Μετανάστες πιόνια στην τεχνητή κρίση που προκαλούν Πούτιν και Λουκασένκο

Όποια κατάληξη και να είχε το ταξίδι των Ιρακινών προς την Ευρώπη, σίγουρα απείχε παρασάγγας από τις υποσχέσεις που πήραν από το καθεστώς Λουκασένκο. Κάποιοι, συνειδητοποιώντας ότι έπεσαν θύμα μιας απάνθρωπης απάτης, δέχθηκαν το αναπόφευκτο και γύρισαν πίσω στη χώρα τους. Άλλοι, ίσως πιο τολμηροί, έμειναν κολλημένοι στα παγωμένα σύνορα της Λευκορωσίας, κακοποιημένοι ψυχικά και σωματικά και από τις δύο πλευρές του «τείχους». Οι εξελίξεις στα σύνορα της ΕΕ επανέφεραν στη συζήτηση το μεταναστευτικό, αλλά η ανάλυση των στοιχείων καταδεικνύει ότι δεν έχουμε να κάνουμε με μια μεταναστευτική κρίση. Με βάση αυτήν τη λογική, μπορεί να εξηγηθεί ο «θόρυβος» που έκαναν οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης που επηρεάστηκαν. Εάν πίσω από το Μινσκ βρίσκεται η Μόσχα, τίθεται το ερώτημα ποιες είναι οι στοχεύσεις του Ρώσου Προέδρου, Βλαντιμίρ Πούτιν, και γιατί προχωρεί σε αυτές τις κινήσεις αποσταθεροποίησης.

Άνθρωποι σε απόγνωση

Εκατοντάδες Ιρακινοί μετανάστες, στην πλειονότητά τους Κούρδοι, οι οποίοι είχαν κατασκηνώσει για εβδομάδες στα σύνορα της Λευκορωσίας με την ΕΕ, έκαναν check in για την πτήση επιστροφής στο Ιράκ, δημιουργώντας ελπίδες στους Ευρωπαίους ότι η κρίση αρχίζει να εκτονώνεται ή τουλάχιστον θα πάρει μια προσωρινή ανάπαυλα.

Οι εικόνες που κατέγραψαν τα ιρακινά ΜΜΕ ήταν εξευτελιστικές. Η επιστροφή των εξουθενωμένων ανθρώπων συνοδεύτηκε από φωνές και ερωτήσεις γιατί πήραν την απόφαση να εγκαταλείψουν το Ιράκ. Τα κατεβασμένα τους κεφάλια καταδείκνυαν την απογοήτευση και τη συντριβή των προσδοκιών που τους καλλιέργησαν οι διακινητές για ένα καλύτερο μέλλον στην Ευρώπη. Τελικά οι άνθρωποι αυτοί ξόδεψαν τις οικονομίες μιας ζωής μόνο και μόνο για να γίνουν πιόνια του Λουκασένκο και τελικά να επιστρέψουν πίσω στο Ιράκ.

Η Washington Post εξηγεί ότι για τους Ιρακινούς Κούρδους φάνταζε μια χρυσή ευκαιρία. Μέσω Facebook οι διακινητές διαφήμιζαν ότι η Λευκορωσία είχε χαλαρώσει τα κριτήρια για τις αφίξεις από τη Μέση Ανατολή με την προϋπόθεση να αγόραζαν τα ταξιδιωτικά της πακέτα, στα οποία συμπεριλαμβανόταν η βίζα, τα αεροπορικά εισιτήρια και η διαμονή σε ξενοδοχεία στο Μινσκ.

Με την άφιξή τους όμως οι ελπίδες του εξανεμίστηκαν γρήγορα. Η διαμονή σε ένα ξενοδοχείο στο Μινσκ στοίχιζε πάνω από 1.000 δολάρια. Οι οδηγοί ταξί ζητούσαν 300 δολάρια για κάθε άτομο που μετέφεραν στα σύνορα. Μαρτυρίες αναφέρουν ότι όλοι ήθελαν να βγάλουν λεφτά από τους μετανάστες.

Όταν έφταναν στα σύνορα οι Λευκορώσοι στρατιώτες τούς βοηθούσαν να περάσουν στην Πολωνία και τη Λιθουανία, εντούτοις, οι δυνάμεις ασφαλείας των δύο χωρών τούς κτυπούσαν και τους έστελναν πίσω. Εκεί αντιμετώπιζαν το μένος του στρατού της Λευκορωσίας γιατί δεν κατάφερναν να φέρουν σε πέρας την «αποστολή» τους.

Οι κουρδικές Αρχές θεωρούν πάντως ότι όσοι έφυγαν για τη Λευκορωσία ήταν θύματα διακινητών. Ο πρωθυπουργός της Περιφέρειας Ιρακινού Κουρδιστάν, Μασούντ Μπαρζανί, παραδέχθηκε ότι δεν πρόκειται για μεταναστευτικό πρόβλημα αλλά για ζήτημα μιας εγκληματικής διακίνησης ανθρώπων.

Η φύση της κρίσης

Την άποψη ότι δεν πρόκειται για μεταναστευτική κρίση, παρά το γεγονός ότι αφορά μετανάστες, συμμερίζονται πολλοί αναλυτές, οι οποίοι θεωρούν ότι θα ήταν πιο σωστό να ορίζεται ως μια γεωπολιτική κρίση.

Ως επιχείρημα χρησιμοποιούν τους αριθμούς των μεταναστών που πρωταγωνιστούν στην κρίση στα σύνορα ΕΕ- Λευκορωσίας. Σύμφωνα με τα στοιχεία από τον ΟΗΕ, παγκοσμίως 26.3 εκατομμύρια θεωρούνται πρόσφυγες, ενώ άλλοι 51 εκατομμύρια εκτοπισμένοι. Η Τουρκία φιλοξενεί 3,7 εκατομμύρια, ενώ αυξημένους αριθμούς έχουν η Κολομβία, η Ουγκάντα, το Πακιστάν και η Γερμανία. Ενδεικτικό είναι ότι κατά τη διάρκεια της μεταναστευτικής κρίσης του 2015 πάνω από 2,5 εκατομμύρια αλλοδαποί κατέθεσαν αίτηση ασύλου στην ΕΕ.

Συγκρίνοντας αυτά τα νούμερα με τη σημερινή «μεταναστευτική» κρίση, εύκολα μπορεί κάποιος να διαπιστώσει ότι οι αριθμοί δεν είναι συγκρίσιμοι. Μέχρι τα τέλη Αυγούστου η Λευκορωσία «εξήγαγε» περίπου 4.000 μετανάστες στη Λιθουανία, 2.100 στην Πολωνία, ενώ περίπου 1.000 αποπειράθηκαν να περάσουν στη Λετονία.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ειδικών, παρά το γεγονός ότι από τον Αύγουστο αυτοί οι αριθμοί έχουν αυξηθεί, δεν αναμένεται σε καμιά περίπτωση να πλησιάσουν τα 2,5 εκατομμύρια του 2015. Οι αριθμοί είναι τόσο μικροί, που εύλογα κάποιος μπορεί να σκεφτεί ότι η κρίση μεγαλοποιείται από τις ευρωπαϊκές χώρες που επηρεάζονται για τα δικά τους εθνικά συμφέροντα.

Η συμπεριφορά των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης μπορεί να εξηγηθεί πάντως όχι κάτω από το πρίσμα της μεταναστευτικής κρίσης αλλά ως προσπάθεια αποτροπής της παραβίασης των συνόρων τους από την εχθρική για το ΝΑΤΟ και την ΕΕ, Λευκορωσία.

Σύμφωνα με αυτήν την εκτίμηση, ο Λουκασένκο με την τεχνητή μεταναστευτική κρίση δοκιμάζει τις δυνατότητες των γειτονικών χωρών ως προς την ικανότητά τους να διατηρήσουν την τάξη και την ασφάλεια για τους πολίτες τους. Μια επιδείνωση στα σύνορα της Λετονίας, της Λιθουανίας και της Πολωνίας θα μπορούσε να προκαλέσει τη δυσπιστία των πολιτών προς τις κυβερνήσεις τους και κατ’ επέκτασιν θα οδηγούσε σε αποσταθεροποίηση, αφήνοντάς τις εκτεθειμένες στις ορέξεις του Μινσκ και ίσως της Μόσχας.

Το παιχνίδι Ρωσίας - Λευκορωσίας

Της μεταναστευτικής κρίσης προηγήθηκε η εκτίναξη των τιμών στην ενέργεια, ενώ στη συνέχεια ακολούθησε μια δυσοίωνη κινητοποίηση ρωσικών στρατευμάτων στα σύνορα με την Ουκρανία. Για κάποιους ειδικούς οι τρεις γεωπολιτικές εξελίξεις έχουν κοινό παρονομαστή, που δεν είναι άλλος από τη Ρωσία.

Εξηγούν ότι όλα τα προβλήματα πηγάζουν από την ριψοκίνδυνη στρατηγική του Πούτιν που τα παίζει όλα για όλα για να αποκομίσει κέρδος από την ΕΕ, ειδικά εάν ληφθεί υπόψη ότι η αρένα αποσταθεροποίησης είναι πρώην εδάφη της ΕΣΣΔ με τον κίνδυνο μιας ενδεχόμενης στρατιωτικής σύγκρουσης να είναι πιο αυξημένος.

Γι’ αυτόν τον λόγο μερίδα αναλυτών θεωρούν ότι η μεταναστευτική κρίση που προκαλεί ο Λουκασένκο, στενός σύμμαχος του Πούτιν, και η ενεργειακή κρίση που προηγήθηκε δεν είναι τίποτε άλλο από τεχνάσματα του Κρεμλίνου για να ασκήσει πιέσεις στους 27 της ΕΕ για να αποδεχθούν τον αμφιλεγόμενο Nord Stream 2, έργο το οποίο «πάγωσε» στο τελικό του στάδιο.

Παρά τον αέρα αυτοπεποίθησης που αποπνέει ο Ρώσος Πρόεδρος όταν κάνει δηλώσεις σχετικά με τις περιφερειακές κρίσεις, υπάρχουν εκτιμήσεις ότι ανησυχεί για την εντεινόμενη επέκταση της Δύσης στα πρώην εδάφη της ΕΣΣΔ στην ανατολική Ευρώπη. Ειδικότερα, φαίνεται να φοβάται ότι η Λευκορωσία θα έχει την τύχη των Βαλτικών Χωρών, εάν ληφθούν υπόψη οι αυξανόμενες πιέσεις της ΕΕ και του ΝΑΤΟ για απομάκρυνση του Λουκασένκο από την εξουσία.

Εντούτοις, «κόκκινη γραμμή» της Ρωσίας φαίνεται να είναι η Ουκρανία. Από τον Σεπτέμβριο το Κρεμλίνο είχε προειδοποιήσει για την προσπάθεια επέκτασης του ΝΑΤΟ στην ουκρανική επικράτεια, όπου οι δυτικές δυνάμεις ήδη εξοπλίζουν και εκπαιδεύουν τον στρατό, ενώ την κατάσταση δεν βοήθησαν ούτε οι ασκήσεις των Αμερικανών στη Μαύρη Θάλασσα ούτε η ακραία αντιρωσική ρητορική του Προέδρου της Ουκρανίας, Βολοντιμίρ Ζελένσκι. Παρά τις εντάσεις, όμως, η Μόσχα επιδιώκει τον διάλογο με την Ουάσιγκτον σε σειρά ζητημάτων, προετοιμάζοντας το έδαφος για τη δεύτερη συνάντηση Πούτιν- Μπάιντεν. Στο δεύτερο επίσημό τους ραντεβού, σύμφωνα με ειδικούς, το Κρεμλίνο αναμένεται να ζητήσει διαβεβαιώσεις ότι δεν θα επηρεαστεί η παρουσία της στο ανατολικό τμήμα της Ουκρανίας.

(δημοσιεύθηκε στη «Σημερινή της Κυριακής», 28/11/2021)