DEBATE: Μάτσας Vs Αντωνίου

Τις δικές τους απαντήσεις σε τέσσερα κοινά ερωτήματα αναφορικά με τον Εθνικό Κατώτατο Μισθό δίνουν ο Γενικός Γραμματέας της ΣΕΚ Ανδρέας Μάτσας και ο Γενικός Διευθυντής της ΟΕΒ Μιχάλης Αντωνίου. «Αργήσαμε ήδη», λένε οι συνδικαλιστικές οργανώσεις, ενώ υπογραμμίζουν πως από τη θέσπιση θα ωφεληθούν, πέραν των εργαζομένων, και οι επιχειρήσεις. Από την άλλη οι Εργοδοτικές Οργανώσεις αν και θεωρούν πως η θέσπιση ΕΚΜ θα «αφαιρέσει τη δυνατότητα ευελιξίας» από τις επιχειρήσεις, δεδομένης της πολιτικής απόφασης για εφαρμογή, εφιστούν την προσοχή στη «συνετή» και ισορροπημένη εφαρμογή.

Οι δύο τους απαντούν στα εξής ερωτήματα:

1. Ενιαίος κατώτατος μισθός ή διαφορετικός για κάθε κλάδο;
2. Όλα τα επαγγέλματα να υπαχθούν στον κατώτατο μισθό ή να υπάρχουν εξαιρέσεις; Αν ναι, ποιες και γιατί;
3. Ποιος κερδίζει και ποιος χάνει με τη θέσπιση του κατώτατου μισθού;
4. Η θέσπιση του κατώτατου μισθού είναι εν πολλοίς δεδομένη. Η εφαρμογή του;

Μιχάλης Αντωνίου

1. Κανένας κατώτατος μισθός διά νόμου. Η ΟΕΒ έχει επανειλημμένα εξηγήσει, με επιχειρήματα και παραδείγματα, ότι οι μισθοί θα πρέπει να καθορίζονται μέσα από ελεύθερες διαπραγματεύσεις στη βάση των δεδομένων και δυνατοτήτων του κάθε κλάδου ή της κάθε επιχείρησης. Από τη στιγμή όμως που έχει ληφθεί πολιτική απόφαση υιοθέτησης εθνικού κατώτατου μισθού και λαμβάνοντας υπόψη τις εμπειρίες άλλων χωρών, αυτός θα πρέπει να είναι ένας οριζόντιος μισθός. Για το χρονικό σημείο εισαγωγής του κατώτατου μισθού, θέση της ΟΕΒ είναι ότι θα πρέπει να περιμένουμε να δούμε την κίνηση της ανεργίας εντός του 2022 και να διασφαλίσουμε παράλληλα την απρόσκοπτη πρόσβαση σε κατάλληλο ανθρώπινο δυναμικό, κάτι που σήμερα αποτελεί το μεγαλύτερο πρόβλημα των επιχειρήσεων. Παράλληλα, θα πρέπει να υπάρξει μεταβατική περίοδος και η εισαγωγή του κατώτατου μισθού να γίνει σταδιακά, ασχέτως ποιο ύψος θα κριθεί κατάλληλο ως τελικός στόχος και με δικλίδες ασφαλείας.

2. Εξαιρέσεις υπάρχουν σε όλες τις χώρες όπου εφαρμόζεται διά νόμου κατώτατος μισθός και αυτές περιλαμβάνουν τους οικιακούς βοηθούς και τους εργαζόμενους στη γεωργοκτηνοτροφία. Αυτές οι κατηγορίες εργαζομένων έχουν εξόφθαλμες ιδιαιτερότητες, ενώ στις εξαιρέσεις πρέπει να υπαχθούν και οι ναυτικοί, για τους οποίους υπάρχουν διεθνείς ναυτιλιακές ρυθμίσεις.Πέραν των τριών πιο πάνω κατηγοριών, που η ΟΕΒ θεωρεί δεδομένο ότι θα εξαιρεθούν και στη χώρα μας, θα πρέπει να συζητηθεί και να εξεταστεί προσεκτικά το ενδεχόμενο εξαίρεσης ή τουλάχιστον καθορισμού ειδικού κατώτατου μισθού για μαθητευόμενους, νεαρούς σε ηλικία (κάτω των 18 ετών) που έχουν περιορισμούς στην απασχόληση βάσει ειδικής νομοθεσίας, για άτομα που εντάσσονται πρώτη φορά στην αγορά εργασίας και άτομα με μικρή εμπειρία, κάτι που επίσης έχουν υιοθετήσει πολλές χώρες.

3. Η ΟΕΒ πιστεύει ότι οι μισθοί θα πρέπει να καθορίζονται βάσει των πραγματικών δεδομένων της οικονομίας. Η επιβολή κατώτατου μισθού μέσω νομοθετικής πράξης αφαιρεί την ευελιξία του συστήματος να αναπροσαρμόζεται στα εκάστοτε δεδομένα με τρόπο που να διασφαλίζει τόσο τις θέσεις εργασίας όσο και τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων. Στην απευκταία περίπτωση που ο κατώτατος μισθός θα καθοριστεί σε τέτοιο επίπεδο που δεν θα μπορούν να το αντέξουν οι επιχειρήσεις μας, αντιλαμβάνεστε ότι οι επιπτώσεις θα είναι αλυσιδωτές. Σημειώνω ότι, σύμφωνα με τους εμπειρογνώμονες της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ILO), σε καμία χώρα στον κόσμο όπου εφαρμόστηκε κατώτατος μισθός με νόμο δεν υπήρξε μείωση αυτού σε περιόδους οικονομικής κρίσης. Αυτό καταδεικνύει την ανάγκη να ξεκινήσουμε συνετά και να βεβαιωθούμε ότι θα έχουμε τέτοια checks and balances που το αποτέλεσμα ενός εθνικού κατώτατου μισθού θα είναι θετικό κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες για το τρίποδο εργαζόμενοι - επιχειρήσεις – εθνική οικονομία.

4. Η θέσπιση κατώτατου μισθού με νόμο θα έχει πλέον και νομικές προεκτάσεις ποινικού χαρακτήρα για οποιονδήποτε παραβιάζει τις υποχρεώσεις του. Από μόνο του αυτό βέβαια δεν οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η εφαρμογή του θα είναι απόλυτη και καθολική, αφού σε περίπτωση που το ύψος του θα υπερβαίνει τις δυνατότητες της αγοράς, θα ζήσουμε φαινόμενα που ουδείς επιθυμεί να τα δει να επισυμβαίνουν. Να σημειώσουμε ότι οι εμπειρογνώμονες του ILO προκρίνουν έναν οριζόντιο κατώτατο μισθό για όλους και όχι έναν για κάθε κλάδο ή ειδικότητα, αφού όπως έχουν επεξηγήσει, με αυτόν τον τρόπο καθίσταται ευκολότερη η επιτήρηση της εφαρμογής του.

Ανδρέας Μάτσας

1. Με βάση τη συζήτηση που βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη στο πλαίσιο του Εργατικού Συμβουλευτικού Σώματος, ο κατώτατος μισθός θα καθοριστεί οριζόντια, ενώ την ίδια στιγμή θα συνεχίσουν να εφαρμόζονται οι πρόνοιες των συλλογικών συμβάσεων είτε αυτές αφορούν συγκεκριμένους κλάδους (π.χ. ξενοδοχοϋπαλλήλους και οικοδόμους) είτε αφορούν επιχειρήσεις. Η ΣΕΚ διασαφηνίζει και ταυτόχρονα προειδοποιεί πως η όποια ενδεχόμενη προσπάθεια υποβάθμισης ή και αλλοίωσης των συλλογικών συμβάσεων θα πέσει στο κενό, καθώς στόχος μας είναι η επέκταση και εδραίωσής τους, διασφαλίζοντας πως τα κατώτατα επίπεδα των συμβάσεων, όχι μόνο δεν θα επηρεαστούν αρνητικά, αλλά και ότι θα βελτιωθούν περαιτέρω.

2. Αναμένεται ότι ο κατώτατος μισθός θα αφορά το σύνολο των επαγγελμάτων, με ενδεχόμενη πιθανή εξαίρεση στις οικιακές βοηθούς και στους εργάτες γεωργίας, καθώς οι όροι και το πλαίσιο εργασίας τους ρυθμίζεται με τρόπο που συμπεριλαμβάνει τη διαμονή και διατροφή. Παρά το γεγονός πως αυτή η εξαίρεση καταγράφεται στις πλείστες χώρες που εφαρμόζουν εθνικό κατώτατο μισθό, το θέμα θα συζητηθεί συνολικά στο πλαίσιο του καθορισμού των παραμέτρων που θα συνθέτουν τη θέσπιση του κατώτατου μισθού.

3. Βασική φιλοσοφία που διέπει τη συνεργασία ανάμεσα στους κοινωνικούς εταίρους είναι η συναίνεση και η εξισορροπημένη λειτουργία των εργασιακών σχέσεων και της αγοράς εργασίας. Σε αυτό το πλαίσιο, καθώς και στη βάση της επιχειρηματολογίας και τεκμηρίωσης που καταγράφεται τόσο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή όσο και από τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας, η θέσπιση του κατώτατου μισθού ωφελεί τόσο τους εργαζόμενους όσο και τις επιχειρήσεις, όπως βέβαια και την ίδια την οικονομία. Η εμπλοκή μας ως ΣΕΚ στη διαβούλευση σε ευρωπαϊκό επίπεδο, στη διαδικασία καθορισμού του πλαισίου σύστασης της Οδηγίας για τον ευρωπαϊκό κατώτατο, έχει δημιουργήσει την εμπειρία και τεχνογνωσία για συνολική προσέγγιση του θέματος. Παράλληλα, η πρόσφατη ψήφιση από την Επιτροπή Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων του Ευρωκοινοβουλίου, των νέων κανόνων της Οδηγίας για δίκαιους κατώτατους μισθούς και την ανάδειξη του ρόλου των κοινωνικών εταίρων και των συλλογικών συμβάσεων, επιβεβαιώνει την προσήλωση στην έμπρακτη εφαρμογή της αξιοπρέπειας στην εργασία με ανάλογα θετικές προεκτάσεις στο βιοτικό επίπεδο. Η ισορροπία που επέρχεται μέσα από τη θέσπιση του κατώτατου μισθού αποτυπώνεται με απόλυτη γλαφυρότητα στην αιτιολογική έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής: «Το ντάμπινγκ στις μισθολογικές αποδοχές καταστρέφει την αξιοπρέπεια της εργασίας, τιμωρεί τον επιχειρηματία που πληρώνει λογικούς μισθούς και διαστρεβλώνει τον θεμιτό ανταγωνισμό στην ενιαία αγορά». Ομοίως, «ο καθένας πρέπει να διαθέτει πρόσβαση σε έναν κατώτατο μισθό μέσω συλλογικών συμβάσεων ή μέσω νόμιμων κατώτατων μισθών», ενώ «οι επαρκείς κατώτατοι μισθοί, ωφελούν τόσο τους εργαζόμενους όσο και τις επιχειρήσεις». Τέλος, «η διασφάλιση της πρόσβασης των εργαζομένων σε ευκαιρίες απασχόλησης και σε επαρκείς κατώτατους μισθούς είναι ουσιαστικής σημασίας για τη στήριξη μιας βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς οικονομικής ανάκαμψης [συμβάλλοντας στη βελτίωση της παραγωγικότητας και συνδράμοντας στη μείωση του έμφυλου χάσματος στις αμοιβές]».

4. Η θέσπιση του κατώτατου μισθού είναι όντως δεδομένη και ελπίζω πως θα τηρηθούν τα τεθέντα χρονοδιαγράμματα. Σε ό,τι αφορά την εφαρμογή του, θα πρέπει πρωτίστως να αντιληφθούν οι εργοδότες πως αναφερόμαστε σε κατώτατα επίπεδα διασύνδεσης με την αξιοπρέπεια στην εργασία και στη διαβίωση. Οτιδήποτε διαφορετικό θα παραπέμπει στην εκμετάλλευση της εργασίας και των εργαζομένων και θα επιβεβαιώσει την αίσθηση πως το μαζικό αίτημα για πρόσληψη εργαζομένων από Τρίτες χώρες τίθεται, από κάποιους τουλάχιστον, εκ του πονηρού και σκόπιμα. Πέρα όμως από αυτό, η θέσπιση του κατώτατου γίνεται για να στηρίξει τους εργαζομένους που είτε δεν καλύπτονται από συλλογικές συμβάσεις είτε δεν αμείβονται με επαρκώς ικανοποιητικούς μισθούς. Η νομική υποχρέωση του εργοδότη σε σχέση με την εφαρμογή του κατώτατου μισθού θα λειτουργήσει υποβοηθητικά στην εφαρμογή του, ενώ την ίδια στιγμή θα είναι ιδιαίτερα υποβοηθητική στην αποτροπή παρεκκλίσεων, τόσο η Ενιαία Υπηρεσία Επιθεωρήσεων, όσο και το λογισμικό ΕΡΓΑΝΗ, που ήδη έχει ξεκινήσει την εφαρμογή του. Συμπληρωματική και εξίσου σημαντική θα είναι η συνδικαλιστική παρουσία στους χώρους εργασίας για την εφαρμογή του κατώτατου μισθού, ενώ η περαιτέρω επέκταση και εδραίωση των συλλογικών συμβάσεων θα υποβοηθήσει στη βελτίωση των μισθολογικών και άλλων ωφελημάτων.