Πάπας Φραγκίσκος από Κύπρο: «Βαδίζω ως προσκυνητής στα βήματα του Αποστόλου Βαρνάβα, ενός γιου αυτού του λαού»
Ολόκληρη η ομιλία του Πάπα Φραγκίσκου προς την Καθολική Κοινότητα από τον Καθεδρικό Ναό της Παναγίας των Χαρίτων (Μαρωνιτών) στη Λευκωσία.
Μακαριότατοι, αγαπητοί αδελφοί Επίσκοποι,
αγαπητοί ιερείς, μοναχοί και μοναχές,
αγαπητοί κατηχητές, αδελφοί και αδελφές, Χαίρετε!
Χαίρομαι που βρίσκομαι ανάμεσά σας. Θέλω να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου στον Καρδινάλιο Béchara Boutros Raï για τα λόγια που μου απηύθυνε και να χαιρετήσω με στοργή τον Πατριάρχη Pierbattista Pizzaballa. Σας ευχαριστώ όλους για την διακονία και την διακονία σας, ειδικά εσάς, αδελφές, για το εκπαιδευτικό έργο που επιτελείτε στο σχολείο, όπου φοιτούν τα παιδιά του νησιού: ένας τόπος συναντήσεως, διαλόγου κι εκμάθησης της τέχνης της κατασκευής γεφυρών επικοινωνίας. Σας ευχαριστώ όλους ανεξαιρέτως για την εγγύτητά σας με τον κόσμο, ειδικά στα κοινωνικά και εργασιακά πλαίσια όπου είναι πολύ πιο δύσκολο.
Είμαι ευτυχής που επισκέπτομαι αυτή τη χώρα, βαδίζοντας ως προσκυνητής στα βήματα του μεγάλου Αποστόλου Βαρνάβα, ενός γιου αυτού του λαού, ενός μαθητή που αγαπούσε τον Ιησού, ενός ατρόμητου κήρυκα του Ευαγγελίου που, καθώς περνούσε ανάμεσα στις νεοσύστατες Χριστιανικές κοινότητες, έβλεπε τη χάρη του Θεού να λειτουργεί και χαιρόταν «καὶ παρεκάλει πάντας τῇ προθέσει τῆς καρδίας προσμένειν τῷ κυρίῳ» (Πράξ 11,23). Έρχομαι με την ίδια επιθυμία: να δω τη χάρη του Θεού να λειτουργεί στην Εκκλησία και στη χάρα σας, να χαίρομαι μαζί σας για τα θαύματα που επιτελεί ο Κύριος και να σας προτρέπω να επιμένετε πάντα, χωρίς να κουράζεστε, χωρίς ποτέ να αποθαρρύνεστε.
Σας κοιτάζω και βλέπω τον πλούτο της ποικιλομορφίας της κοινότητάς σας. Χαιρετίζω τη Μαρωνιτική Εκκλησία, η οποία στο πέρασμα των αιώνων έφτασε πολλές φορές στις ακτές αυτού του νησιού και, περνώντας συχνά από πολλές δοκιμασίες, έχει επιμείνει στην πίστη. Όταν σκέφτομαι τον Λίβανο, νιώθω τόση μεγάλη ανησυχία για την κρίση στην οποία βρίσκεται και νιώθω τα βάσανα ενός λαού κουρασμένου και δοκιμασμένου από τη βία και τον πόνο. Φέρνω στην προσευχή μου την επιθυμία για ειρήνη που αναδύεται από την καρδιά αυτής της χώρας. Σας ευχαριστώ για αυτό που κάνετε εδώ στην Κύπρο. Οι κέδροι του Λιβάνου αναφέρονται πολλές φορές στη Αγία Γραφή ως πρότυπα ομορφιάς και μεγαλείου. Αλλά ακόμη και ένας μεγάλος κέδρος ξεκινάει από τις ρίζες και σιγά σιγά φυτρώνει. Εσείς είστε αυτές οι ρίζες, μεταφυτεμένες στην Κύπρο με σκοπό να διαδώσετε το άρωμα και την ομορφιά του Ευαγγελίου. Σας ευχαριστώ!
Χαιρετίζω επίσης τη Λατινική Εκκλησία, η οποία είναι παρούσα εδώ και χιλιετίες και, μαζί με τα παιδιά της, έχει δει τον ενθουσιασμό της πίστεως να μεγαλώνει έως και σήμερα που, χάρη στην παρουσία τόσων αδελφών μεταναστών, παρουσιάζεται η ίδια ως ένας «πολύχρωμος» λαός, ένας πραγματικός τόπος συνάντησης για διαφορετικές εθνικές ομάδες και κουλτούρες. Αυτό το πρόσωπο της Εκκλησίας αντικατοπτρίζει τον ρόλο της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή ήπειρο: μια χώρα χρυσών χωραφιών, ένα νησί που χαϊδεύεται από τα κύματα της θάλασσας αλλά, πάνω απ’ όλα, μια ιστορία διαπλοκής λαών και ένα εξαιρετικό μωσαϊκό συναντήσεων. Έτσι είναι και η Εκκλησία: Καθολική, δηλαδή, παγκόσμια, ένας ανοιχτός χώρος στον οποίο όλοι είναι ευπρόσδεκτοι και προσεγγίζονται με το έλεος του Θεού και από την πρόσκληση για αγάπη. Δεν υπάρχουν, και δεν πρέπει να υπάρχουν, τείχη στην Καθολική Εκκλησία: είναι ένας οίκος που μοιραζόμαστε από κοινού, πρόκειται για έναν τόπο σχέσεων όπου οι ποικιλομορφίες μπορούν να συνυπάρχουν.
Αγαπητοί πιστοί, τώρα θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας κάτι σχετικά με τον Απόστολο Βαρνάβα, τον αδελφό και προστάτη σας, αντλώντας από τη ζωή και την αποστολή του μόνο δύο λέξεις.
Η πρώτη λέξη είναι υπομονή. Αναφερόμαστε στον Βαρνάβα ως έναν άνθρωπο μεγάλης πίστεως και ισορροπίας, ο οποίος επιλέχθηκε από την Εκκλησία της Ιερουσαλήμ – η λεγόμενη «η μητέρα Εκκλησία»- ως τον καταλληλότερο άνθρωπο για να επισκεφτεί τη νέα κοινότητα της Αντιόχειας, που αποτελούταν από αρκετούς χριστιανούς οι οποίοι προέρχονταν από τον παγανισμό. Τον στέλνουν με σκοπό να ελέγξει τι συνέβαινε εκεί, δηλαδή, ως εξερευνητή. Εκεί βρίσκει ανθρώπους που προέρχονται από άλλους κόσμους, άλλους πολιτισμούς και άλλη θρησκευτική ευαισθησία. Ανθρώπους που είχαν πρόσφατα αλλάξει τη ζωή τους και, επομένως, Χριστιανοί με μια πίστη γεμάτη ενθουσιασμό, αλλά ακόμα εύθραυστη. Σε αυτή την κατάσταση, ο Βαρνάβας επιδεικνύει μια στάση ακραίας υπομονής: πρόκειται για την υπομονή εκείνου που είναι συνεχώς σε κίνηση, την υπομονή εκείνου που ευσεβάστως μπαίνει στις ζωές άγνωστων ανθρώπων, την υπομονή εκείνου που δέχεται τα νέα πράγματα χωρίς να τα κρίνει βιαστικά, την υπομονή της διακρίσεως που είναι σε θέση να αναγνωρίζει παντού τα σημάδια του έργου του Θεού την υπομονή εκείνου που «μελετά» τους άλλους πολιτισμούς και παραδόσεις. Ως εκ τούτου, ο Βαρνάβας, πάνω απ’ όλα, έχει την υπομονή της συνοδείας: δεν τυραννά την εύθραυστη πίστη των νέων χριστιανών με αυστηρότητα ή με υπερβολικά απαιτητικούς ισχυρισμούς περί της τήρησης των εντολών. Τους συνοδεύει, τους παίρνει από το χέρι και κάνει διάλογο.
Αγαπητοί αδελφοί και αδελφές, έχουμε ανάγκη από μια υπομονετική Εκκλησία. Μια Εκκλησία που δεν αναστατώνεται και δεν ταράζεται από τις αλλαγές, αλλά υποδέχεται γαλήνια το νέο και διακρίνει κάθε κατάσταση υπό το φως του Ευαγγελίου. Το έργο σας, το να υποδέχεστε νέους αδελφούς και αδελφές που έρχονται από άλλες ακτές του κόσμου είναι πολύτιμη σε αυτό το νησί. Όπως ο Βαρνάβας, έτσι και εσείς καλείστε να καλλιεργήσετε ένα υπομονετικό και προσεκτικό βλέμμα ώστε να είστε ορατά και αξιόπιστα σημάδια της υπομονής του Θεού που δεν αφήνει ποτέ κανέναν έξω από το σπίτι, χωρίς την τρυφερή του αγκαλιά. Η Εκκλησία στην Κύπρο έχει αυτές τις ανοιχτές αγκάλες: υποδέχεται, ενσωματώνει και συνοδεύει. Αυτό είναι ένα σημαντικό μήνυμα για ολόκληρη την Εκκλησία σε όλη την Ευρώπη η οποία χαρακτηρίζεται από μια κρίση πίστεως: είναι ανώφελο να είμαστε παρορμητικοί και βίαιοι, νοσταλγικοί ή παραπονιάρηδες. Είναι μάλλον καλό να συνεχίσουμε την πορεία μας διαβάζοντας τα σημεία των καιρών, καθώς και εκείνων της κρίσης. Πρέπει να ξαναρχίσουμε να κηρύττουμε το Ευαγγέλιο με υπομονή, ιδιαίτερα στις νέες γενιές. Σε εσάς, αδελφοί επίσκοποι, θα ήθελα να πω το εξής: να είστε υπομονετικοί ποιμένες που είναι κοντά σε όλους, να μην κουράζεστε να αναζητάτε τον Θεό στην προσευχή, να αναζητάτε και να συναντάτε τους ιερείς σας, να αναζητάτε τους αδελφούς άλλων χριστιανικών δογμάτων, με σεβασμό και φροντίδα, και να αναζητάτε επίσης τους πιστούς, εκεί όπου μένουν. Και σε εσάς, αγαπητοί ιερείς, θα ήθελα να πω: να είστε υπομονετικοί με τους πιστούς, πάντα έτοιμοι να τους ενθαρρύνετε, ακούραστοι διαχειριστές της συγχώρεσης και του ελέους του Θεού. Ποτέ αυστηροί κριτές, πάντα με πατρική αγάπη. Το έργο που επιτελεί ο Κύριος στη ζωή κάθε ανθρώπου είναι μια ιερή ιστορία: ας είμαστε παθιασμένοι με αυτό. Στην ποικιλομορφία του λαού σας, υπομονή σημαίνει επίσης να έχετε αυτιά και καρδιά για διαφορετικές πνευματικές ευαισθησίες, διαφορετικούς τρόπους εκφράσεως της ίδιας πίστης και διαφορετικών πολιτισμών. Η Εκκλησία δεν θέλει να γίνει ομοιόμορφη, αλλά να ενσωματώνει όλες τις πραγματικότητες της με υπομονή. Αυτό θέλουμε να κάνουμε με τη χάρη του Θεού στην συνοδική μας πορεία: υπομονετική προσευχή, υπομονετική ακρόαση για μια Εκκλησία καθοδηγούμενη από τον Θεό και ανοιχτή προς τον άνθρωπο.
Υπάρχει μια δεύτερη σημαντική πτυχή της ιστορίας του Βαρνάβα που θα ήθελα να τονίσω: η συνάντησή του με τον Παύλο από την Ταρσό και η αδελφική τους φιλία, που τους οδήγησε να ζήσουν μαζί την ιεραποστολή. Μετά τη μεταστροφή του αποστόλου Παύλου, ο οποίος προηγουμένως ήταν σκληρός διώκτης των Χριστιανών, «πάντες ἐφοβοῦντο αὐτὸν μὴ πιστεύοντες ὅτι ἐστὶν μαθητής» (Πράξ 9,26). Εδώ οι Πράξεις των Αποστόλων αναφέρουν μια πολύ όμορφη λεπτομέρεια: «Βαρναβᾶς δὲ ἐπιλαβόμενος αὐτὸν… » (εδ. 27), τον παρουσιάζει στην κοινότητα, τους λέει τι του συνέβη και εγγυάται γι’ εκείνον. Ας ακούσουμε αυτό το «τον πήρε μαζί του». Η έκφραση θυμίζει την ίδια την αποστολή του Ιησού, που πήρε μαζί του τους μαθητές στους δρόμους της Γαλιλαίας και ο Οποίος πήρε πάνω Του την ανθρωπότητά μας πληγωμένη από την αμαρτία. Είναι μια στάση φιλίας και μοιρασιάς της ζωής. Το να παίρνεις κάποιον που είναι μόνος επάνω σου σημαίνει να τον κάνεις δικό σου άνθρωπο. Να κουβαλάς στους ώμους σου το φορτίο της ιστορίας του, να αφιερώνεις χρόνο για να τον γνωρίσεις χωρίς χαρακτηρισμούς και να τον κουβαλάς όταν είναι κουρασμένος ή πληγωμένος, όπως κάνει ο Καλός Σαμαρείτης (Λκ 10,25-37), αυτό λέγεται αδελφοσύνη. Ιδού η δεύτερη λέξη.
Ο Βαρνάβας και ο Παύλος, ως αδέλφια, ταξιδεύουν μαζί για να κηρύξουν το Ευαγγέλιο, ακόμη και εν μέσω διωγμών. Στην Εκκλησία της Αντιόχειας «ἐγένετο δὲ αὐτοῖς καὶ ἐνιαυτὸν ὅλον συναχθῆναι ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ καὶ διδάξαι ὄχλον ἱκανόν» (Πράξ 11,26). Και οι δύο, λοιπόν, με το θέλημα του Αγίου Πνεύματος, επιφυλάχθηκαν για μεγαλύτερη αποστολή και «ἐκεῖθέν τε ἀπέπλευσαν εἰς Κύπρον» (Πράξ 13,4). Και ο Λόγος του Θεού διαδόθηκε γρήγορα και μεγάλωσε, όχι μόνο λόγω των ανθρώπινων αρετών τους αλλά, κυρίως, επειδή ήταν αδέλφια στο όνομα του Θεού, και αυτή η αδελφοσύνη έκανε την εντολή της αγάπης να λάμψει. Όμως, όπως και στη ζωή όλων, συμβαίνει κάτι απροσδόκητο: Στις Πράξεις των Αποστόλων αναφέρεται ότι «ἐγένετο δὲ παροξυσμὸς ὥστε ἀποχωρισθῆναι αὐτοὺς ἀπ’ ἀλλήλων» (Πράξ 15,39). Ακόμη και μεταξύ των αδερφών υπάρχουν μερικές φορές λογομαχίες και παρεξηγήσεις. Ο Παύλος και ο Βαρνάβας, όμως, δεν ακολουθούν διαφορετικούς δρόμους για προσωπικούς λόγους αλλά απλώς συζητούν για τη διακονία τους, για το πώς θα φέρουν, εις πέρας, την ιεραποστολή τους δοθέντος ότι έχουν διαφορετικές απόψεις. Ο Βαρνάβας, μεταξύ άλλων, θέλει να πάρει μαζί του στην ιεραποστολή τον νεαρό μαθητή Μάρκο, ενώ ο Παύλος αρνείται.
Διαφωνούν, αλλά, διαβάζοντας μερικές από τις μεταγενέστερες επιστολές του Παύλου, είναι σαφές ότι δεν μένουν πικρά συναισθήματα ανάμεσά τους, έτσι ώστε στον Τιμόθεο, ο οποίος θα τον ακολουθήσει μετά, ο Παύλος γράφει ακόμη: «Σπούδασον ἐλθεῖν πρός με ταχέως... Μᾶρκον (τον ίδιο!) ἀναλαβὼν ἄγε μετὰ σεαυτοῦ, ἔστιν γάρ μοι εὔχρηστος εἰς διακονίαν» (Β’ Τιμ. 4,9.11). Αυτή είναι η αληθινή αδελφοσύνη μέσα στην Εκκλησία: μπορούμε να έχουμε διάφορες οπτικές γωνίες, διαφορετικές ευαισθησίες και ιδέες. Και μερικές φορές είναι καλό να μιλάμε πρόσωπο με πρόσωπο με ειλικρίνεια μεταξύ μας, καθώς είναι μια ευκαιρία για ανάπτυξη και αλλαγή. Αλλά ας θυμόμαστε πάντα: συζητάμε όχι για να πολεμήσουμε ή για να επιβληθούμε, αλλά για να εκφράσουμε και να ζήσουμε τη ζωτικότητα του Πνεύματος, που είναι η αγάπη και η κοινωνία. Συζητάμε, αλλά παραμένουμε αδέλφια.
Αγαπητοί αδελφοί και αδελφές, έχουμε ανάγκη από μια αδελφική Εκκλησία, που να είναι όργανο αδελφοσύνης για τον κόσμο. Εδώ στην Κύπρο υπάρχουν πολλές πνευματικές και εκκλησιαστικές ευαισθησίες, διαφορετικές ιστορίες, ρυθμοί και παραδόσεις αλλά δεν πρέπει να νιώθουμε τη διαφορετικότητα ως απειλή για την ταυτότητά μας, ούτε να ζηλεύουμε και να ανησυχούμε για τους αντίστοιχους χώρους μας. Αν πέσουμε σε αυτόν τον πειρασμό, ο φόβος μεγαλώνει και γεννά δυσπιστία η οποία μας οδηγεί στην καχυποψία και, αργά ή γρήγορα, στον πόλεμο. Είμαστε αδέλφια, αγαπητά από τον Πατέρα. Η χώρα σας βρέχεται από τη Μεσόγειο: μια θάλασσα διαφορετικών ιστοριών, μια θάλασσα που έχει φιλοξενήσει τόσους πολιτισμούς, μια θάλασσα από την οποία εξακολουθούν να αποβιβάζονται άνθρωποι, λαοί και πολιτισμοί από όλο τον κόσμο. Με την αδελφοσύνη σας μπορείτε να υπενθυμίσετε σε όλους, σε ολόκληρη την Ευρώπη, ότι, εάν θέλουμε να οικοδομήσουμε ένα μέλλον αντάξιο της ανθρωπότητας, πρέπει να εργαστούμε μαζί, να ξεπεράσουμε τους διαχωρισμούς, να γκρεμίσουμε τα τείχη και να καλλιεργήσουμε το όνειρο της ενότητας. Πρέπει να υποδεχόμαστε αμοιβαίως και να ενσωματώνουμε το πλησίον στην κοινωνία, να πορευόμαστε μαζί, να είμαστε αδελφές και αδελφοί!
Σας ευχαριστώ για αυτό που είστε και για όσα κάνετε, για τη χαρά με την οποία διακηρύσσετε το Ευαγγέλιο και για το σκληρό έργο σας και τις θυσίες με τις οποίες το συντηρείτε και το προάγετε. Αυτός είναι ο τρόπος που σχεδίασαν οι Άγιοι Απόστολοι Παύλος και Βαρνάβας. Σας εύχομαι να είστε πάντα μια υπομονετική Εκκλησία, που διακρίνει, συνοδεύει και ενσωματώνει. Μια αδελφική Εκκλησία που κάνει χώρο στους άλλους, που συζητά αλλά παραμένει ενωμένη. Σας ευλογώ και σας παρακαλώ να συνεχίσετε να προσεύχεστε για μένα! Ευχαριστώ!
