Πολιτική ισότητα - δύο λαοί: Θέματα στα οποία θα πρέπει να είμαστε ανυποχώρητοι

Την 1ην Οκτωβρίου 1990 η «Σημερινή» δημοσίευσε μία συνέντευξη του μ. Κρίτωνα Τορναρίτη. Ο Κ. Τορναρίτης το 1944 διορίστηκε ως Solicitor General της αποικιακής κυβέρνησης στην Κύπρο και από το 1952 μέχρι το 1960 ως Γενικός Εισαγγελέας. Όμως, σε κάποια φάση, μεταξύ 1955-59 αποσπάστηκε στο Γραφείο Αποικιών στο Λονδίνο ως Νομικός Σύμβουλος και μετά ως Επίτροπος για την κωδικοποίηση της Κυπριακής Νομοθεσίας. Μετά την ανεξαρτησία της Κύπρου, ανέλαβε από το 1960 μέχρι το 1984 ως ο πρώτος Γενικός Εισαγγελέας της Κυπριακής Δημοκρατίας. Το 1984 διορίσθηκε ως Ειδικός Σύμβουλος του Προέδρου της Δημοκρατίας για νομικά και διεθνή θέματα. Ο Κ. Τορναρίτης πέθανε την 1η Μαρτίου 1997.

Πριν από 31 χρόνια!

Γιατί αναφέρομαι σήμερα στη συνέντευξη εκείνη, που του πήρε ο συνάδελφος Αντώνης Μακρίδης πριν από 31 χρόνια; Επειδή είναι τόσο επίκαιρα τα όσα δήλωσε τότε, που θα μπορούσε να τα έλεγε σήμερα. Να τα ακούσουν οι ένθερμοι διζωνικοί των κομμάτων, κυρίως του ΑΚΕΛ και του ΔΗΣΥ, που έπαθαν αμόκ οι άνθρωποι να πάνε στη νέα πενταμερή που ετοιμάζει η «κηδεμόνας» Βρετανία, αλλιώς θα μας πέσουν και πάλιν τα τούβλα της υφηλίου στα κεφάλια μας. Που τόσο ωμά ο Βρετανός Υπ. Εξωτερικών Ντόμινικ Ράαμπ, όσο και ο εντολοδόχος του στη Λευκωσία, Ύπ. Αρμοστής Στίβεν Λίλι, προτρέπουν μέσω των ντόπιων «συνηγόρων της αυτοκρατορίας» («Σημερινή», 7.3.2021) αποδοχή ουσιαστικά των τουρκικών απαιτήσεων της πολιτικής ισότητας, για δύο κράτη και δύο λαούς.

Παρεμπιπτόντως, υψηλόβαθμό στέλεχος στον Δημοκρατικό Συναγερμό είναι και ο εγγονός του μ. Κρίτωνα Τορναρίτη, βουλευτής ΔΗΣΥ Νίκος Τορναρίτης. Ο οποίος προ καιρού δήλωσε ότι δεν υπάρχει θέμα επιστροφής της Κερύνειας. Βέβαια, με τις βρετανικές μεθόδους και τη βρετανο-τουρκική ΔΔΟ, δεν είναι μόνον η Κερύνεια που δεν πρόκειται να επιστραφεί. Εκείνην την εγκατέλειψε πρώτη η κυβέρνηση Μακαρίου, με τον περιβόητο διζωνικό χάρτη που παρέδωσε τέλος Μαρτίου 1977 στους Τούρκους στη Βιέννη, ο μ. Τάσσος Παπαδόπουλος…

Θέματα και αρχές

Στη συνέντευξή του, λοιπόν, ο μ. Κρίτων Τορναρίτης (παππούς του Νίκου Τορναρίτη), το 1990 επισήμανε ότι επιβάλλεται να παραμείνουμε ανυποχώρητοι σε ορισμένα βασικά θέματα και αρχές. Και τόνισε ότι στα δημοκρατικά καθεστώτα η πλειοψηφία κυβερνά και η μειοψηφία ελέγχει και υπογράμμισε ότι δεν πρέπει να υποχωρήσουμε κατ’ ουδένα λόγο στο θέμα των τριών βασικών ελευθεριών.

Επίσης, ο Κ. Τορναρίτης ανέλυσε τις απαιτήσεις των Τούρκων για πολιτική ισότητα, κυριαρχία και για ύπαρξη «δύο λαών» (που ήταν πάγιο αίτημα των Τούρκων και όχι σημερινό). Και ότι η Τουρκία έπαψε να είναι εγγυήτρια δύναμη, ενώ Βρετανία και Ελλάδα εξακολουθούν να είναι έκθετες, γιατί δεν ανέλαβαν τις ευθύνες τους και δεν εκπλήρωσαν τις υποχρεώσεις τους έναντι της Κύπρου.

Η «πολιτική ισότητα»

Ερώτηση: «Κύριε Τορναρίτη, οι Τούρκοι σήμερα απαιτούν πολιτική ισότητα, αυτοδιάθεση και μιλούν για δύο λαούς στην Κύπρο. Τι σημαίνουν όλα αυτά; Αναλύστέ μας τα».

Τορναρίτης: «Καλά ή κακά δεχθήκαμε την ομοσπονδιακή λύση. Στην ομοσπονδία λοιπόν τα δύο μέρη, οι δύο κοινότητες, σε ορισμένες πτυχές είναι ισότιμες, αλλά στα περισσότερα η πλειοψηφία είναι εκείνη που καθορίζει το τι θα γίνει.

Όταν μιλούμε για πολιτική ισότητα όσον αφορά τις ατομικές ελευθερίες, τα ατομικά δικαιώματα, εκεί μάλιστα. Όσον αφορά όμως την οργάνωση του Κράτους και άλλα συναφή θέματα, δεν μπορεί να υπάρξει εκπροσώπηση 50% με 50%. Οι Τούρκοι με την πολιτική ισότητα εννοούν να συμμετέχουν εξίσου σε όλα τα όργανα του κράτους.

Αυτό δεν μπορεί να γίνει. Επίσης, η έννοια των δύο λαών που προβάλλουν οι Τούρκοι είναι λανθασμένη. Δεν μπορεί να υπάρξει κράτος με δυο λαούς. Για να υπάρξει ένα κράτος απαιτείται μόνιμος λαός, σε ορισμένη χώρα, οργανωμένος σε νομικό πρόσωπο, το οποίο νομικό πρόσωπο ασκεί πολιτική εξουσία εξ ιδίου δικαίου. Λοιπόν δεν μπορούν να υπάρξουν δύο λαοί, αλλά ένας, όταν μιλούμε για κράτος.

Όταν οι Τούρκοι μιλούν για δύο λαούς, εννοούν την ύπαρξη κράτους εν κράτει.

Τώρα που μιλούμε για τον λαό θυμούμαι κάτι που είπε ο Αριστοτέλης. ‘Ο λαός - λέγει - είναι ένας και μόνος. Μοιάζει με ποταμό, στον οποίον όσα ρεύματα και αν μπουν μέσα, ο ποταμός παραμένει ένας και ρέει’. Και εδώ ο λαός της Κύπρου είναι ένας».

Δημοκρατική αρχή – πλειοψηφία/μειοψηφία

Ερώτηση: «Αν σε καλούσα να απευθυνθείς στους πολιτικούς μας για να δώσεις τις απόψεις σου όσον αφορά τους χειρισμούς του Κυπριακού, τι ακριβώς θα έλεγες;».

Τορναρίτης: «Εγώ θα έλεγα το εξής: Σε ορισμένα βασικά θέματα οφείλουμε να είμαστε ανυποχώρητοι. Σε άλλα σημεία λεπτομερειών πρέπει να είμαστε ευέλικτοι. Τα βασικά σημεία είναι π.χ. η δημοκρατική αρχή με βάση την οποία η πλειοψηφία κυβερνά και η μειοψηφία ελέγχει. Επίσης, πρέπει να είμαστε ανυποχώρητοι στις βασικές αρχές του δικαιώματος επανεγκατάστασης, ελευθερο-επικοινωνίας, νομής και κτήσης περιουσίας κ.λπ.».

Ερώτηση: «Τι έχεις να μας πεις για τις ευθύνες των εγγυητριών δυνάμεων της ανεξαρτησίας της Κυπριακής Δημοκρατίας, της ενότητας και κυριαρχίας της;».

Τορναρίτης: «Η Τουρκία έπαψε να είναι εγγυήτρια δύναμη, γιατί η ίδια κατέλυσε αυτό που εγγυήθηκε να διαφυλάξει. Οι άλλες δύο δεν ανέλαβαν τις εγγυητικές υποχρεώσεις τους, γιατί την ώρα που τις χρειαστήκαμε να έρθουν να προασπίσουν την ανεξαρτησία και ενότητα της Κύπρου, δυστυχώς, δεν ήρθαν. Και γι’ αυτό ακριβώς είναι υπόλογες».

Τα τρωτά του Συντάγματος

Ερώτηση: «Κύριε Τορναρίτη, ήσουν μέλος της Μεικτής Συνταγματικής Επιτροπής που ανέλαβε να συντάξει το Κυπριακό Σύνταγμα. Ως νομικός κύρους και ως συνταγματολόγος δεν προείδες ότι αυτό το Σύνταγμα δεν διασφάλιζε τη βιωσιμότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας;».

Τορναρίτης: «Το πρώτο που είδα και τους το είπα έκτοτε είναι το εξής: Μέσα στη συμφωνία της Ζυρίχης υπήρχε πρόνοια που έλεγε ότι οι διατάξεις της Ζυρίχης, δηλαδή τα 26 σημεία, θα ήταν θεμελιώδη άρθρα του Συντάγματος, τα οποία κατ’ ουδένα τρόπο μπορούσαν ν’ αλλάξουν ή να αναθεωρηθούν. Τους έλεγα λοιπόν ότι θεμελιώδεις διατάξεις υπάρχουν και σε άλλα Συντάγματα, όμως, αυτές οι διατάξεις στα άλλα Συντάγματα θα μπορούσαν να αλλάξουν μετά από ορισμένη συντακτική διεργασία, δηλαδή από μια Βουλή Συντακτική.

Όμως, με το αμετάβλητο στο διηνεκές των διατάξεων του δικού μας Συντάγματος περιορίζετο η λαϊκή κυριαρχία, στην οποία δεν παρείχετο το δικαίωμα να αλλάξει με τη θέλησή της το Σύνταγμα. Επίσης, το Σύνταγμα είχε και άλλα τρωτά, γιατί διαιώνιζε τον χωρισμό των δύο κοινοτήτων. Ας πάρουμε για παράδειγμα τη Νομοθετική Εξουσία, δηλαδή τη Βουλή. Η Νομοθετική λοιπόν Εξουσία ήταν τεμαχισμένη. Υπήρχαν εκτός της Βουλής που ασκούσε την εξουσία αυτή και οι δύο Κοινοτικές Συνελεύσεις, που είχαν επίσης Νομοθετική Εξουσία. Οι δύο Συνελεύσεις ασχολούνταν με θέματα που ήσαν κρατικά και όχι κοινοτικά. Παραδείγματος χάριν, οι οικογενειακές σχέσεις των πολιτών, το θέμα των Συνεργατικών και άλλα.

Ένα άλλο ήταν τα αδιέξοδα στα οποία σίγουρα θα έφθανε η Βουλή με τις χωριστές πλειοψηφίες που απαιτούνταν για τη λήψη αποφάσεων σε διάφορα θέματα, όπως π.χ. η φορολογία, τα δημαρχεία κ.λπ. Είναι αναμφισβήτητο γεγονός ότι η Ζυρίχη έδωσε στους Τούρκους πέραν του δέοντος εξουσίες… Το βλέπαμε, αλλά είχαμε την ελπίδα ότι ο χρόνος θα τα κανόνιζε και ότι μεταξύ τους οι δύο κοινότητες θα τα έβρισκαν χωρίς επεμβάσεις ξένων».

Οι υποχωρήσεις - παραχωρήσεις Γιώργου Βασιλείου

Της συνέντευξης Τορναρίτη, πρέπει να λεχθεί ότι προηγήθηκε στις 12 Μαρτίου 1990 το διαβόητο ψήφισμα 649 διά χειρός Sir Crispin Tickell, που υπηρετούσε μέχρι τότε ως ο Μόνιμος Αντιπρόσωπος του Ηνωμένου Βασιλείου στον ΟΗΕ. Επαναλαμβάνω ότι τα περί Κύπρου ψηφίσματα τα γράφουν οι Βρετανοί (ως οι λεγόμενοι penholders). Ο Sir Crispin Tickell ήταν ο αξιωματούχος που τον Ιανουάριο του 1964 σχεδίαζε την ανασύσταση της ΚΔ σε ομοσπονδία με δύο “constituent states” και το σχέδιο για μια τουρκική εισβολή βλέποντας 10 χρόνια μπροστά. Αντικαταστάθηκε το 1990 από τον Sir David Hannay, που εξέδωσε τα δύο επόμενα διαβόητα ψηφίσματα με την έγκριση της κυπριακής κυβέρνησης (Γ. Βασιλείου), το 716/91 και το 750/92.

Το ψήφισμα 649, όπως και όλα τα ψηφίσματα δεν φθάνουν σε ψηφοφορία, αν δεν έχουν πρώτα εξασφαλίσει την έγκριση της εκάστοτε κυπριακής κυβέρνησης. Πέρασε, λοιπόν, με τη συγκατάθεση του τότε Προέδρου, Γιώργου Βασιλείου, ο οποίος έκανε ό,τι ζητούσαν οι Βρετανοί και είχε δεχθεί το 99% των τουρκικών απαιτήσεων.

Το ψήφισμα 649/90 ήταν το πρώτο που αναφερόταν πλέον στην απαρτχάιντ βρετανο-τουρκική διζωνική, την οποία δέχθηκε ο Γιώργος Βασιλείου δίχως καμία διαβούλευση και εξουσιοδότηση από τον κυπριακό λαό. Έκανε ό,τι ζητούσαν οι Βρετανοί. Δικαιολογημένα και εκείνοι τον θεωρούσαν γι’ αυτούς πολύτιμο κεφάλαιο (precious asset) Ήταν το μέγα επίτευγμα του Φόρεϊν Όφις, μετά το 1974, αφού «κατάφεραν» και ξεφορτώθηκαν τον ανένδοτο μ. Σπύρο Κυπριανού…

Τα λεχθέντα του μ. Κρίτωνος Τορναρίτη απευθύνονται, σήμερα, σε όλους τους κομματικούς πολιτικούς και ολόκληρο τον λαό. Αλλά κυρίως προς τις τυφλές ηγεσίες ΔΗΣΥ – ΑΚΕΛ ενώπιον της βρετανο-τουρκικής ΔΔΟ, που ανέλαβαν να μας επιβάλουν ως «λύση» διάλυση, «μέσω τρομοκρατίας».

Σχετικότατο το άρθρο του αγαπητού Σάββα Ιακωβίδη στη «Σημερινή», 7.3.2021, «Τα ΔΗΣΑΚΕΛικά άστρα συντονίστηκαν: Επιβολή λύσης διά της τρομοκρατίας!».

Εις απάντησιν των βρετανικών προτροπών, η κυπριακή κυβέρνηση έπρεπε να έχει το πολιτικό θάρρος να απαιτήσει πρωτίστως την ονομαστική συμμετοχή της ως «Κυπριακή Δημοκρατία» σε όποια νέα διάσκεψη για το Κυπριακό. Παρά να δέχεται με σκυμμένο κεφάλι και την ουρά στα σκέλια να παρευρίσκεται… απούσα, γιατί έτσι θέλει η κατοχική Τουρκία, που έπαυσε να είναι εγγυήτρια με τα εγκλήματά της. Και να απαιτεί και η ίδια ένα Κράτος Ενιαίο. Απλά και σταράτα, όπως έγραψε στο άρθρο του ο Tom Ellis: «Δύο κράτη στην Κύπρο; Γιατί, όχι, τότε, ένα και ενωμένο;». Σ’ αυτό θα συμφωνούσε πιστεύω και ο μ. Κρίτων Τορναρίτης…

Two states in Cyprus? Why not, then a unitary one?

3.3.2021, Tom Ellis

https://ahvalnews.com/cyprus-issue/two-states-cyprus-why-not-then-unitary-one

Σημ.: Στο ίδιο πνεύμα με τον μ. Κρ. Τορναρίτη και το άρθρο του Δρος Κλέαρχου Α. Κυριακίδη στη «Σημερινή», 7.3.2021 «Η ‘‘πολιτική ισότητα’’ ως ευφημισμός για την αθέμιτη ανισότητα».

*Ερευνήτρια/δημοσιογράφος