιότητες των επιχειρήσεων. Οτιδήποτε άλλο απλώς θα τις βάλει σε περιπέτειες και θα υπάρξουν αυτές που θα αντιμετωπίσουν ζητήματα βιωσιμότητας.

(δημοσιεύθηκε στη «Σημερινή της Κυριακής», 14/11/2021)