Λίγο πριν εκπνεύσει το 2021 μετράμε ήδη 246 καταγγελίες σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών

Καθημερινά γινόμαστε μάρτυρες θλιβερών ειδήσεων, που αφορούν τη σεξουαλική κακοποίηση των παιδιών. Η κοινωνία μας είναι πολύ ευαίσθητη σε αυτό το θέμα, αφού αφορά μικρά παιδιά με αθώες ψυχές και χωρίς δύναμη για να υπερασπιστούν τον εαυτό τους. Όλο και πιο πολύ αυξάνονται αυτά τα περιστατικά, ενώ πολλές φορές οι δράστες είναι άτομα από το πολύ στενό οικογενειακό περιβάλλον των θυμάτων. Πολλοί μπορούν να σκεφτούν ότι δεν θα συμβεί στο σπίτι τους ή ότι η εμπιστοσύνη που έχουν στον περίγυρό τους είναι απόλυτη, όμως όταν έρθουν αντιμέτωποι με τους τραγικούς αριθμούς των περιστατικών σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών στη Κύπρο θα αντιληφθούν, όπως όλοι μας, την κατάσταση την οποία βιώνουμε ως κοινωνία.

Ευτυχώς στη Κύπρο έχουν γίνει αρκετές δράσεις αντιμετώπισης των σεξουαλικών κακοποιήσεων των παιδιών, όπως και εκπαιδευτικές ενημερώσεις σε παιδιά και γονείς, ενώ πλέον η κοινωνία σπάει τα ταμπού και βρίσκεται δίπλα στα θύματα. Οι γονείς μελετούν καλά τις αντιδράσεις των παιδιών τους και η συζήτηση ανάμεσά τους κάνει τα παιδιά πιο ανοικτά, ώστε να εκμυστηρεύονται τα πάντα στους γονείς, ενώ οι ενήλικες ξέρουν πλέον πού να απευθυνθούν για να βοηθήσουν ψυχολογικά τα παιδιά και συνάμα να επιβληθεί η ανάλογη ποινή στον δράστη. Όσον αφορά το τελευταίο, πολλοί επιμένουν ότι θα έπρεπε να ήταν πιο αυστηρές, καθώς οι ποινές-«χάδι», όπως τα 3 και 4 έτη φυλάκισης, εξοργίζουν ακόμα περισσότερο τα θύματα, τον περίγυρό τους και την κοινωνία.

Αριθμοί που σοκάρουν

Η βοηθός Δ/τρια του Τμήματος Καταπολέμησης Εγκλήματος, Κυριακή Λαμπριανίδου, αναφέρει στη «Σημερινή» ότι «μέχρι και σήμερα οι καταγγελίες έχουν φτάσει τις 246, ένας μεγάλος αριθμός αν συγκρίνουμε με το 2020, που ήταν μόλις στις 197, και ακόμα το 2021 δεν έχει τελειώσει». Επίσης, σημείωσε πως αυτοί οι αριθμοί είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου, εφόσον αυτού του είδους εγκλήματα, που έχουν να κάνουν με παιδιά, δεν φτάνουν εύκολα κοντά τους.

Πέραν των καταγγελιών που γίνονται στην Αστυνομία, οι περιπτώσεις που έφτασαν στο «Σπίτι του Παιδιού» κατά το 2019 ήταν 295,το 2020 324 και το 2021 μέχρι σήμερα 421.

Σύμφωνα πάντως και με το Γραφείο της Επιτρόπου Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού, στην Κύπρο κάθε 27 ώρες ένα παιδί πέφτει θύμα σεξουαλικής κακοποίησης. Ένας αριθμός που κόβει την ανάσα και προκύπτει από αναφορές που έγιναν στο «Σπίτι του Παιδιού».

Κατά το 2021 μέχρι και σήμερα τα θύματα ήταν κυρίως κορίτσια, με ποσοστό 68,5%, ενώ το ποσοστό των θυμάτων αγοριών έφτασε το 31,5%. Όσον αφορά τους δράστες, οι πλείστοι είναι Κύπριοι, με το ποσοστό τους να αγγίζει το 72,9%. Επίσης, το 28% των περιπτώσεων αφορούν κακοποίηση ανηλίκου από ανήλικο και το 65,5% κακοποίηση ανηλίκου από ενήλικα.

Πώς φτάνουν τα περιστατικά στους αρμοδίους

Σε ερώτηση με ποιον τρόπο φτάνουν κοντά τους αυτά τα εγκλήματα, η κ. Λαμπριανίδου τόνισε πως «έρχονται από τους δασκάλους, τους συμβούλους, τους ψυχολόγους και γονείς ή κηδεμόνες των παιδιών. Οι ίδιοι μπορούν να απευθύνονται άμεσα σ’ εμάς ή στο ‘‘Σπίτι του παιδιού’’ ή και σε αστυνομικούς σταθμούς». Συνεχίζοντας, ανέφερε πως συνήθως οι καταγγελίες γίνονται από τρίτα άτομα και όχι από τα παιδιά, που είναι τα θύματα.

Κληθείσα να σχολιάσει τις περιπτώσεις καθυστέρησης της Αστυνομίας στο να αντιμετωπίσει καταγγελίες, η κ. Λαμπριανίδου τόνισε πως «η Αστυνομία λαμβάνει τις πρώτες πληροφορίες και στη συνέχεια ενημερωνόμαστε άμεσα. Έχουμε πολλές φορές ενημερωθεί ακόμη και τα μεσάνυκτα. Πήγαμε σε σπίτια και πήραμε παιδιά στις Πρώτες Βοήθειες. Δεν δικαιολογείται, βέβαια, καμία καθυστέρηση».

Σε ερώτηση αν τα παιδιά πλέον έχουν φωνή και αν αντιλαμβάνονται πότε έχουν κακοποιηθεί σεξουαλικά, εφόσον οι δράστες τα κάνουν πάντα να πιστεύουν ότι είναι και δικό τους λάθος, η Βοηθός Δ/τρια Τμήματος Καταπολέμησης Εγκλήματος ανέφερε πως «τα ενημερωμένα και σωστά εκπαιδευμένα παιδιά έχουν την αντίληψη τού τι είναι σωστό και τι λάθος και πως κανείς δεν μπορεί να πει στο παιδί είναι μυστικό και μην το πεις στους γονείς σου. Όλα αυτά βοηθούν τα θύματα να μας δώσουν τους δράστες, και ναι τους αποκαλούμε δράστες και όχι θύτες!».

Το Τμήμα Καταπολέμησης Εγκλήματος συνεργάζεται με διάφορους φορείς για την εξάλειψη της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών, κάποιοι από τους οποίους είναι το «Σπίτι του παιδιού», οι Υπηρεσίες κοινωνικής ευημερίας και το Υπουργείο Παιδείας. Αυτοί οι φορείς συμβάλλουν σημαντικά στην ενημέρωση και τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών πάνω στο συγκεκριμένο θέμα, ενώ αποτελούν και διαμεσολαβητές για τα θύματα όταν θέλουν να καταγγείλουν τέτοιου είδους περιστατικά.

Οι περισσότεροι δράστες είχαν άμεση σχέση με τα θύματα

Όπως αναφέρει στη «Σημερινή» η κ. Λαμπριανίδου, «οι περισσότεροι δράστες είναι άτομα εμπιστοσύνης του παιδιού και από το άμεσο οικογενειακό ή φιλικό περιβάλλον της οικογένειας». Έξαλλου, από τις 197 υποθέσεις σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών του 2020, οι 161 αφορούσαν παιδιά που είχαν άμεση σχέση με τον δράστη, ήταν δηλαδή εντός οικογενειακού ή φιλικού περιβάλλοντος.

Η μεγάλη αύξηση των υποθέσεων δεν συνάδει πάντα με αύξηση των περιστατικών. Πολλά παιδιά έχουν εκπαιδευτεί στο σχολείο ή στο σπίτι και έχουν ενημερωθεί και διαπαιδαγωγηθεί για το τι είναι σωστό και λάθος ακόμα και για τα άτομα που εμπιστεύονται. Έτσι, με την αντίληψη που αποκτούν είναι πιο εύκολο να εκμυστηρευθούν αυτό το συμβάν σε γονείς ή ειδικούς και να προχωρήσουν οι υπεύθυνοι στις απαραίτητες ενέργειες.

Τα στοιχεία φανερώνουν ότι τα παιδιά νιώθουν μεγαλύτερη ασφάλεια να εμπιστευτούν τι τους συμβαίνει στον γονέα τους, με ποσοστό που αγγίζει το 30,2%, ενώ διαφαίνεται και ο σημαντικός ρόλος που έχουν οι εκπαιδευτικοί ή άτομα από το σχολικό περιβάλλον του θύματος, καθότι το 15% των παιδιών απευθύνονται σε άτομα που βρίσκονται εντός του σχολείου τους. Το μεγαλύτερο πρόβλημα όσον αφορά την αποκάλυψη του συμβάντος εντοπίζεται στο γεγονός ότι πέραν του 25% των ανήλικων θυμάτων δεν προβαίνουν σε μαρτυρία και δεν «σπάζουν» τη σιωπή τους.

Πώς θα μιλήσουν τα θύματα

Πρώτο μέλημα σε αυτές τις περιπτώσεις έχουν οι ενήλικες, οι οποίοι θα πρέπει να αντιληφθούν τις αλλαγές στη συμπεριφορά των παιδιών και να βρίσκονται πάντα σε εγρήγορση. Η οποιαδήποτε αλλαγή θα πρέπει να ανησυχεί τους ενήλικες είτε είναι εκπαιδευτές, γονείς ή άτομα από το οικογενειακό περιβάλλον.

Η σωστή διαπαιδαγώγηση είναι ένας άλλος σημαντικός παράγοντας ώστε να ενημερώσει σωστά τα παιδιά και να γνωρίζουν επακριβώς πότε πέφτουν θύματα και πότε όχι. Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, δε, είναι κάτι το οποίο μπορεί να εξαλείψει, αν όχι να απαλλάξει τα παιδιά από αυτήν τη μορφή κακοποίησης. Το να γνωρίζουν τα παιδιά ποια σημεία του σώματός τους δεν πρέπει να αγγίζουν τρίτοι και όταν κάτι τέτοιο συμβεί θα πρέπει να αναζητήσουν αμέσως βοήθεια, είναι πολύ σημαντικό αφού δίνει την αντίληψη του κινδύνου σε αυτά.

Σημαντικό ρολό στις ζωές των παιδιών παίζουν και ο γονείς, όταν δεν είναι οι δράστες, αφού θα πρέπει να διαχωρίσουν τα άτομα οικογενειακού και φιλικού περιβάλλοντος και να μάθουν στα παιδιά ότι ο «θείος» και η «θεία», είτε είναι συγγενείς είτε φίλοι, δεν μπορούν να τα μεταχειρίζονται όπως επιθυμούν. Τα παιδιά θα πρέπει να έχουν την απόλυτη στήριξη των γονέων και να νιώθουν ασφαλή μόνο κοντά τους. Ο μόνος τρόπος για να αποτραπεί η σεξουαλική κακοποίηση είναι η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, να δώσουμε δηλαδή στα ίδια τα παιδιά τα εφόδια για να μπορούν να αναγνωρίζουν τους κινδύνους και να τους αντιμετωπίζουν.

Απαιτούνται πρωτίστως συντονισμένες ενέργειες από τις συναρμόδιες Αρχές και Κρατικές Υπηρεσίες για διασφάλιση του συμφέροντος του παιδιού στη διερεύνηση της καταγγελίας και την ταχεία εκδίκαση της υπόθεσης, στη στήριξη του θύματος και της οικογένειάς του, αλλά και άμεση εφαρμογή της περιεκτικής σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης σε όλες τις βαθμίδες του σχολείου.