Η ονοματολογία της Αμμοχώστου
Με το ως άνω θέμα ασχολήθηκα πλειστάκις στο παρελθόν.
Επειδή, όμως, με τις πρόσφατες ενέργειες των τουρκικών κατοχικών «αρχών» για εποικισμό της Αμμοχώστου το θέμα είναι πολύ περισσότερο παρά ποτέ επίκαιρο και ενδιαφέρον, επανέρχομαι.
Κατά τα τελευταία χρόνια γίνεται κατά κόρον χρήση, μάλιστα και στον Τύπο και στα πλέον επίσημα έγγραφα του ΟΗΕ [διαβάστε και ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας (550/84)] του ανύπαρκτου και παραπλανητικού όρου Βαρώσια (στον ενικό Βαρώσι), υποδηλώνοντας τη νέα εκτός των τειχών πόλη της Αμμοχώστου.
Η Αμμόχωστος υπήρξε μέσα στους αιώνες μία πόλη αμιγώς ΕΛΛΗΝΙΚΗ.
Υπάρχει μία μακρά συνέχεια της πόλης αυτής. Έζησε για 1000 χρόνια ως ΣΑΛΑΜΙΣ από της κτήσεώς της το 1202/1 π.Χ. από τον Τεύκρο -αδελφό του Αίαντα- καταγόμενο από τη νήσο Σαλαμίνα.
Κατά τον τραγικό Ευριπίδη (Ελένη 148-150) η άφιξη του Τεύκρου στην Κύπρο έγινε μετά τον Τρωικό Πόλεμο κατόπιν θεϊκής εντολής από τον Απόλλωνα.
...Ες γην εναλίαν Κύπρον οικείν Απόλλων, όνομα νησιωτικόν. Σαλαμίνα θέμενον της εκεί χάριν πάτρας.
(Στη θαλασσοφίλητη γη της Κύπρου, όπου ο Απόλλων μού όρισε να κατοικήσω, το νησιωτικό όνομα της Σαλαμίνας να δώσω προς τιμήν της πατρίδας μου).
Αρχικά το «αμμόχωστος» δεν ήταν όνομα αλλά επίθετο.
Στο έργο «Σταδιασμός, δηλαδή Περίπλους της Μεγάλης Θαλάσσης», ένα ναυτικό εγχειρίδιο, βοήθημα για τους ναυτιλλομένους, που εγράφη κατά τον 4ον π.Χ. αιώνα και δυστυχώς το όνομα του συγγραφέα δεν διασώθηκε, ο ίδιος αναφέρει ότι είχε κάνει προσωπικά τον γύρο της Κύπρου και συνεπώς οι μαρτυρίες του είναι αυθεντικές. Γράφει, λοιπόν, μεταξύ άλλων και τα εξής: «Από δε του Πηδαλίου επί νήσους στάδιον π’ η πόλις εστίν έρημος λεγομένη Αμμόχωστος έχει δε λιμένα παντί ανέμω. Έχει δε εν τη καταγωγή χοιράδας φυλάττου».
Σε μετάφραση: «Από το ακρωτήριο Πηδάλιο μέχρι τα νησάκια -η απόσταση είναι 80 στάδια=14.720 μέτρα- υπάρχει εκεί μία έρημη πόλη που λέγεται Αμμόχωστος. Έχει και λιμάνι κατάλληλο για κάθε άνεμο. Όμως υπάρχουν ξέρες στην είσοδό του… Πρόσεχε».
Δεν θα αναφερθώ στα ονόματα που πήρε διαδοχικά διά μέσου των αιώνων η Σαλαμίνα (Κωνσταντία, Αρσινόη, Αλάσια), αλλά θα περιοριστώ πώς η πόλις τελικά πήρε το όνομα ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΣ.
«Πόλις εστίν έρημος λεγομένη Αμμόχωστος», αναφέρει κατά τον 4ον π.Χ. αιώνα ο «Σταδιασμός». Η «έρημος πόλις» ήταν η Αρσινόη που είχε κατακρημνιστεί από τους σεισμούς του 332 και 342. Την Αρσινόη ίδρυσε ο Πτολεμαίος Β΄ και έδωσε το όνομα της αδελφής και ταυτόχρονα συζύγου του, γυναίκας όμορφης, δυναμικής και ικανοτάτης ακόμη και περί τα στρατιωτικά.
Επί των ερειπίων της κτίστηκε η Αμμόχωστος, πόλις, δηλαδή, που ήταν χωσμένη στην άμμο.
Μετά την κατάληψη της Αμμοχώστου (5/8/1571) από τους Οθωμανούς Τούρκους ύστερα από 11 μήνες πολιορκίας, όπου είχαν 80 χιλιάδες νεκρούς, οι Έλληνες κάτοικοι της εντός των τειχών πόλης, «οι άπιστοι» όπως τους αποκαλούσαν, εξεδιώχθησαν και ίδρυσαν με σουλτανική διαταγή του έτους 981 από Εγίρας (=1573) προάστιο (τουρκικά Βαρούς –Varoş) που ονομάστηκε «Βαρώσιν» ή και «Βαρώσια». Έτσι λοιπόν ιδρύθηκε από τους Έλληνες ο οικισμός που επρόκειτο να εξελιχθεί σε μιαν ακμάζουσα πόλη αργότερα, την «Νέα Αμμόχωστο».
Η Αμμόχωστος δεν είναι μόνο πολυκατοικίες και ξενοδοχεία, αλλά κάτι σημαντικότερο. Είναι ΙΣΤΟΡΙΑ.
Σύμφωνα με όλες τις ιστορικές μαρτυρίες, όλη η έκταση στην οποία κτίστηκε η νέα εκτός των τειχών πόλη της Αμμοχώστου μέχρι και την περιοχή του Αγίου Μέμνονα ήταν γνωστή ως Κήποι της Αμμοχώστου.
Πόλη λοιπόν με το όνομα Βαρώσια (Βαρώσι) ουδέποτε υπήρξε, η δε χρήση αυτού του ονόματος από την τουρκική λέξη «Βαρούς», δηλαδή «προάστιο», είναι όχι μόνο ανιστόρητη, αλλά ύποπτος και εθνικά επικίνδυνη.
Η Αμμόχωστος περιλαμβάνει στα δημοτικά της όρια αρκετά τοπωνύμια (ενορίες), μία εκ των οποίων βρίσκεται στο κέντρο της πόλης φέρει το όνομα «Βαρώσια-Αρσινόη» και έτσι περιγράφεται σε όλους τους χάρτες του Κτηματολογίου από την εποχήν της Αγγλοκρατίας μέχρι και σήμερα.
