Ενίσχυση της κατανάλωσης και του λιανεμπορίου

Ένας από τους παράγοντες που αναμένεται να δώσουν ώθηση στην ανάκαμψη της κυπριακής οικονομίας είναι η ενίσχυση της εσωτερικής ζήτησης, κάτι το οποίο καταγράφεται και στην τελευταία έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Κύπρο.

Φυσικά υπάρχουν και άλλοι σημαντικοί παράγοντες, όπως η αύξηση των ξένων επενδύσεων, λαμβάνοντας υπόψη ότι η οικονομία μας είναι εξωγενής, αλλά και η ενίσχυση των επενδυτικών / αναπτυξιακών δαπανών τόσο μέσω του κρατικού προϋπολογισμού αλλά και με την ενεργοποίηση σημαντικού ποσού ιδιωτικών κεφαλαίων.

Οπότε είναι ιδιαίτερα σημαντικό οι αναπτυξιακές δαπάνες που έχουν ενταχθεί στον κρατικό προϋπολογισμό να έχουν πολλαπλασιαστικό όφελος στην οικονομία και να ενισχύουν τον μετασχηματισμό της. Άλλωστε αυτός είναι και ο στόχος του Ταμείου Ανασυγκρότησης, η προώθηση δηλαδή των μεταρρυθμίσεων, με μεγάλο βάρος να δίνεται στην τεχνολογική αναβάθμιση και στις πολιτικές προώθησης της προστασίας του περιβάλλοντος.

Είναι ξεκάθαρο ότι η βελτίωση στην πορεία της οικονομίας, με τη σταδιακή επαναφορά στην ομαλότητα, η ενίσχυση των οικογενειακών εισοδημάτων και η συνεχόμενη πτωτική τάση στα ποσοστά των ανέργων ενισχύει την εγχώρια ζήτηση και κατανάλωση. Φυσικά αρνητικός αντίκτυπος είναι η ενίσχυση των πληθωριστικών τάσεων, φαινόμενο παγκόσμιο (είδαμε την προηγούμενη εβδομάδα κεντρικές τράπεζες να ανακοινώνουν αυξήσεις στα επιτόκια για τη συγκράτησή τους).

Η αύξηση του πληθωρισμού, πέρα από την αυξημένη ζήτηση, είναι απόρροια των προβλημάτων που αντιμετωπίζει η εφοδιαστική αλυσίδα και των αυξήσεων στις πρώτες ύλες και τα αγαθά. Παρά τις εκτιμήσεις που υπήρχαν ότι ο υψηλός πληθωρισμός ήταν παροδικό φαινόμενο, διαπιστώνεται ότι θα παραμείνει σε υψηλά επίπεδα και το 2022.

Σημειώνεται ότι η πορεία της κατανάλωσης αποτελεί σημαντική ένδειξη για το υγιές μιας οικονομίας και ταυτόχρονα καταδεικνύει τις διαθέσεις των καταναλωτών / πολιτών. Η ενίσχυση της εσωτερικής ζήτησης συνεισφέρει σημαντικά στον κύκλο εργασιών των επιχειρήσεων και ενισχύει τα δημόσια οικονομικά μέσω της είσπραξης φορολογιών.

Ο λιανικός τομέας

Τονίζεται ότι ο λιανικός τομέας αναδιαρθρώθηκε σημαντικά με νέους «παίκτες» να μπαίνουν στην αγορά ή υφιστάμενους να ενισχύουν τον κύκλο εργασιών τους και να εφαρμόζουν τεχνολογικά αναβαθμιζόμενες υπηρεσίες και κατ’ οίκον παράδοση, ως αντίδραση στα περιοριστικά μέτρα (υπηρεσίες που φυσικά θα διατηρηθούν και μεταγενέστερα).

Επιπλέον παρατηρείται αλλαγή στη νοοτροπία των καταναλωτών, οι οποίοι είναι πιο προσεκτικοί στις αγορές και στις δαπάνες τους και προχωρούν σε έρευνα αγοράς πριν προχωρήσουν σε αυτές. Επιπρόσθετα σημειώνεται αύξηση στις διαφημίσεις των εταιρειών του τομέα και των κονδυλίων που δαπανώνται για σκοπούς προβολής και προώθησης.

Η κατανάλωση, πέρα από τη διάθεση των καταναλωτών, επηρεάζεται και από τη ρευστότητα που υπάρχει στην αγορά και το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών, καθώς και τη διάθεση των πολιτών να αποταμιεύσουν. Με τα καταθετικά επιτόκια στο ναδίρ και τον υψηλό φόρο επί των τόκων εισπρακτέων (κάτι που μετά την εξαγγελία του Υπουργού Οικονομικών αναμένεται να μειωθεί), η διάθεση για αποταμίευση είναι περιορισμένη.

Κάθε πολίτης, όπως και κάθε επιχείρηση, πάντοτε λογικά σκεπτόμενοι, συγκροτούν τον οικογενειακό / επιχειρηματικό προϋπολογισμό ώστε να διασφαλίζεται για το κάθε άτομο, μέσα από το πέρασμα των χρόνων, ένα ελάχιστο επίπεδο διαβίωσης για τον ίδιο και την οικογένειά του, ενώ για τις επιχειρήσεις η βιωσιμότητα και η ανάπτυξή τους.

Σε αυτό το πλαίσιο γίνεται αξιολόγηση των εισοδημάτων, το ποσό που απαιτείται για τις καθημερινές ανάγκες (θα πρέπει να τονιστεί ότι οι καταναλωτές σταδιακά γίνονται πιο προσεχτικοί και προσαρμόζονται εύκολα στις αλλαγές της αγοράς), για αποταμίευση και ενδεχομένως διασφάλιση των κεφαλαίων για δύσκολες εποχές και για τη συνταξιοδότηση, για επενδύσεις σε ακίνητα είτε για διασφάλιση «παθητικού εισοδήματος» ή για ιδία χρήση και σε κινητές αξίες. Στην εξίσωση πάντοτε λαμβάνεται υπόψη η δυνατότητα και το ύψος του δανεισμού. Φυσικά η στρατηγική για κάθε οικογένεια εξαρτάται από τα περιουσιακά στοιχεία που έχει, τα παρόντα και μελλοντικά εισοδήματα και τη διάθεσή της όσον αφορά το θέμα ρίσκου.

Η σταδιακή ανάκαμψη του τουρισμού αναμένεται να ενισχύσει και την κατανάλωση. Η «εισαγόμενη» κατανάλωση αποτελεί ακόμη ένα στοιχείο ενίσχυσης της εμπορικής και επιχειρηματικής δραστηριότητας της χώρας. Η προσέλκυση υψηλής εισοδηματικής τάξης τουριστών αλλά και μόνιμων κατοίκων (αυτό στοχεύει το νέο σχέδιο κινήτρων της Κυβέρνησης για το 2022 που αφορά προσέλκυση και εγκατάσταση εταιρειών στη χώρα μας) ενισχύει άμεσα και έμμεσα την οικονομία, εφόσον πέραν των ξενοδοχείων και άλλες επιχειρήσεις, όπως καταστήματα ρούχων και εστιατόρια, μπορούν να ευνοηθούν.

Λαμβάνοντας υπόψη τα πιο πάνω, θα ήταν φρόνιμο να αναλυθεί συνδυαστικά η πορεία της κυπριακής οικονομίας με την πορεία του πληθωρισμού και το ενδεχόμενο λήψης τέτοιων μέτρων και κινήτρων που θα περιορίσουν την εσωτερική ζήτηση, όχι εις βάρος της οικονομικής ανάπτυξης, αλλά σε ένα πλαίσιο ορθολογιστικού σχεδιασμού.

Η προώθηση των έργων υποδομής, η βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, η προώθηση τομέων της οικονομίας που θα προσελκύσουν υψηλά αμειβόμενους επαγγελματίες είναι κάποια από τα μέτρα που μπορούν να υποβοηθήσουν στη δημιουργία πραγματικής αξίας στις επενδύσεις.

Απαιτείται σωστή αξιολόγηση

Η θετική πορεία της κατανάλωσης ενισχύει την οικονομία, όμως οποιεσδήποτε υπερβολές πρέπει να τύχουν σωστής διαχείρισης. Ο χώρος του λιανικού εμπορίου και οι συνήθειες των καταναλωτών έχουν αλλάξει μετά την κρίση του 2013, με τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις να μη βρίσκουν ουσιαστικά περιθώριο επαναδραστηριοποίησης στα προ κρίσης επίπεδα.

Πολλές επιχειρήσεις αναγκάστηκαν και αναγκάζονται να περιορίσουν τις δραστηριότητές τους λόγω της εξάπλωσης του ιού. Η Κυβέρνηση μέσα από τα σχέδια χορηγιών διατήρησε τις παραγωγικές μονάδες του τόπου, ενώ ερχόμενοι σταδιακά στην ομαλότητα θα αφεθούν οι δυνάμεις της αγοράς να ενεργήσουν, με όσους δεν μπορούν να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα που διαμορφώνονται να αντιμετωπίζουν προβλήματα επιβίωσης.

Όπως σε όλους τους τομείς έτσι και στο λιανεμπόριο, η σωστή αξιολόγηση της πορείας μιας επιχείρησης είναι ιδιαίτερα σημαντική, ώστε να διασφαλίζεται η βιωσιμότητά της. Αυτή η αναγκαιότητα γίνεται ακόμη πιο έντονη όταν η οικονομία προσπαθεί να βρει βηματισμό μετά από μια κρίση που ουσιαστικά παρέλυσε σημαντικούς τομείς της.

Την ίδια στιγμή, είναι απαραίτητος ο μακροχρόνιος προγραμματισμός και η συνεχής αξιολόγηση των παραγόντων που επηρεάζουν την κερδοφορία και τη ρευστότητα μιας επιχείρησης, ώστε να οχυρωθεί σωστά για τις περιόδους ύφεσης.

Είναι απαραίτητο όλες οι επιχειρήσεις να αξιολογήσουν τα οικονομικά και επιχειρηματικά τους μοντέλα και να πάρουν εκείνες τις αποφάσεις που σε πρώτο στάδιο θα τους επιτρέψουν να διαχειριστούν τις μεγάλες συνέπειες από τα αυστηρά περιοριστικά μέτρα και σε δεύτερο να αναδιοργανωθούν, ώστε να μπουν σε μια πορεία οργανικής ανάπτυξης.

Η αλυσίδα του λιανεμπορίου είναι σημαντική για κάθε οικονομία εφόσον συντηρεί πολλές οικογένειες και επιχειρήσεις όπως παραγωγούς, εργαζόμενους, προμηθευτές και παρόχους υπηρεσιών συναφών με τον τομέα. Επιπλέον αποτελεί τον κύριο «εισπράκτορα» έμμεσων φόρων για την Κυβέρνηση, κάτι που συνιστά βαρόμετρο για τα δημόσια οικονομικά.