Επετειακή διαδρομή περηφάνιας και αναστοχασμού

Η χώρα, το έθνος και σύμπας ο Ελληνισμός από τη μαρτυρική Κύπρο, την Κρήτη, τη Βόρειο Ήπειρο μέχρι τους απανταχού Έλληνες ανά την οικουμένη εορτάζουν υπερήφανα την επέτειο των 200 ετών γέννησης του ελληνικού κράτους, ίδρυσης της ελληνικής Πολιτείας.

Πρόκειται αναμφιβόλως για ένα γεγονός, όχι μόνο εθνικής, αλλά οικουμενικής σπουδαιότητας, καθώς το επαναστατικό ιδεώδες ταυτισμένο με την αξία της ελευθερίας ενυπήρχε σε υποβόσκουσα και ενεργώς δρώσα μορφή στις συνειδήσεις των Ελλήνων και σε αυτήν τούτη τη διάρκεια της 400 ετών οθωμανικής κυριαρχίας, όπου η Ορθοδοξία πορευόταν άρρηκτα με τη διάσταση της γλώσσας, συναφώς δε και της εθνικής ταυτότητας, στοιχεία που συνέβαλαν ακαριαία στην επιβίωση του έθνους.

H οικουμενικότητα της επετείου αποδίδεται τόσο στον θαυμασμό που εκπέμπετο από την τότε πνευματική, ηγετική τάξη της Ευρώπης για τον αγώνα του ελληνικού έθνους, όσο και στο γεγονός ότι η Ελληνική Επανάσταση επηρέασε καθοριστικά τις μετέπειτα δημοκρατικές ανατρεπτικές εξελίξεις, που έλαβαν χώραν στη Γηραιά Ήπειρο.

Υπογραμμίζεται πως για τον παρατηρητή της ιστορίας το γεγονός της επιβίωσης ενός έθνους ως ταυτότητας και υπαρξιακής διάρθρωσης για τέσσερεις αιώνες οθωμανικής κυρίαρχης επιβολής, συνιστά ένα θαύμα απαράμιλλης παρουσίας και μοναδικής διαδρομής.

Η επέτειος των 200 ετών της Ελληνικής Παλιγγενεσίας οφείλει να προβάλλεται ως διαδικασία, όχι μόνο τιμής των ιστορικών στιγμών και των πρωταγωνιστών τής κατά ταύτα πορείας του έθνους, αλλά και ως εμπέδωση και προβολή ταυτότητας εκπέμπουσας τη διάσταση μιας πορείας με παρελθόν, παρόν και οιονεί δημιουργικό μέλλον.

Προϋπόθεση της κατά τα ανωτέρω προσέγγισης είναι αναμφιβόλως η ενεργός συνδρομή της αυτογνωσίας, δηλαδή της υπερήφανης αντίκρισης του παρελθόντος, ως διάστασης καθορίζουσας τη μελλοντική μας πορεία. Τούτο γιατί δομές και αντιλήψεις του ιστορικού παρελθόντος, όπως είναι η Ορθοδοξία, που προϋπήρχε του κράτους και συνιστούσε βασική διάσταση γέννησης αυτού, είναι ταυτισμένες με την εθνική συνείδηση και την ταυτότητα του Ελληνισμού, πράγμα που συνιστά μια μοναδικότητα στην εθνική παρουσία των Ελλήνων στην ευρωπαϊκή οικογένεια και την υφήλιο στην ευρύτερή της διάσταση.

Υπενθυμίζεται εν αντιδιαστολή προς τα ανωτέρω πως Γερμανία και Γαλλία, βασικοί πυλώνες του ευρωπαϊκού παρόντος, έγιναν πρώτα κράτη και μετά οδηγήθηκαν οι κοινωνίες τους στην επιλογή των σχετικών χριστιανικών δογμάτων που υιοθέτησαν.

Ως εκ τούτου, οι σε διάφορες προσεγγίσεις και διαστάσεις, απόπειρες ενίοτε κοινωνικής και πολιτιστικής ταύτισής μας με τα κατά τα ανωτέρω δυτικά πρότυπα, οδηγούνται αφεύκτως σε μια «ανορθόγραφη» αντιγραφική προσέγγιση που καταλήγει σε αρνητική θέαση της εικόνας μας, ούσα σε αντιπαράθεση με τον εαυτό της, δηλαδή το ιστορικό παρελθόν της.

Επομένως και συναφώς, δεδομένης της μοναδικότητας της Ελλάδος στην ιστορική της διαδρομή και παρά τις πολιτικές και πολιτειακές προσεγγίσεις προς τον δυτικό κόσμο, η αυτογνωσιακή διάσταση της υπαρξιακής μας πορείας δημιουργεί τις προϋποθέσεις αποδοχής και ενεργού ισχυρής παρουσίας μας στον κόσμο της ευρωπαϊκής και όχι μόνο οικογένειας.

Τέλος, η επέτειος των 200 ετών από την Ελληνική Επανάσταση οφείλει σε ένα πλαίσιο εθνικού αναστοχασμού να φέρει ενώπιόν μας και τις συναφείς ανοιχτές πληγές της σύγχρονης ιστορίας μας, όπως αυτή του οιονεί δοκιμαζόμενου βορειοηπειρωτικού Ελληνισμού, καθώς και τη δραματική διαδρομή του κυπριακού Ελληνισμού, ο οποίος βρίσκεται σήμερα, δύο αιώνες μετά την Ελληνική Επανάσταση, στην οποία και συμμετείχε, υπό τουρκική κατοχή.

Κατά τα ανωτέρω και στο προαναφερθέν πλαίσιο, υιοθετείται αυθορμήτως το ερώτημα πώς υπερασπίζεται το ελληνικό κράτος σήμερα, 200 χρόνια μετά την ίδρυσή του, τμήματα του Ελληνισμού, δηλαδή της εν συνόλω εθνικής ύπαρξής του, στερούμενα ελευθερίας και δικαιωμάτων, όπως συμβαίνει με την Κύπρο και τη Βόρειο Ήπειρο, αρχές και αξίες επί των οποίων εδράζεται η υπαρξιακή του διαδρομή ως πολιτικό σύστημα, πολιτιστική διάσταση και εθνική οντότητα.

*Ομότιμος Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής, Πάντειο Πανεπιστήμιο