Η Ευρωπαϊκή Ένωση οδεύει ολοταχώς προς την παγίωση της ηλεκτρονικής τιμολόγησης

Η ανάγκη εκσυγχρονισμού του συστήματος έκδοσης τιμολογίων σε έντυπη μορφή είχε απασχολήσει το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) ήδη από το 2014, οπότε και άρχισε να γίνεται αντιληπτή η σημαντική απώλεια κρατικών εσόδων λόγω φοροδιαφυγής. Σε μία προσπάθεια αποτελεσματικής αντιμετώπισης τέτοιων φαινομένων προωθήθηκε στους κόλπους της ΕΕ η ανάγκη υιοθέτησης ενός μοντέλου εξυγίανσης της διαδικασίας έκδοσης τιμολογίων, με αποτέλεσμα τον Απρίλη του 2014 να ψηφιστεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο η Οδηγία 2014/55/ΕΕ αναφορικά με την έκδοση ηλεκτρονικών τιμολογίων στο πλαίσιο δημόσιων συμβάσεων. Τα Κράτη Μέλη κλήθηκαν να εγκρίνουν, να δημοσιεύσουν και να εναρμονίσουν την εσωτερική τους νομοθεσία με τις διατάξεις της Οδηγίας 2014/55/ΕΕ το αργότερο έως τον Νοέμβριο του 2018, με συγκεκριμένες χρονικές αποκλίσεις που προβλέπονται στην Οδηγία.

Γίνεται αντιληπτό ότι από νωρίς είχε καθοριστεί στους κόλπους της ΕΕ η έννοια του ηλεκτρονικού τιμολογίου ως «τιμολόγιο που έχει εκδοθεί, διαβιβαστεί και παραληφθεί σε διαρθρωμένη ηλεκτρονική μορφή, η οποία επιτρέπει την αυτόματη και ηλεκτρονική επεξεργασία του» και το οποίο περιλαμβάνει «σύνολο ουσιαστικών στοιχείων πληροφόρησης που πρέπει να περιέχεται σε ηλεκτρονικό τιμολόγιο, προκειμένου να είναι δυνατή η διασυνοριακή διαλειτουργικότητα, συμπεριλαμβανομένων των αναγκαίων πληροφοριών για τη διασφάλιση της συμμόρφωσης με τη νομοθεσία». Η συντριπτική πλειονότητα των Κρατών Μελών εισήγαγαν στην εθνική τους νομοθεσία τον ορισμό του ηλεκτρονικού τιμολογίου αντικατοπτρίζοντας τον ορισμό της οδηγίας, χωρίς να απαιτούν τη χρήση καθορισμένης τεχνολογίας ηλεκτρονικής τιμολόγησης και καταργώντας τις νομοθετικές απαιτήσεις για τα ηλεκτρονικά τιμολόγια, πέραν εκείνων που ισχύουν και για τα έντυπα τιμολόγια.

Παρά ταύτα, το γεγονός ότι η ηλεκτρονική τιμολόγηση δεν κατέστη υποχρεωτική στα Κράτη Μέλη οδήγησε στη μη αποτελεσματική αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής, γεγονός που επέφερε στην ΕΕ απώλεια εσόδων ΦΠΑ ύψους €140 δις για το έτος 2018, ενώ το αντίστοιχο ποσό για το 2020 αναμένεται να κυμανθεί στα €164 δις. Αποδείχθηκε συνεπώς στην πράξη ότι οι παραδοσιακοί μηχανισμοί συμμόρφωσης με την περί ΦΠΑ νομοθεσία, που βασίζονται στην περιοδική συγκέντρωση συνολικών δεδομένων και σε δειγματοληπτικούς ελέγχους από τις Φορολογικές Αρχές εκάστοτε Κράτους Μέλους, είναι ανεπαρκείς για τον εντοπισμό και την εξάλειψη παράνομων δραστηριοτήτων. Με αυτά τα δεδομένα, κατέστη σαφές ότι η φοροεισπρακτική ικανότητα των Κρατών Μελών μπορεί να βελτιωθεί, εάν οι Φορολογικές τους Αρχές επιτύχουν τη λήψη επιμέρους πληροφοριών για τις συναλλαγές των φορολογούμενων με μεγαλύτερη συχνότητα και σε όσο το δυνατό πραγματικό χρόνο.

Μέχρι στιγμής, το μόνο Κράτος Μέλος που έχει θεσπίσει εγχώρια νομοθεσία με βάση την οποία επιτρέπεται η υποχρεωτική ηλεκτρονική τιμολόγηση ανάμεσα σε υποκείμενα στον φόρο πρόσωπα είναι η Ιταλία. Ωστόσο, φαίνεται ότι και άλλες χώρες ακολουθούν τα βήματα της Ιταλίας, όπως η Πολωνία, η Γαλλία και η Γερμανία.

Η διαδικασία την οποία θα θεσμοθετήσουν τα διάφορα Κράτη Μέλη αναφορικά με την υποχρεωτική ηλεκτρονική τιμολόγηση αποτελεί ένα ακόμα θέμα προς συζήτηση. Ειδικότερα, εάν επιλεχθεί το ιταλικό μοντέλο ηλεκτρονικής τιμολόγησης, ο εκδότης του ηλεκτρονικού τιμολογίου θα υποχρεούται να το εκδώσει σε μορφή XML και να το καταχωρίσει σε συγκεκριμένη πλατφόρμα των Ιταλικών Φορολογικών Αρχών προς επικύρωση και απευθείας αποστολή στον πελάτη. Εάν πάλι ακολουθηθεί το μοντέλο «αναφοράς σε πραγματικό χρόνο», που έχει τεθεί προς ψήφιση ενώπιον των Αρχών της Πολωνίας, οι φορολογούμενοι θα καλούνται να εκδίδουν ηλεκτρονικά τιμολόγια σε προκαθορισμένη μορφή, τα οποία θα εκδίδονται, λαμβάνονται και ανταλλάσσονται μέσω μίας κρατικά ελεγχόμενης κεντρικής πλατφόρμας.

Τα οφέλη από την καθιέρωση της υποχρεωτικής ηλεκτρονικής τιμολόγησης, όπως η μείωση λαθών στην καταχώριση τιμολογίων και η διαφάνεια στη διαδικασία πληρωμών, άρχισαν ήδη να γίνονται αντιληπτά από τις διοικήσεις των Κρατών Μελών. Σε ό,τι αφορά τη Δημοκρατία, το πρώτο βήμα πραγματοποιήθηκε με την εναρμόνισή της με την Κοινοτική Οδηγία 2014/55/ΕΕ μέσω του περί της έκδοσης Ηλεκτρονικών Τιμολογίων Νόμου 89(Ι)/2019. Αναμένονται ακόμα τα επόμενα βήματα προς την κατεύθυνση της παγίωσης της ηλεκτρονικής έκδοσης τιμολογίων, τα οποία ευελπιστούμε ότι θα υλοποιηθούν σε σύντομο χρονικό διάστημα, αφενός λόγω του ότι η Δημοκρατία θα πρέπει να συμβαδίζει με τα λοιπά Κράτη Μέλη σε ό,τι αφορά τον ρυθμό εκσυγχρονισμού στον τομέα της τιμολόγησης και, αφετέρου, διότι μέσω του εκσυγχρονισμού στον τομέα αυτό θα βελτιωθούν οι ταμειακές της ροές αντιμετωπίζοντας έτσι το πλήγμα που δέχθηκαν τα κρατικά ταμεία από τον COVID-19.

*Διοικητικός Σύμβουλος, KPMG Limited

**Senior Manager, KPMG Limited