Παγκόσμιος τρόμος μετά την εμφάνιση της μετάλλαξης «Όμικρον»

Τεράστια ανησυχία έχει προκαλέσει τις τελευταίες ημέρες σε όλον τον πλανήτη η νέα παραλλαγή του κορωνοϊού, στην οποία δόθηκε η ονομασία «Όμικρον». Την Παρασκευή ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) πραγματοποίησε έκτακτη συνεδρίαση για την Β.1.1.529, όπως είχε ονομαστεί αρχικά από τους επιστήμονες, ανακοινώνοντας ότι οι πρώτες ενδείξεις υποδηλώνουν ότι η μετάλλαξη επιφέρει μεγαλύτερο κίνδυνο επαναμόλυνσης, σε σύγκριση με τις άλλες «παραλλαγές ανησυχίας».

Τι είναι η νέα παραλλαγή

και γιατί είναι ανησυχητική

Οι επιστήμονες εντόπισαν νέα παραλλαγή του κορωνοϊού, την οποία ονόμασαν Β.1.1.529 και προς το παρόν βρίσκονται σε στάδιο διερεύνησής της. Από το πρώτο 24ωρο μετά την εμφάνισή της είχαν καταγραφεί περίπου 50 κρούσματα στη Νότιο Αφρική, το Χονγκ Κονγκ, την Μποτσουάνα και το Ισραήλ, ενώ δεν άργησε να κάνει την εμφάνισή της και στην Ευρώπη, με το πρώτο κρούσμα να εμφανίζεται την Παρασκευή στο Βέλγιο. Η Β.1.1.529 διαθέτει έναν ιδιαίτερα ασυνήθιστο αριθμό μεταλλάξεων, οι οποίες είναι ανησυχητικές επειδή ενδέχεται να της επιτρέπουν να εισβάλλει στο ανοσοποιητικό σύστημα και να την καθιστούν πιο μεταδοτική, αναφέρουν οι επιστήμονες. Κάθε νέα παραλλαγή που είναι ικανή να προσπερνά την άμυνα των εμβολίων ή να μεταδίδεται ταχύτερα από την, κυρίαρχη πλέον, παραλλαγή «Δέλτα», θα μπορούσε να αποτελέσει σημαντική απειλή για την προσπάθεια του πλανήτη να αφήσει την πανδημία στο παρελθόν.

Οι πρώτες ενδείξεις από τα διαγνωστικά εργαστήρια δείχνουν ότι η παραλλαγή εμφανίζεται όλο και συχνότερα στην επαρχία Γκαουτένγκ της Νότιας Αφρικής και ίσως να είναι ήδη παρούσα και στις υπόλοιπες οκτώ επαρχίες της χώρας. Την Παρασκευή, στην καθημερινή ενημέρωση για τα ημερήσια κρούσματα σε όλη τη χώρα, το Εθνικό Ινστιτούτο Λοιμωδών Νοσημάτων (NICD) ανακοίνωσε 2.465 νέες λοιμώξεις κορωνοϊού, δηλαδή υπερδιπλάσιες σε σχέση με την προηγούμενη ημέρα. Το NICD δεν απέδωσε τη ραγδαία αύξηση στη νέα παραλλαγή, ωστόσο ορισμένοι επιστήμονες της χώρας υποπτεύονται ότι αυτή ευθύνεται πράγματι. Η Νότια Αφρική έχει επιβεβαιώσει περίπου 100 δείγματα ως Β.1.1.529, όμως η παραλλαγή έχει εντοπιστεί επίσης στην Μποτσουάνα και το Χονγκ Κονγκ. Στην τελευταία περίπτωση, φορέας ήταν ένας ταξιδιώτης από τη Νότια Αφρική. Το 90% των νέων κρουσμάτων στην Γκαουτένγκ θα μπορούσαν να οφείλονται στη Β.1.1.529, σύμφωνα με επιστήμονες.

Έμπειροι επιστήμονες περιέγραψαν την Πέμπτη το απόγευμα την Β.1.1.529 ως τη χειρότερη παραλλαγή που έχουν δει από την αρχή της πανδημίας. Διαθέτει 32 μεταλλάξεις στην πρωτεϊνική ακίδα, δηλαδή το τμήμα του ιού που αξιοποιούν τα περισσότερα εμβόλια για να προετοιμάσουν το ανοσοποιητικό σύστημα για τον κορωνοϊό. Συγκριτικά, η παραλλαγή «Δέλτα» έχει περίπου τις μισές μεταλλάξεις, 16 στον αριθμό, οι οποίες καλύπτονταν από τα εμβόλια. Οι μεταλλάξεις στην πρωτεϊνική ακίδα μπορούν να επηρεάσουν την ικανότητα του ιού να μολύνει τα κύτταρα και να εξαπλώνεται, αλλά και να δυσκολέψουν τη δουλειά των κυττάρων του ανοσοποιητικού.

Οι συμβουλές των ειδικών δεν έχουν αλλάξει: ο εμβολιασμός παραμένει το καλύτερο μέσο προστασίας που έχουμε στη διάθεσή μας - και η πραγματοποίηση των επαναληπτικών δόσεων σε περίπτωση που έχει περάσει το προβλεπόμενο διάστημα από το αρχικό εμβολιαστικό σχήμα.

Οι πρώτοι περιορισμοί

Αρχικά η Νότια Αφρική εντάχθηκε στη λίστα «κόκκινων προορισμών» της Βρετανίας, της Σκωτίας και του Ισραήλ, ενώ ακολούθησαν και άλλες χώρες. Με τη σειρά της η Κύπρος αποφάσισε να λάβει περιοριστικά μέτρα για 8 χώρες της Αφρικής για να αντιμετωπιστεί η νέα μετάλλαξη «Όμικρον». Συγκεκριμένα, απαγορεύεται η άφιξη και/ή είσοδος στη Δημοκρατία οποιουδήποτε προσώπου, το οποίο κατά τις τελευταίες 14 ημέρες πριν από την άφιξή του στη Δημοκρατία είτε διέμενε είτε διήλθε από το έδαφος των χωρών: Νότια Αφρική, Ναμίμπια, Λεσότο, Εσουατίνι, Ζιμπάμπουε, Μοζαμβίκη, Μαλάουι και Μποτσουάνα. Η είσοδος στην Κυπριακή Δημοκρατία επιτρέπεται μόνο στις ακόλουθες κατηγορίες επιβατών: (i) Κυπρίων πολιτών και μελών της οικογένειάς τους (οι αλλοδαποί σύζυγοί τους και τα ανήλικα τέκνα αυτών), (ii) πολιτών των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (Ισλανδία, Λιχτενστάιν, Νορβηγία) και της Ελβετίας, και (iii) υπηκόων τρίτων χωρών, οι οποίοι αποδεδειγμένα έχουν αποκλειστικά τη νόμιμη και μόνιμη κατοικία τους στις περιοχές που βρίσκονται υπό τον έλεγχο της Δημοκρατίας.

Τα πρόσωπα που εμπίπτουν στις κατηγορίες (i) έως (iii) υποχρεούνται να συμμορφωθούν με όλους τους ακόλουθους όρους, ανεξαρτήτως εάν κατέχουν πιστοποιητικό ολοκληρωμένου εμβολιαστικού σχήματος ή πιστοποιητικό ανάρρωσης από την ασθένεια του COVID-19: (i) προβαίνουν σε εργαστηριακή εξέταση για την ασθένεια του COVID-19 με αρνητική ένδειξη, με τη δειγματοληψία να έχει πραγματοποιηθεί εντός 72 ωρών πριν από την αναχώρησή τους προς τη Δημοκρατία. Νοείται ότι, πρόσωπα κάτω των 12 ετών δεν υποχρεούνται να υποβληθούν σε εργαστηριακή εξέταση, (ii) μεταφέρονται σε ξενοδοχεία ή/και τουριστικά καταλύματα με τα οποία έχει συμβληθεί το υφυπουργείο Τουρισμού, στα οποία παραμένουν σε καθεστώς υποχρεωτικού περιορισμού για περίοδο 10 ημερών από την ημερομηνία άφιξής τους και η ημερομηνία άφιξής τους υπολογίζεται ως ημέρα «0». Νοείται ότι, το κόστος μεταφοράς και παραμονής των προσώπων στα εν λόγω καταλύματα καλύπτουν τα ίδια τα πρόσωπα, (iii) υποβάλλονται τη 10η ημέρα από την ημερομηνία άφιξής τους σε εργαστηριακή εξέταση, το κόστος της οποίας επωμίζεται η Δημοκρατία και όσα εκ των προσώπων έχουν αρνητικό αποτέλεσμα αποδεσμεύονται από το καθεστώς υποχρεωτικού περιορισμού.

Το Υπουργείο Υγείας διευκρινίζει πως, τη δεδομένη στιγμή, δεν έχει εντοπιστεί η συγκεκριμένη παραλλαγή του ιού στην Κύπρο, ενώ το τελευταίο διάστημα έχει αυξήσει τη δυνατότητα αλληλούχισης και ανάλυσης δειγμάτων, καθώς αυτή διενεργείται σε συνεργασία με εργαστήριο του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC), ιδιωτικό κλινικό εργαστήριο στην Κύπρο, και το ερευνητικό εργαστήριο Μοριακής Ιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου. Με βάση ενδελεχείς γενετικές αναλύσεις των αλληλουχιών της περιόδου Οκτωβρίου – Νοεμβρίου (μέχρι 11/11/21) στην Κύπρο, έχουν εντοπιστεί μόνο εξελικτικά υποστελέχη της παραλλαγής «Δέλτα», με πιο συχνό το ΑΥ.43 (περίπου 50%). Κανένα από τα στελέχη αυτά δεν φαίνεται να παρουσιάζει αυξημένη μεταδοτικότητα σε σύγκριση με το κλασικό στέλεχος «Δέλτα» (B.1.617.2). Το Υπουργείο Υγείας παρακολουθεί συνεχώς τις εξελίξεις και τα δεδομένα αναφορικά με τις νέες παραλλαγές και, εφόσον κριθεί αναγκαίο, προχωρεί στις δέουσες ενέργειες.

«Μεγαλύτερος ο κίνδυνος επαναμόλυνσης»

Η επιτροπή εμπειρογνωμόνων του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας που συνεδρίασε την Παρασκευή για να αξιολογήσει το νέο, παραλλαγμένο στέλεχος του νέου κορωνοϊού που εντοπίστηκε στη Νότια Αφρική, αποφάσισε να το χαρακτηρίσει «παραλλαγή ανησυχίας». Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, οι πρώτες ενδείξεις υποδηλώνουν ότι η παραλλαγή αυτή επιφέρει μεγαλύτερο κίνδυνο επαναμόλυνσης, σε σύγκριση με τις άλλες «παραλλαγές ανησυχίας».

Από πλευράς του το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Ασθενειών (ECDC), στην έκθεση εκτίμησης του κινδύνου αναφέρει ότι «το γενικό επίπεδο κινδύνου για την ΕΕ και τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο» όσον αφορά αυτήν τη νέα παραλλαγή του SARS-CoV-2, κρίνεται «υψηλό έως πολύ υψηλό».

Άμεση απάντηση από Pfizer,

Moderna και AstraZeneca

Έτοιμες να αντιμετωπίσουν με επιτυχία τη νέα απειλή που επιφυλάσσει ο κορωνοϊός στην ανθρωπότητα είναι οι μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες, που έχουν κατασκευάσει και τα εμβόλια κατά του ιού. Η μετάλλαξη «Όμικρον» έχει σκορπίσει ανησυχία όσον αφορά την αποτελεσματικότητα των υπαρχόντων εμβολίων, ωστόσο οι τρεις μεγάλες εταιρείες είναι σε επιφυλακή για την αναβάθμιση των σκευασμάτων τους, αν χρειαστεί. Το γερμανικό φαρμακευτικό εργαστήριο BioNTech, που συνεργάζεται με την Pfizer, αναμένει «το αργότερο σε δύο εβδομάδες» τα πρώτα αποτελέσματα των ερευνών που θα επιτρέψουν να προσδιοριστεί αν η νέα παραλλαγή που εντοπίστηκε στην Μποτσουάνα είναι ικανή να διαφεύγει την προστασία που παρέχουν τα εμβόλια, δήλωσε ένας εκπρόσωπος. «Ξεκινήσαμε αμέσως έρευνες για την παραλλαγή B.1.1.529 που διαφέρει σαφώς από τις ήδη γνωστές παραλλαγές γιατί παρουσιάζει επιπλέον μεταλλάξεις στην πρωτεΐνη ακίδα», χαρακτηριστική του ιού SARS-CoV-2, εξήγησε η εκπρόσωπος στο AFP. «Η Pfizer και η BioNTech είναι έτοιμες εδώ και αρκετούς μήνες να προσαρμόσουν το εμβόλιό τους σε λιγότερο από έξι εβδομάδες και να παραδώσουν τις πρώτες δόσεις σε 100 ημέρες», αν μια παραλλαγή αποδειχθεί ανθεκτική.

Η εταιρεία Moderna ανακοίνωσε ότι προτίθεται να αναπτύξει γρήγορα μιαν αναμνηστική δόση του εμβολίου της για την Covid-19 που θα στοχεύει συγκεκριμένα τη νέα παραλλαγή «Όμικρον». «Η αναμνηστική δόση ενός εγκεκριμένου εμβολίου συνιστά τη μόνη επί του παρόντος διαθέσιμη στρατηγική για την ενίσχυση της φθίνουσας ανοσίας», πρόσθεσε.

Η AstraZeneca ανακοίνωσε ότι «όπως και με όλες τις αναδυόμενες παραλλαγές, εξετάζουμε τη B.1.1.529 για να κατανοήσουμε περισσότερα γι’ αυτήν και τις επιπτώσεις της στο εμβόλιο», διευκρινίζοντας ότι διεξάγει έρευνες στην Μποτσουάνα και την Εσουατίνι (πρώην Σουαζιλάνδη) για να συλλέξει δεδομένα. «Εξετάζουμε επίσης το κοκτέιλ αντισωμάτων AZD7442 απέναντι σε αυτήν την παραλλαγή και ελπίζουμε ότι θα διατηρήσει την αποτελεσματικότητά του αφού περιέχει δύο ισχυρά αντισώματα με διαφορετική και συμπληρωματική δράση απέναντι στον ιό», ανέφερε η εταιρεία.

Εφιάλτης στα χρηματιστήρια

Στο μεταξύ ο «μαύρος κύκνος» της αφρικανικής μετάλλαξης εμφανίστηκε στις διεθνείς αγορές και τα χρηματιστήρια, τα οποία βίωσαν μία «Μαύρη Παρασκευή». Το σκηνικό που επικρατούσε ξυπνά μνήμες του περσινού χειμώνα, όταν είχε ανιχνευθεί στην Ινδία η μετάλλαξη «Δέλτα». Οι τιμές του πετρελαίου έχουν καταποντιστεί, ενώ οι μετοχές των φαρμακευτικών εταιρειών ακολουθούν ράλι ανόδου. Η όλη κατάσταση έχει επηρεάσει και τα κρυπτονομίσματα, ενώ παρατηρείται επίσης η τάση της ρευστοποίησης μετοχών και η στροφή προς το ασφαλές καταφύγιο του χρυσού.