Προεδρολογίας το… ανάγνωσμα

Ενόσω οι επίδοξοι υποψήφιοι ανοίγουν διακριτικά τις κεραίες τους και εκπέμπουν κυριολεκτικά προς πάσα κατεύθυνση, το πολιτικό τοπίο διαμορφώνεται αναλόγως και μετατοπίζεται προς την επιδίωξη του στόχου. Είτε την κατάληψη της εξουσίας, είτε την εξαργύρωση εκλογικών ποσοστών με αξιώματα ή άλλου τύπου συμφωνίες σε βάθος χρόνου, είτε τη διαμόρφωση των προϋποθέσεων για την επόμενη πενταετία.

Η κυπριακή κοινή γνώμη, ως εκ τούτου, εκτίθεται σταδιακά σε ένα νέο προεκλογικό σκηνικό, οι προκαταρκτικές επικοινωνιακές καμπάνιες για μερικούς έχουν ήδη πάρει σάρκα και οστά, ενώ τα πολιτικά «παιχνιδίσματα» συζητούνται στους διαδρόμους των κομμάτων και της Βουλής. Με κάποια εξ αυτών να διαρρέουν στοχευμένα σε δημοσιογραφικούς κύκλους, μετρώντας κατ’ αυτόν τον τρόπο δυνάμεις και… δυναμικές ή «καίγοντας» εκ των προτέρων εγχειρήματα και υποψηφιότητες.

Σβήνουν και ξαναγράφουν τον… πολιτικό χάρτη, ενόψει συνεργασιών

Σε κάθε περίπτωση, αυτά τα πολιτικά παιχνιδίσματα που προηγούνται κάθε εκλογικής διαδικασίας αντανακλώνται σε μεγάλο βαθμό και στο πολιτικοϊδεολογικό τοπίο του τόπου. Το οποίο, εν πολλοίς, νοσεί. Πριν από κάθε προεδρική εκλογική αναμέτρηση ο πολιτικός χάρτης διαγράφεται και επανακαθορίζεται, αποσιωπώνται οι προηγούμενες αντιπαραθέσεις, οι δομικές ιδεολογικές διαφορές μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα και… ιδού πεδίον δόξης λαμπρόν για συνεργασίες.

Εξαίρεση αποτελεί, για την ώρα, η περιθωριοποίηση του ΕΛΑΜ, αλλά και το ισχυρό και κυρίαρχο δίπολο ΔΗΣΥ - ΑΚΕΛ, πάνω στο οποίο εκδηλώθηκαν όλα τα τραύματα της τουρκικής εισβολής, μετουσιωμένα σε ένα μεταπολιτευτικό πολιτικό οικοδόμημα που δεν ορίζεται πλέον με βάση ένα αμιγώς ιδεολογικό περιεχόμενο, αλλά πολιτικό, εκφρασμένο με όρους διαμοιρασμού της εξουσίας και αξιοποίηση των αυτοματοποιούμενων αντανακλαστικών της κυπριακής κοινωνίας.

Πέραν των δύο εξαιρέσεων, τα κόμματα έχουν κατά κάποιο τρόπο την κοινωνική νομιμοποίηση να επιδιώκουν συνεργασίες, όσο παράταιρες κι αν είναι εάν ιδωθούν υπό ένα στενό πρίσμα πολιτικών θέσεων, αρχών και προγράμματος διακυβέρνησης. Όχι πως η όποια προσπάθεια για εποικοδομητικές συνέργειες δεν είναι θεμιτή· τουναντίον. Αυτό όμως που η κυπριακή κοινωνία κατανοεί και ψέγει είναι όταν αυτά γίνονται όχι στη βάση μιας πραγματικής ιδεολογικής συγγένειας με σκοπό τη σύνθεση, αλλά στη βάση πρόσκαιρων και άλογων ταυτίσεων, με σκοπό τον διαμοιρασμό της εξουσίας. Όταν οι στρατηγικού τύπου αντιπαραθέσεις υψηλής έντασης μετατρέπονται σε υπόγεια καλέσματα για συνεργασία, καθιστώντας κάθε αντιπολιτευτική φωνή αναξιόπιστη στα μάτια του κόσμου, που στρέφεται ολοένα και περισσότερο στον μηδενισμό και στα άκρα.

Πολιτική «από τα πάνω προς τα κάτω»: Κάνουν παιχνίδι οι υποψήφιοι, ο τελικός λόγος στα κόμματα

Αντί η πολιτική επιρροή να έχει κατεύθυνση από κάτω προς τα πάνω, συνήθως γίνεται το αντίστροφο. Αυτό είναι αφενός απόρροια ενός διαχρονικού πολιτικού αδιεξόδου που οδηγεί συνεχώς στην υποεκπροσώπηση των πραγματικών αναγκών της κοινωνίας και κατ’ επέκτασιν στον μαρασμό που επιφέρει το αίσθημα της συνεχιζόμενης ματαίωσης. Αφετέρου, οφείλεται στα διαπλεκόμενα εξουσιαστικά δίκτυα που άπλωσαν τα πλοκάμια τους σε όλα τα μήκη και πλάτη του νησιού. Καθιστώντας την επιλογή αντιπροσώπων, από πολιτική πράξη και δημοκρατικό δικαίωμα, σε απόφαση που εμπίπτει σε ένα ευρύτερο δίκτυο ενεργειών «κοινωνικής και πρακτικής επιβίωσης» των πολιτών, καθώς αποτελεί το εισιτήριο για εξασφαλίσεις θέσεων ή άλλων εξυπηρετήσεων εντός της γραφειοκρατικής παράνοιας, που ο κρατικός μηχανισμός αγνοεί επιδεικτικά να λύσει.

Προς το παρόν, τουλάχιστον, φαίνεται πως το παιχνίδι επιδιώκουν να καθορίσουν μεμονωμένοι υποψήφιοι που έτρεξαν να προκαθορίσουν, όσο το επιτρέπει ο χρόνος, τις επιλογές των κομμάτων. Μπορεί η χρονική στιγμή να τους τοποθετεί αναπόφευκτα εντός μιας «λίστας επιλογών», ωστόσο, τον τελευταίο λόγο έχουν τα κόμματα και οι μηχανισμοί τους. Οι πολιτικές «ομάδες βάσης» και τα κινήματα μπορεί να επηρεάζουν τον δημόσιο διάλογο, έχουν όμως μικρή επιρροή στα της «υψηλής πολιτικής».

Άρχισαν τα… όργανα

Μπορεί τα κόμματα και η πλειοψηφία των εν δυνάμει υποψήφιων να περιορίζουν τις δημόσιές τους παρεμβάσεις για το θέμα, ωστόσο αυτό δεν σημαίνει πως τα χαρτιά δεν έχουν ανοίξει, με τις πρώτες, δεύτερες, ίσως και τρίτες επαφές να δίνουν και να παίρνουν.

Στο κυβερνών κόμμα η συνέχεια προδιαγράφεται δύσκολη. Όπως καταμαρτυρούν τα γεγονότα, αλλά και οι πληροφορίες, το χρίσμα του κομματικού υποψηφίου διεκδικούν τόσο ο Αβέρωφ Νεοφύτου όσο και ο Νίκος Χριστοδουλίδης. Όλοι δείχνουν έμμεσα ή άμεσα στις εσωκομματικές διαδικασίες, ωστόσο το κόμπιασμα είναι διάχυτο. Με τον δεύτερο, σύμφωνα με τις πληροφορίες μας, να επιχειρεί ήδη να προσεγγίσει κόσμο πέραν της δεξιάς παράταξης, αξιοποιώντας τη διευρυμένη δημοφιλία του για να ξεπεράσει τους φραγμούς που αναπόφευκτα θα θέσει ο κομματικός μηχανισμός, παρουσιάζοντας εαυτόν ως «επιλογή νίκης» και «ανοίγματος» του ΔΗΣΥ στην κοινωνία. Ένα άνοιγμα που επιχειρεί και ο Αβέρωφ Νεοφύτου, μέσω της δημόσιας παρουσίας του σε χωριά και χώρους εργασίας.

Μπορεί το ΑΚΕΛ να διακηρύττει δημόσια πως περιμένει τις εσωκομματικές διαδικασίες, ωστόσο, συγκλίνουσες πληροφορίες λένε πως στην Εζεκία Παπαϊωάννου οι αξιολογήσεις και οι μετρήσεις τρέχουν. Πρωταρχική επιδίωξη σε πρώτη φάση είναι μια συνέργεια με ΔΗΚΟ και Οικολόγους, με το ΑΚΕΛ να προσπαθεί να εντοπίσει την ιδανική συναινετική λύση, κυρίως σε ό,τι αφορά το Κυπριακό, που θα είναι ικανή να διεισδύσει στις κομματικές βάσεις. Ήδη στα πηγαδάκια των κομμάτων ακούγονται ονόματα, ενώ έμφαση δίνεται και σε γυναικείες υποψηφιότητες. Πάντως, ο προβληματισμός είναι έντονος, καθώς το κόμμα δεν κατάφερε ακόμη να βρει τον τρόπο να αλλάξει την εικόνα του και να προσεταιριστεί τα περιθωριοποιημένα στρώματα, που ολοένα και βάλλονται από τις επιπτώσεις της πανδημίας.

Στο ΔΗΚΟ διαμορφώνονται δύο τάσεις. Η πρώτη τάση αφορά σε πάση θυσία συμμετοχή στην εξουσία, είτε με τον ΔΗΣΥ είτε με το ΑΚΕΛ και άλλα κόμματα της αντιπολίτευσης. Η επιλογή του ΑΚΕΛ και των άλλων αντιπολιτευόμενων κομμάτων συναντά και τη μεγαλύτερη ανταπόκριση. Ωστόσο, το παρασκήνιο είναι μεγάλο. «Μια στήριξη στον Αβέρωφ Νεοφύτου θα έπληττε την αντιπολιτευτική μας αξιοπιστία», εκτιμούν ανώτερα στελέχη του κόμματος ενώ, όπως εκτιμάται, στην περίπτωση που στηριχθεί και εκλεγεί ο Νίκος Χριστοδουλίδης, είτε ως κομματικός υποψήφιος του ΔΗΣΥ είτε ως ανεξάρτητη υποψηφιότητα, θα έφρασσε τον δρόμο στον Νικόλα Παπαδόπουλο για τις επόμενες εκλογές. Αξιοποιείται, ωστόσο, το χαρτί πιθανής στήριξης στον ΔΗΣΥ, για να τεθούν προνομιακά οι όροι του ΔΗΚΟ στη συζήτηση με το ΑΚΕΛ.

Η δεύτερη τάση εντός του ΔΗΚΟ σχετίζεται με το ενδεχόμενο αυτόνομης καθόδου, με βασική επιλογή τον Πρόεδρο του κόμματος, ενώ υπάρχουν και οι φωνές που αξιώνουν ανοικοδόμηση του «ενδιάμεσου» χώρου, μακριά από ψευδοδιλήμματα. Η ενδεχόμενη υποψηφιότητα, πάντως, του Νίκου Χριστοδουλίδη εκτιμάται πως θα δώσει το τελειωτικό κτύπημα στον «ούτω καλούμενο» ενδιάμεσο χώρο, καθώς η δημοφιλία του σε συγκεκριμένο κοινό θα διαρρήξει τον πυρηνικό λόγο ύπαρξής του: Την αντίθεση σε ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ εξίσου.

Το ΕΛΑΜ επιδιώκει συντεταγμένα να αποποιηθεί τη «ρετσινιά» του «ακροδεξιού» και ακραίου κόμματος, κάνοντας ανοικτά καλέσματα για συνεργασίες. Η κατάληξη της Χρυσής Αυγής τρομάζει τα κομματικά στελέχη, που ποντάρουν σε μια επικοινωνιακή παρουσία και σε συνέργειες που θα επιτρέψουν την παγίωσή του ως πολιτικής δύναμης, αξιώνοντας ρόλο ρυθμιστή. Αν και η αυτόνομη κάθοδος δεν αποτελεί πρώτη επιλογή, εξετάζονται όλα τα ενδεχόμενα.

ΕΔΕΚ, ΔΗΠΑ και Οικολόγοι, όχι μόνο παρακολουθούν τις διεργασίες, αλλά μετέχουν σε κάποιο βαθμό σε αυτές. Παραπέμπουν, για την ώρα, σε εσωκομματικές εκκρεμότητες, αναμένοντας να ξεκαθαρίσει το τοπίο.

(δημοσιεύθηκε στη «Σημερινή της Κυριακής», 14/11/2021)