Δοξάζοντας την Ελλάδα στον πόλεμο της Κορέας

«Οι Έλληνες; ... Θαυμάσιοι στρατιώτες, fine soldiers»... Mε συγκίνηση ανακαλούμε την συνέντευξη Αμερικανού βετεράνου της Κορέας, ανώτερου αξιωματικού, σε επετειακό πρόγραμμα της Ελληνικής Τηλεόρασης, στα 60χρονα από τον πόλεμο εκείνο κατά της κομμουνιστικής Κίνας που εισέβαλε κατά της Νοτίου Κορέας, το 1953. Κι η συγκίνηση αντανακλά τον φανερό σεβασμό του Αμερικανού βετεράνου της Κορέας, που επέστρεφε στοχαστικά ένδοθι για να ανασύρει μνήμες και λέξεις σεβασμού για τις απαράμιλλες σελίδες δόξης κι ανδρείας που έγραψε το ελληνικό απόσπασμα, τυπικά και γνώριμα για την ελληνική ιστορία ταγμένο σε μιαν απίστευτα, καταδικαστικά άνιση αναμέτρηση προς πολλαπλάσιες κινεζικές δυνάμεις. «The Greeks?»... Στοχαστική σιωπή... «Fine soldiers, fine soldiers»...

Οι Κινέζοι είχαν αποδεκατίσει τις αμερικανικές δυνάμεις στο «Ύψωμα Harry», που αποχωρούντες οι Αμερικανοί ανέθεσαν στο εξ 110 στρατιωτών ελληνικό απόσπασμα να υπερασπιστούν. «Αλλά οι Έλληνες είναι διαφορετικοί πολεμιστές!», για να θυμηθούμε και την θαυμαστική φράση του ιστορικού Ραιημόν Καρτιέ, από την Μεταπολεμική Παγκόσμιο Ιστορία, εντρύφημα στα γυμνασιακά μας χρόνια, αγορασμένο σιγά-σιγά στην πολύτομη έκδοση στα Βιπεράκια τσέπης, αν τα θυμούνται οι ομήλικοι... Κι οι Έλληνες στρατιώτες έκαναν εκείνο που ξέρουν καλά να κάνουν όταν ριζώνουν στα χώματα που έχουν ταχθεί να υπερασπιστούν έναντι μιας επιτιθέμενης λαίλαπας, είτε ήσαν οι αμύντορες του υψώματος 713 στην Πίνδο του 1940-41, είτε οι 110 στο ύψωμα Harry στην Κορέα το 1953. Ανέσκαψαν κάθετα ορύγματα, αυτά που άντεξαν την βροχή από 92.000 οβίδες στην Εαρινή Επίθεση των Ιταλών, ώστε αντί να έχουν κονιορτοποιηθεί, όπως περίμεναν οι επιτιθέμενοι Ιταλοί, να βγουν σώοι κι αποφασισμένοι για να αποδεκατίσουν τους εμπιστευόμενους στην δύναμη πυρός των οβίδων τους Ιταλούς. Στα ορύγματα αυτά, στο «Ύψωμα Harry», η ελληνική σκαπάνη εύρισκε σωρούς τα αμερικανικά φρεσκοθαμμένα πτώματα, δυσοίωνες προειδοποιήσεις για το άμετρο της μάχης όπου είχαν ριφθεί...

Στρατηγικής σημασίας οι λόφοι και τα υψώματα στις πολεμικές αναμετρήσεις, ονομάζουν και τις πιο λυσσαλέες και φονικές μάχες που δίνονται σε αυτούς. «Όποιος κατέχει την κορυφή του ελέγχει και όλη την ‘‘κοιλάδα του Κουμχγουά’’, μια έκταση 15 χιλιομέτρων νοτιοανατολικά της Βόρειας Κορέας», εξηγεί περί του πολέμου στην Κορέα ιστορικός αφηγητής. Ειδικά για τους συμμάχους η διατήρησή του έδινε την δυνατότητα ευρείας παρατήρησης των θέσεων του αντίπαλου στρατού της κομμουνιστικής Κίνας και των Βορειοκορεατών. Εάν το καταλάμβανε ο εχθρός, θα είχε ένα σημαντικό πλεονέκτημα στην παρατήρηση και την κατεύθυνση των βολών του Πυροβολικού του. Πώς όμως φτάσαμε μέχρις εκεί; Από τις 10 Ιουνίου 1953 και για έξι ημέρες, Αμερικανοί και Κινέζοι καταλάμβαναν διαδοχικά το συγκεκριμένο ύψωμα υπ’ αριθμόν 420, όπως ήταν η κωδική του ονομασία, καταγράφοντας, όμως, τεράστιες απώλειες σε ανθρώπινες ζωές.

Ήταν Πέμπτη, 18 Ιουνίου 1953. Το Ελληνικό Εκστρατευτικό Σώμα μάχεται ήδη δυόμισι χρόνια στα αφιλόξενα εδάφη της κορεατικής χερσονήσου ως τμήμα της πολυεθνικής στρατιωτικής δύναμης του ΟΗΕ στην περιοχή και τώρα, έναν μήνα πριν υπογραφεί η εκεχειρία μεταξύ των αντιμαχομένων, προσπαθεί να διατηρήσει με όλες του τις δυνάμεις το στρατηγικής σημασίας ύψωμα «Χάρι», ύψους 390 μέτρων. Δύο φορές το είχαν πάρει οι μεν και άλλες τόσες οι δε.

Το Πεζικό των Ηνωμένων Πολιτειών έχει λυγίσει, καθώς μετρά σχεδόν 100 νεκρούς και ζητά από τους Έλληνες να υπερασπιστούν αυτοί το εξαιρετικά πολύτιμο ύψωμα. Ο Μανιάτης διοικητής του Εκστρατευτικού Σώματος της χώρας μας, αντισυνταγματάρχης Πεζικού Γεώργιος Κουμανάκος (ήδη με ηρωικά ένσημα αγώνων κατά των κομμουνιστών, αφού κατά τη διάρκεια του ελληνικού εμφυλίου του 1946-1949 είχε επίσης πολεμήσει στις βουνοπλαγιές του Γράμμου), δίνει διαταγή στον λοχαγό Κωνσταντίνο Σκαλτσά, επικεφαλής του 3ου Λόχου Πεζικού, να αναλάβει την αποστολή.

«Εφ’ όπλου λόγχης»…

Η ατμόσφαιρα είναι πνιγηρή, αποπνιχτική, κυριολεκτικά, αφού υποδέχεται τους 110 Έλληνες στρατιώτες που μεταφέρθηκαν στο ύψωμα σε φορτηγά τύπου «Τζέιμς», η δυσοσμία από τα αποσυντιθέμενα πτώματα δεκάδων Αμερικανών και το Αποκαλυπτικό τοπίο του ανεσκαμμένου και καμένου λόφου, η εικόνα καταστροφής και τα κατεστραμμένα όπλα. Χαρακώματα για να προστατευτούν, όπως υπολόγιζαν, δεν υπάρχουν πουθενά, καθώς έχουν όλα ισοπεδωθεί από τους συνεχείς βομβαρδισμούς. Αρχίζουν άρον-άρον να σκάβουν έστω κάποια υποτυπώδη ορύγματα, μα και πάλι κάτω από το χώμα βρίσκουν πρόχειρα θαμμένους άλλους νεκρούς. Η πρώτη μέρα προετοιμάζει την ψυχή για τα χειρότερα. Μέχρι να δύσει ο ήλιος, ωστόσο, τα πρώτα χαντάκια είναι έτοιμα. Θεός και μοίρα βοηθούν, όμως, και για κάποιον αδιευκρίνιστο λόγο οι Κινέζοι αργούν να τους επιτεθούν 36 ολόκληρες ώρες, ίσως γιατί οι απώλειες είχαν αρχίσει να γίνονται και γι’ αυτούς δυσβάστακτες. Έτσι, όμως, δίνουν τον χρόνο στους Έλληνες να οχυρωθούν.

Γρήγορα οι Κινέζοι γνωρίζουν την ελληνική πολεμική αρετή. Η πρώτη επίθεση των Κινέζων της 74ης Μεραρχίας κατά της ελληνικής μονάδας μας θα ξεκινήσει την νύχτα της 17ης προς την 18η Ιουνίου. Επιχειρούν να προσεγγίσουν ποικιλοτρόπως τη φυσική έξαρση του εδάφους, αλλά οι Έλληνες στρατιώτες αντιστέκονται σθεναρά. Παρά το γεγονός ότι δεν πολεμούν για κάποιον εθνικό σκοπό, υπερασπίζονται με γενναιότητα τις ζωές τους και κατά συνέπεια και το ύψωμα «Χάρι», που, για να το ξορκίσουν, το έχουν μετονομάσει περιπαικτικά σε «Χάρο». Οι Αμερικανοί υποστηρίζουν, ανεφοδιάζοντάς τους συνεχώς με πυρομαχικά και ρίχνοντας αλλεπάλληλες με το Πυροβολικό τους βολές, τις οποίες κατευθύνει ο αντισυνταγματάρχης Κουμανάκος από το προκεχωρημένο παρατηρητήριο όπου βρίσκεται. Την ίδια ώρα, οι φωτοβολίδες που πέφτουν η μία πίσω από την άλλη κάνουν την νύχτα μέρα. Οι σκληροτράχηλοι Κινέζοι καταφέρνουν να περάσουν από την πρώτη σειρά των χαρακωμάτων. Η απάντηση είναι ελληνική, «εφ’ όπλου λόγχης», με τις ξιφολόγχες των όπλων και τις χειροβομβίδες κι οι Κινέζοι απωθούνται. Οι κομμουνιστές υποχωρούν, αλλά μετά από μιάμιση ώρα ανασυντάσσονται και δοκιμάζουν γι’ ακόμη μία φορά να ανέβουν. Αποτυγχάνουν και πάλι.

Στην φωτιά της μάχης: Η τελική έφοδος

Στις 18 Ιουνίου 1953, οι περίπου 3.000 Κινέζοι έχουν φροντίσει να αναπληρώσουν τις απώλειές τους με νέους οπλίτες και εξαπολύουν την τρίτη και τελευταία επίθεση. Τα δίνουν όλα. Οι συγκρούσεις διεξάγονται μέσα σε μια κόλαση φωτιάς. Παρά την σφοδρότητα των χτυπημάτων του εχθρού, όμως, ο 3ος Λόχος Πεζικού όχι μονάχα αμύνεται, αλλά περνά και στην αντεπίθεση, καταδιώκοντας τους Ασιάτες, που θα εγκαταλείψουν οριστικά την προσπάθεια κατάληψης του υψώματος.

Οι Έλληνες πανηγυρίζουν, όχι μονάχα γιατί νίκησαν, αλλά και γιατί κατάφεραν να έχουν σχεδόν μηδαμινές απώλειες. Σκοτώθηκαν μόλις 5 στρατιώτες και τραυματίστηκαν άλλοι 18 (κατ’ άλλους, σκοτώθηκαν 15 στρατιώτες και τραυματίστηκαν 36, ενώ υπήρχε και ένας αγνοούμενος). Οι Κινέζοι ανέφεραν ότι είχαν 250 νεκρούς, αριθμός που αμφισβητείται από τις δυτικές πηγές, που κάνουν λόγο για 1.450 νεκρούς και 3.800 τραυματίες, καθώς ο στρατός της αχανούς χώρας φρόντιζε κατά την αποχώρησή του να παίρνει μαζί και τα πτώματα, για να μη γνωρίζει ο αντίπαλος τις πραγματικές απώλειες. Όπως συμβαίνει συνήθως σε αυτές τις περιπτώσεις, η αλήθεια είναι κάπου στη μέση. Για την σθεναρή αντίσταση που προέβαλαν οι άνδρες του τάγματος έλαβαν παράσημο ανδρείας, ενώ ο διοικητής της 8ης Αμερικανικής Στρατιάς, Walton Walker, παρασημοφόρησε τιμητικά και την ελληνική σημαία.

Η ελληνική συμμετοχή στον Πόλεμο της Κορέας

Κι όμως, το αρχικό αίτημα της Ελλάδος, υπό τον Πρωθυπουργό Σοφοκλή Βενιζέλο, για ένταξη της Ελλάδος στην Συμμαχία του ΝΑΤΟ, είχε απορριφθεί από τους Αμερικανούς. Βρισκόμαστε πέντε χρόνια περίπου μετά την λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν η Ελλάδα είχε χύσει ποταμούς αιμάτων πολεμώντας τον ιταλογερμανικό φασισμό κι είχε υποφέρει τόσο την μπότα της Κατοχής, όπως και την πολυαίμακτη κομμουνιστική επίθεση του πολύδακρυ Εμφυλίου. Όταν, λοιπόν, ο βορειοκορεατικός στρατός με την συνδρομή σοβιετικών τεθωρακισμένων (και ακολούθως την πλημμυρίδα των δυνάμεων της Κίνας) εισέβαλε στην Νότια Κορέα με σκοπό την συνένωση των δύο τμημάτων της σε ένα ενιαίο κράτος και σχεδόν αμέσως το Συμβούλιο Ασφαλείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών αποφάσισε να παράσχει στρατιωτική βοήθεια στους Νοτιοκορεάτες, προκειμένου να αποκρούσουν την εισβολή, ώστε να παραμείνουν ανεξάρτητοι, η Ελλάδα δήλωσε παρούσα. Πολιτικός σκοπός του Πρωθυπουργού Σοφοκλή Βενιζέλου ήταν να στηρίξει, έτσι, το ελληνικό αίτημα για ένταξη στο ΝΑΤΟ, αφού απειλούσε η μακρά συνοριογραμμή με τις κομμουνιστικές κι ιστορικά εχθρικές δυνάμεις στον βορρά της.

Το «Εκστρατευτικό Σώμα Ελλάδος εις Κορέαν» (ΕΚΣΕ) αναχώρησε από τον Πειραιά στις 15 Νοεμβρίου 1950, αποτελούμενο από 54 αξιωματικούς και περίπου 800 υπαξιωματικούς και στρατιώτες που έφθασαν στην Κορέα με αμερικανικό πλοίο στις 9 Δεκεμβρίου του ίδιου έτους. Η θητεία των οπλιτών του ΕΚΣΕ ήταν εξάμηνη, με ανταμοιβή την τρίμηνη μείωση της στρατιωτικής θητείας τους. Οι περισσότεροι μετέβησαν εθελοντικά. Μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα η ελληνική δύναμη ανήλθε στα 1.000 άτομα, με τον αριθμό τους να αυξομειώνεται ελαφρώς μέχρι την λήξη του πολέμου τον Ιούλιο του 1953 – που, ωστόσο, μετά την διετή αιματηρή διελκυνστίνδα γύρω από τον 54ο παράλληλο, δεν ανέδειξε νικητή και τα σύνορα παρέμειναν ως είχαν. Στην κορεατική χερσόνησο υπηρέτησαν συνολικά περίπου 4.700 Έλληνες αξιωματικοί και οπλίτες. Παράλληλα, η Ελλάδα έστειλε και ένα σμήνος εννέα συνολικά αεροπλάνων C-47D (Dakota) με δύναμη 67 ανδρών, που συμμετείχε κυρίως σε επιχειρήσεις διάσωσης και μεταφοράς υλικού σε προκεχωρημένες περιοχές του μετώπου.

Ο φόρος αίματος

Συνολικά στην Κορέα σκοτώθηκαν 15 αξιωματικοί, 168 στρατιώτες και 12 στελέχη της Αεροπορίας, ενώ οι τραυματίες ανήλθαν σε 577 οπλίτες και 33 αξιωματικούς. Επίσης χάθηκαν τα 4 από τα 9 αεροσκάφη. Για την ηρωική του δράση το ΕΚΣΕ τιμήθηκε με εύφημο μνεία και ευαρέσκεια από τους Προέδρους των Ηνωμένων Πολιτειών και της Δημοκρατίας της Κορέας. Τέλος, η Νότια Κορέα σε ένδειξη ευγνωμοσύνης ανέγειρε στην περίφημη Κοιλάδα των Ηρώων, κοντά στη Σεούλ, μεγαλοπρεπές μνημείο πεσόντων ειδικά για τους μαχητές της Ελλάδας, όπου σε πλάκα αναγράφεται: «Οι γενναίοι αυτοί στρατιώτες της Ελλάδος ενσάρκωσαν ‘‘το εύδαιμον το ελεύθερον, το δ’ ελεύθερον το εύψυχον’’. Τιμή και δόξα τοις πεσούσι πολεμισταίς». Μια ακόμη σελίδα δόξας στην μεγάλη ιστορία της μικρής Ελλάδος, με τον «Ήλιο Που δεν Δύει» της χώρας μας να λάμπει στις χώρες του «Ανατέλλοντος Ηλίου».

* (Για την συγγραφή του παρόντος αρύσθηκα στοιχεία από κείμενα του ιστορικού Γεωργίου Σαρρή, όπως και την Μεταπολεμική Παγκόσμιο Ιστορία του Ραιημόν Καρτιέ).

*Φιλόσοφος, συγγραφέας