Κλείνει το παραθυράκι της φυγοστρατίας μέσω των Δελτίων Υγείας του ΚΟΑ

Οι προσπάθειες για πάταξη της φυγοστρατίας έχουν αποδώσει καρπούς τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο, ένα πρόβλημα που παραμένει είναι η εκμετάλλευση των Δελτίων Υγείας του ΚΟΑ. Με άλλα λόγια, εκεί που έκλεισε μια πόρτα που οδηγούσε προς την φυγοστρατία, κάποιοι βρήκαν ένα παραθυράκι ανοιχτό πάνω στην ίδια την πόρτα.

Την περασμένη εβδομάδα, η Επιτροπή Άμυνας της Βουλής των Αντιπροσώπων συζήτησε νέα τροποποίηση της νομοθεσίας, που να δίνει το δικαίωμα στον ΚΟΑ να ακυρώνει Δελτία Υγείας όσων λαμβάνουν αναστολή από τον στρατό για λόγους ψυχικής υγείας. Συγκεκριμένα, η τροποποίηση έχει σκοπό, ώστε όλοι όσοι κριθούν από την Εθνική Φρουρά ως «Ι5», λόγω ψυχολογικών προβλημάτων κυρίως, και κατέχουν Δελτίο Υγείας Αθλητή, αυτομάτως να το χάνουν.

Το πρόβλημα των «γιωτάδων»

Κανείς δεν αμφισβητεί ότι υπάρχουν γνήσιες περιπτώσεις ψυχολογικών προβλημάτων ή άλλων σοβαρών συνδρόμων που συνηγορούν στο να πάρει κάποιος αναστολή ή και απαλλαγή από την υποχρεωτική θητεία στην Εθνική Φρουρά. Άλλη επιλογή είναι η εναλλακτική θητεία. Η απαλλαγή «Ικανότητας 5» («Ι5») χορηγείται σε άτομα που αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας, αναπηρίες και σοβαρά ψυχολογικά.

Είναι αυτό ακριβώς το σημείο που η εκμετάλλευση φτάνει στα όρια της κοροϊδίας: Πώς είναι δυνατόν άτομα τα οποία υποτίθεται είναι τόσο «τρελοί» που δεν κάνουν για στρατό, ούτε καν για εναλλακτική θητεία, να μπορούν να προπονούνται επαγγελματικά ή/και να συμμετέχουν σε αθλητικές ομάδες, δραστηριότητες που προϋποθέτουν σιδηρά πειθαρχία και προσήλωση;

Τι λέει ο ΚΟΑ για το «παραθυράκι»

Μιλώντας στη «Σημερινή» για το θέμα, ο Πρόεδρος του ΚΟΑ Ανδρέας Μιχαηλίδης ανέφερε πως «υπήρχε ένα παράθυρο στον Νόμο του 2019 και το ΥΠΑΜ ανακάλυψε το παράθυρο αυτό». Μετά από αυτό, «έκανε τροποποίηση, το πήρε στην Επιτροπή Άμυνας της Βουλής, ο ΚΟΑ συμφωνεί, και μόλις ψηφιστεί από την Ολομέλεια θα ληφθούν τα σχετικά μέτρα».

Το «παραθυράκι» ήταν ουσιαστικά ότι ο ΚΟΑ δεν μπορούσε να ανακαλέσει αυτά τα Δελτία Υγείας. «Κατατάσσονταν στην ΕΦ και έμεναν λίγο χρονικό διάστημα, έπαιρναν το Δελτίο, εξεδίδετο ή ανανεώνετο, ανάλογα πώς είναι η περίπτωση, και μετά δεν μπορούσαμε να το ανακαλέσουμε, δεν το επέτρεπε ο Νόμος. Τώρα με την τροποποίηση θα το επιτρέψει ο Νόμος», ανέφερε ο κ. Μιχαηλίδης.

Σημείωσε πως στην Επιτροπή Άμυνας «όλοι οι βουλευτές τοποθετήθηκαν θετικά και έτσι θα περάσει η τροποποίηση». Μετά την υπερψήφισή της, ανέφερε ο Πρόεδρος του ΚΟΑ, το ΥΠΑΜ «θα ετοιμάσει κατάλογο και θα πει “αυτοί οι αθλητές αξιοποίησαν αυτό το παραθυράκι του νόμου” και να ζητηθεί μετά η ανάκλησή τους».

Πάταξη της φυγοστρατίας από το 2019

Από το 2019, το ΥΠΑΜ, σε στενή συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού & Νεολαίας και τον ΚΟΑ, καθώς και με τη Νομική Υπηρεσία της Δημοκρατίας, προώθησε τροποποιητικό Νομοσχέδιο, σύμφωνα με το οποίο δεν δύναται να εκδίδεται Δελτίο Υγείας Αθλητή σε στρατευσίμους κατηγορίας Ι5 που κατέχουν προσωρινό απολυτήριο, αφού κρίθηκαν ως ακατάλληλοι για στράτευση ή τους χορηγήθηκε αναβολή εκπλήρωσης στρατιωτικής υπηρεσίας, λόγω νοσήματος/πάθησης που σχετίζεται με την ψυχική τους υγεία.

Το εν λόγω Νομοσχέδιο είχε ψηφιστεί τον Ιούνιο του 2019 από την Ολομέλεια της Βουλής των Αντιπροσώπων και, σύμφωνα με ανακοίνωση του ΥΠΑΜ (28/06/2019), αποτελούσε «ένα από τα ουσιαστικά μέτρα που προωθεί το Υπουργείο Άμυνας για την πάταξη της φυγοστρατίας».

Σύμφωνα με την ίδια ανακοίνωση του 2019, το ΥΠΑΜ προωθούσε «πακέτο διευκολύνσεων προς τους στρατευσίμους, πάντα σε συνεργασία με τον ΚΟΑ, το ΓΕΕΦ και τις αρμόδιες Ομοσπονδίες, με τρόπο ώστε να μη στερηθεί κανένας στρατεύσιμος αθλητής την προοπτική ανέλιξής του» και κατέληγε: «Το Υπουργείο Άμυνας στηρίζει και σέβεται τον κόπο και μόχθο των αθλητών και βρίσκεται πλέον στο πλευρό τους έμπρακτα, έτσι ώστε από τη μια να υπηρετήσουν την πατρίδα μας και από την άλλη να μη στερούνται της ευκαιρίας για ανάδειξη των ταλέντων τους».

Επιτροπή Άμυνας της Βουλής

Οι πληροφορίες αναφέρουν πως δεν υπάρχουν διαφωνίες μεταξύ των βουλευτών στην Επιτροπή Άμυνας. Μιλώντας στη «Σημερινή» ο βουλευτής της ΕΔΕΚ και Πρόεδρος της Επιτροπής Άμυνας, Μαρίνος Σιζόπουλος, εξήγησε πως παλαιότερα «δεν ήταν διασυνδεδεμένο το Δελτίο Υγείας με τη στρατιωτική θητεία». Το αποτέλεσμα ήταν πως κάποιοι «έφευγαν με ψυχολογικά προβλήματα, για τον α’ ή β’ λόγο, και δεν υπηρετούσαν. Γι’ αυτό και πριν από δύο χρόνια διασυνδέσαμε την έκδοση του Δελτίου Υγείας με την κατάταξη στην Εθνική Φρουρά». Αυτό ήταν ήδη ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση για πάταξη της φυγοστρατίας, «κυρίως των αθλητών που ήταν σε πάρα πολύ υψηλό επίπεδο», εξήγησε ο κ. Σιζόπουλος.

«Αυτό που παρατηρήθηκε», συνέχισε, «είναι ότι μετά την αλλαγή της νομοθεσίας, για να μπορέσει ένας αθλητής να πάρει το Δελτίο Υγείας, πρέπει να υπηρετήσει τη θητεία στην Εθνική Φρουρά. Γιατί βλέπαμε ότι ένας πολύ μεγάλος αριθμός από αθλητές δεν υπηρετούσαν».

Βελτίωση του πλαισίου & δυνατότητα ανάκλησης

Ο Πρόεδρος της Επιτροπής Άμυνας πρόσθεσε: «Διαπιστώσαμε ότι το 2020, που ήταν η πρώτη χρονιά εφαρμογής της νομοθεσίας, είχαμε μόνον 11 περιπτώσεις που κατετάγησαν στην Εθνική Φρουρά, πήραν το Δελτίο Υγείας και, στη συνέχεια, για ψυχολογικούς λόγους, ζήτησαν αποστράτευση. Ο αριθμός φέτος έγινε 30. Και γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, εκείνο που συζητούμε τώρα είναι, σε περίπτωση που αθλητής, μετά την έκδοση του Δελτίου Υγείας, εάν και εφόσον, για προσωπικούς λόγους, διακόψει την υπηρεσία του στην Εθνική Φρουρά, για ψυχολογικούς, για δυσκολία προσαρμογής, και τα υπόλοιπα, να υπάρχει αυτόματη ανάκληση του Δελτίου Υγείας».

Η αυτόματη ανάκληση σκοπό έχει να μην μπορεί να συνεχίσει ως αθλητής κάποιος που πήρε αναστολή για ψυχικούς λόγους, να είναι είτε σε ομάδα είτε οπουδήποτε αλλού.

Για το ζήτημα της επίδοσης, που θα γίνεται αυτόματα, ο κ. Σιζόπουλος είπε πως «επειδή, ακριβώς, τις πιο πολλές φορές δεν τους βρίσκουν για να τους κάμουν επίδοση, είπαμε ότι δεν χρειάζεται να γίνει επίδοση. Θα είναι άμεση ανάκληση του Δελτίου, θα ενημερώνεται η ομάδα του και η ομοσπονδία της ομάδας του. Αν είναι ποδοσφαιριστής, στην ΚΟΠ, αν είναι καλαθόσφαιρα, στην ΚΟΚ, κ.ο.κ. Δηλαδή ενημέρωση πως το Δελτίο Υγείας ανακλήθηκε, αυτόματη ανάκληση».

Ενίσχυση της Εθνικής Φρουράς

Για το ίδιο θέμα η «Σημερινή» επικοινώνησε με τον Εκπρόσωπο του Τμήματος Τύπου & Εθιμοτυπίας του Υπουργείου Άμυνας, Αντισυνταγματάρχη (ΠΒ) Χρήστο Πιερή.

Ο κ. Πιερή ανέφερε πως είναι το ΥΠΑΜ που προκάλεσε την τροποποίηση του νομοσχεδίου, διότι από το 2019 υπήρξε αυτό το παραθυράκι: «Κάποιοι εκμεταλλεύτηκαν το σύστημα τού να καταταγώ, να βγάλω Δελτίο Υγείας, και μετά να πάρω αναστολή, γύρω στα 10 άτομα. Και την επόμενη χρονιά, φέτος δηλαδή, έχουν γίνει 33. Αν το αφήσουμε αυτό το πράγμα, τον επόμενο χρόνο μπορεί να γίνουν και 80. Και να καταλήξουμε όπως ήμασταν πριν από 3 χρόνια, που είχαμε γύρω στις 200 περιπτώσεις, όπως αναστολές, που ήταν όλοι αθλητές».

Ερωτηθείς, αν ο νόμος θα έχει αναδρομικότητα, ο κ. Πιερή ανέφερε πως «δεν είναι θέμα αναδρομικότητας» και εξήγησε πώς θα γίνεται η ανάκληση: «Όταν μιλούμε για ένα Δελτίο Υγείας το οποίο έχει ισχύ δύο χρόνια, και αν τώρα κάποιος το έβγαλε σήμερα, και ειδοποιηθεί ο ΚΟΑ ότι τελικά πήρε αναστολή, λόγω ψυχικής υγείας, τότε αμέσως θα το ανακαλεί ο ίδιος ο ΚΟΑ. Άρα η ουσία της αναδρομικότητας δεν θα είναι για πάνω από μερικούς μήνες. Διότι εκείνος που το έβγαλε πέρσι, θα απολύεται τώρα. Δεν υπάρχει λόγος να δίνεται βαρύτητα στην αναδρομικότητα τόσο πολύ, αφού τα Δελτία Υγείας ισχύουν μόνο για δύο χρόνια. Άρα, κάποιος που το έβγαλε και πήρε τώρα αναστολή, σημαίνει ότι μερικούς μήνες θα ισχύσει. Αν, τώρα, το είχε από πέρσι και πήρε φέτος αναστολή, δηλαδή δεν παρουσιάστηκε να καταταγεί κ.λπ., όταν λήξει, θα έχει πρόβλημα, δεν μπορεί να το ανανεώσει και θα πρέπει να καταταγεί για να το ανανεώσει».

Για τις σπάνιες, πραγματικές περιπτώσεις που όντως υπάρχουν σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα, όπου κάποιοι μπορούν να αθλούνται αλλά να μην μπορούν να υπηρετήσουν, η λύση θα βρεθεί από τον ΚΟΑ, που είναι και η αρμοδιότητά του.

Τμήμα Δελτίων Υγείας Αθλητών ΚΟΑ

Το Ανώτατο Συμβούλιο Υγείας Αθλητών (ΑΣΥΑ) είναι το αρμόδιο τμήμα για έκδοση των Δελτίων Υγείας του ΚΟΑ.

Σύμφωνα με την επίσημη ιστοσελίδα του ΚΟΑ (cyprussports.org), ο οργανισμός «έχει οριστεί ως υπεύθυνη Αρχή για να καθορίζει τα της εκδόσεως Δελτίων Υγείας αθλουμένων και προνοεί περί της ακολουθουμένης εν γένει διαδικασίας ιατρικής εξετάσεως εκάστου αθλουμένου μέλους, αθλητικής ομοσπονδίας ή αθλητικού σωματείου, όπως προνοείται στις διατάξεις του περί Κυπριακού Οργανισμού Αθλητισμού Νόμου του 1969 (Ν. 41/1969) και τις τροποποιήσεις αυτού και στο οποίο συμπεριλαμβάνονται προσωπικά δεδομένα».

Σε αυτά τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα περιλαμβάνεται: «Βεβαίωση εκπλήρωσης των στρατιωτικών σας υποχρεώσεων ή βεβαίωση από την υπηρεσία που υπηρετείτε ή βεβαίωση για τους λόγους μη εκπλήρωσης της στρατιωτικής σας θητείας στην περίπτωση που σας ζητηθεί».

Όπως αναφέρεται στην «Πολιτική Επεξεργασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα Δελτίων Υγείας» του ΚΟΑ, «στην περίπτωση στρατεύσιμων αθλητών, διαβίβαση προσωπικών δεδομένων γίνεται και στο Γενικό Επιτελείο Εθνικής Φρουράς (ΓΕΕΦ) για την εφαρμογή του Εδαφίου 5.2(κ)» του πιο πάνω Νόμου.

(δημοσιεύθηκε στη «Σημερινή της Κυριακής», 21/11/2021, στήλη «Άμυνας & Ασφάλειας Αφηγήματα»)